30/12/17

Η δεύτερη εξορία της Αγγέλας Κοκκόλα

(Εφημερίδα των συντακτών 29 Δεκ. 2017)


«Στα κρυφά επικοινωνούσαμε μαζί σου στη δικτατορία, Αγγέλα· στα κρυφά σε αποχαιρετούμε και σήμερα», ακούστηκε μια φωνή πάνω απ’ τον ανοιχτό τάφο.

Ήταν μια κηδεία σωστό θρίλερ. Που πρέπει να καταγραφεί, έστω στις πιο αδρές γραμμές του, ελάχιστη οφειλή στη μνήμη της.

Μιλώ για την κηδεία της Αγγέλας Κοκκόλα, που έγινε στα κρυφά, και μόνο με μυθιστορηματικό τρόπο κατόρθωσαν να την αποχαιρετήσουν συγγενείς, φίλοι και συνεργάτες.

Η Αγγέλα Κοκκόλα, ιδιαιτέρα του Αντρέα Παπανδρέου από το 1964, «δανεική» έπειτα στον πατέρα, τον Γεώργιο Παπανδρέου (αυτή δακτυλογραφεί τις περίφημες επιστολές προς τον βασιλιά το ’65), τον Γενάρη του ’68 ακολουθεί τον Αντρέα στο εξωτερικό, τον επόμενο μήνα στέλνει απ’ το Παρίσι την ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΚ στο BBC με εντολή του Αντρέα (που όταν φεύγει πλέον για τον Καναδά τη χρίζει «Υπεύθυνη του ΠΑΚ στην Ευρώπη»), μαζί με τον Αντρέα γυρίζει στην Ελλάδα το ’74, στο ίδιο αεροπλάνο αλλά λαθραία, αφού της είχε αφαιρεθεί στο μεταξύ η ιθαγένεια και μαζί το διαβατήριο. Ιδρυτικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, διαγράφεται το ’75, επανέρχεται το ’79, ιδιαιτέρα πάντα του Αντρέα, διευθύντρια του ιδιαίτερου γραφείου του επί πρωθυπουργίας του, ευρωβουλεύτρια στο τέλος.

Όμως το τέλος μιας ζωής γεμάτης δραστηριότητα και πρωτοβουλίες, στο κέντρο της πολιτικής ζωής της χώρας, σε εποχές μάλιστα κρίσιμες, είχε αρχίσει να γράφεται εδώ και μερικά χρόνια, όταν έχασε σχεδόν ολότελα το φως της, και παραταύτα δεν εννοούσε να σταματήσει να πηγαίνει στο θέατρο, ακόμα και να βγαίνει για ψώνια μόνη της, με τον καιρό ωστόσο όλο και περισσότερο ανήμπορη, καθώς σιγά σιγά αποσυρόταν σε κόσμους άλλους, αυστηρά ιδιωτικούς, φτιαγμένους με ψηφίδες από τα παλιά κι από τα τωρινά, όπου κανένας δεν μπορούσε πια να την ακολουθήσει. Ούτε η αγαπημένη της ξαδέρφη Σοφία που την παράστεκε ώς το τέλος, ούτε ο πιστός φίλος της Χριστόφορος, ή η στενή συνεργάτριά της η Έφη, ούτε ο Νίκος, ο κάποτε προσωπικός της αστυνομικός και πάντα αφοσιωμένος φίλος, ή ο αγαπημένος βαφτισιμιός, και κάποιοι ακόμα φίλοι ή συγγενείς.

Το οριστικό τέλος, σκληρά μοναχικό, με την Αγγέλα που έσβησε μέσα στον απροσπέλαστο δικό της κόσμο, ήρθε στις 16 Δεκεμβρίου. Και επιχειρήθηκε να γίνει ακόμα πιο μοναχικό: η Αγγέλα μακριά και από τον παλιό της κόσμο, μακριά ακόμα και από στενούς συγγενείς, στενότατους φίλους και συνεργάτες μιας ολόκληρης ζωής: Ο αδερφός που εμφανίστηκε επέμεινε να την κηδέψει μόνος του, με τη γυναίκα του και την κόρη του, «εν στενοτάτω κύκλω» (όπως ανακοίνωσε στην Καθημερινή έπειτα από την κηδεία της).

Ένας αγωνιώδης κύκλος επαφών αρχίζει ανάμεσα σε συγγενείς και φίλους, μήπως μαθευτεί πότε θα γίνει η κηδεία, να πάνε όσοι τα καταφέρουν. Οικογενειακός τάφος υπήρχε στο Α΄ Νεκροταφείο, μαθεύτηκε όμως πως η κηδεία μπορεί να γινόταν, άγνωστο για ποιο λόγο, στου Παπάγου, η σορός πάντως μεταφέρθηκε στα ψυγεία του Α΄, μεσολαβούσε σαββατοκύριακο, άρα η κηδεία, και αφού θα ήταν «εν στενοτάτω», λογικά θα γινόταν Δευτέρα. Όμως η συστηματική παρακολούθηση του προγράμματος των κηδειών και στα δύο νεκροταφεία απέβαινε άκαρπη. Εντέλει δεν έγινε Δευτέρα η κηδεία. Τρίτη όμως πρωί πρωί μαθεύτηκε πως η σορός έφυγε από το Α΄ για του Παπάγου, όπου θα ψαλλόταν η κηδεία, όπως και έγινε, για να γυρίσει έπειτα να ταφεί στο Α΄!

Μίλησα για θρίλερ· στην ουσία πρόκειται για περιύβριση νεκρού.

Ειδοποιήθηκαν τελευταία στιγμή όσοι ήταν δυνατόν να ειδοποιηθούν, όσοι μπορούσαν έτρεξαν, και ουσιαστικά έστησαν καρτέρι, μερικοί απ’ τις 9.30, με την αγωνία κιόλας από ποια πύλη θα φέρουν τη νεκροφόρα. Τελικά συγκεντρώθηκαν γύρω στα 70 με 80 άτομα, που υποδέχτηκαν με ζωηρά χειροκροτήματα την ξανά φυγάδα Αγγέλα, έπειτα από την κωμικοτραγική περιφορά της από νεκροταφείο σε νεκροταφείο.

Στον τάφο πια δόθηκε εντολή να μπει το φέρετρο μέσα, κάποια ανιψιά φώναξε να περιμένουν να έρθουν κι οι υπόλοιποι συγγενείς, μια 90χρονη π.χ. ξαδέρφη, ο ιερέας κι οι εργάτες δεν ήξεραν τι να κάνουν, ο αγαπημένος βαφτισιμιός έπιασε να τραγουδάει αργά, σταθερά και με ωραία φωνή: «Στον άλλο κόσμο που θα πας…»

Κι η Αγγέλα μπήκε στον τάφο, άγνωστο πάντα αν έβλεπε, όπως λέμε, από ψηλά, κι αν πάλι έβλεπε αν καταλάβαινε· όμως δεν μπορεί, κάτι θα ένιωσε απ’ τη συγκίνηση όχι όσων θα ’θελαν μα όσων μπόρεσαν εντέλει να την αποχαιρετήσουν, από αυτούς που την αγάπησαν, από αυτούς που αγαπούσε.

Στο καλό, Αγγέλα! Έστω και στα κρυφά, δεν ήσουν τελείως μόνη.

buzz it!

23/12/17

Από τους πλούσιους φίλους

(Εφημερίδα των συντακτών 22 Δεκ. 2017)



Και νά που θα κάνουμε Χριστούγεννα με δώρα, δώρα ακριβά, να ’ναι καλά οι πλούσιοι φίλοι, που κάθε τόσο μας γεμίζουν καλούδια· σήμερα θα ξετυλίξω τα πιο καινούρια, με τη σειρά μάλιστα που ήρθαν τούτες τις μέρες, και που συμπίπτει, γιά δες, με την ηλικία της φιλίας μας.

1. Πρώτα ο Παντελής Μπουκάλας. Που πρόσφατα μας απείλησε με 17 τόμους για το δημοτικό τραγούδι. Ίσα που πέρασε χρόνος από τον πρώτο (Όταν το ρήμα γίνεται όνομα: Η «Αγαπώ» και το σφρίγος της ποιητικής γλώσσας των δημοτικών, εκδ. Άγρα), που πάει κιόλας για επανέκδοση, και νά κι ο δεύτερος: 580 σελίδες ο πρώτος, 820 ο δεύτερος, αν συνεχίσει έτσι και με τους υπόλοιπους 15, θα έχει γενναίο μερίδιο στην κλιματική αλλαγή.

Το αίμα της αγάπης: Ο πόθος και ο φόνος στη δημοτική ποίηση είναι τώρα ο τίτλος, που μαρτυράει αμέσως το σπλάτερ που περιμένει τον αναγνώστη:

«Ένα κόκκινο ποτάμι διασχίζει την επικράτεια της αγάπης, και με τη ροή του υπηρετεί τον μέγα στόχο: Να γίνει νόημα το αίμα», με οδηγό πάντα «το αμέριστο σέβας στην ιερότητα της αγάπης. Ο πυρήνας της ιερότητας αυτής διασώζεται ακόμα κι όταν η σχέση ανάμεσα σε δύο ερωτευμένους τυχαίνει να εκδηλωθεί με μορφές που η κοινότητα τις συναριθμεί στις ανίερες και τις άπρεπες.

»Στο δημοτικό τραγούδι ο έρωτας προσδιορίζεται και εικονογραφείται εξαρχής σαν πόλεμος, όχι σαν ακίνδυνο ειδύλλιο:

»Ποιος είδε τέτοιον πόλεμο
να πολεμούν τα μάτια,
δίχως μαχαίρια και σπαθιά
να γένονται κομμάτια;»

Και πολεμικός ανταποκριτής λοιπόν ο Μπουκάλας, ιστορεί με τη μέγιστη ερευνητική εμβρίθεια τις πολυαίμακτες μάχες, με τον ποιητικό του όμως τρόπο που συναγωνίζεται, αλήθεια, τη ρώμη του ιστορούμενου δημοτικού.

2. Σύμπτωση θαυμαστή, ο ποιητής Χριστόφορος Λιοντάκης, που αφηγείται με την άκρα λιτότητα, καληώρα, της δημοτικής ποίησης και με εντυπωσιακά ελεγμένη συγκίνηση τα παιδικά του χρόνια στο χωριό, τη λεγόμενη ανέφελη παιδική ηλικία, που όμως αργά και μεθοδικά εκτρέφει τους δαίμονες του καθενός, ετοιμάζοντας άλλες, εξίσου πολυαίμακτες μάχες (Ο μεγάλος δρόμος, εκδ. Γαβριηλίδης).

Εδώ ο οχτάχρονος Χριστόφορος, σε κάποια εξόρμηση με τη γιαγιά, που κουβαλάει, ασήκωτο βάρος, την αυτοκτονία του παππού:

«Την είδα να κάνει τον σταυρό της, αγγίζοντας τις άκρες των δαχτύλων της στο χώμα, να ξορκίζει το πένθος μέσα σε μια αχλύ μετάνοιας. Το γήρας που χώνευε μέσα στο ανθισμένο. Μια μέλισσα είχε καθίσει στο μαύρο μαντίλι της. Εκείνη δεν την έβλεπε. Εγώ για πρώτη φορά έβλεπα κόσμημα πάνω της. Δεν μιλούσε πολύ. Ξεμάκρυνα πίσω από το χέρσο, στο σκοτεινό χαντάκι με το στεκάμενο νερό. Μια σαγήνη με τραβούσε και έσκυβα διαρκώς στη μοναξιά του υδρόβιου λειμώνα. Με σήκωσε η φωνή της. Έδενε σφιχτά το μαντίλι, μάλλον τέλειωσε. Πότε χέρι χέρι, πότε λίγα βήματα μπροστά, πότε πετώντας το σακάκι στον αέρα, φτάσαμε στο ξωκλήσι κάτω απ’ τον λόφο. Μισάνοιχτη πόρτα. Τη σπρώχνω και τρίζει. Υγρασία από τις πλάκες ως την οροφή. Το βορινό παραθυράκι στη δυσμένεια των ανέμων. Με σηκώνει να προσκυνήσω. Σταυροκοπιέται ετοιμάζοντας τα καντήλια. Τα σπίρτα μουλιασμένα, δεν ανάβουν. Τα καταφέρνει. Το φως των καντηλιών και το θυμίαμα θαμπώνουν τις μορφές των εικόνων. Γονατίζει. Μου δίνει ένα μάτσο μυρτιές να σκουπίσω το Ιερό. Εκεί δεν μπαίνουν γυναίκες. Από κει την έβλεπα σε μια γωνιά, ακουμπισμένη στον τοίχο. Έμοιαζε να έχει δραπετεύσει από το τέμπλο. Βγήκαμε. Καθίσαμε στο πεζούλι, δίπλα σ’ ένα ιωνικό κιονόκρανο ασβεστωμένο. Πνιγμένοι στις μυρτιές, στα κυπαρίσσια, στις δάφνες, στις λυγαριές, στη ρίγανη και το θυμάρι, κοιταζόμαστε. Έβγαλε το μαντίλι της και σιγοψιθύρισε:

»Χαρά στη μοίρα σας, βουνά,
που Χάρο δε φοβάστε,
μόν’ περιμένετε άνοιξη
να πρασινολογάτε.

»Ο σκαμμένος χείμαρρος στο πρόσωπό της γέμισε θολά νερά. Έπεσα στην αγκαλιά της. Δεν ξέρω τι μοσκοβολούσε περισσότερο».

3. Ο τρίτος ο μικρότερος, όπως στα παραμύθια, ο Κωνσταντίνος Αγγελίδης, που πλουτίζει μ’ άλλον τρόπο τη ζωή μας, με το στοιχείο που δένει με την ποίηση και την κάνει τραγούδι –ύμνο εν προκειμένω. Βυζαντινή μουσική λοιπόν, από παμπάλαια κοιτάσματα, διαφορετικά μα και συγγενικά με το δημοτικό τραγούδι. Μαθητής ον ηγάπα ο αείμνηστος Λυκούργος Αγγελόπουλος, ο Αγγελίδης, με τη δική του χορωδία (Βυζαντινός Χορός «Τρόπος»), στα μόλις 12 χρόνια της έχει ταξιδέψει τη βυζαντινή μουσική σε 18 χώρες και έχει εκδώσει 23 σιντί, συχνά με ανέκδοτα έργα από τη βυζαντινή και αγιορείτικη παράδοση.

Τελευταία παραγωγή, δύο σιντί μαζεμένα (Σπουδή 4 και 5, στη σειρά «Κλασική Ελληνική Μουσική»), το ένα σε σύμπραξη με μια ρουμανική χορωδία, υπό τον Φλορίν Λεόντε, το άλλο αφιέρωμα στον Συνέσιο Ιβηρίτη (18ος-19ος αι.), που πρώτη φορά αποτυπώνονται σε δίσκο έργα του.

Κρίμα κι άδικο που δεν μπορεί να δοθεί εδώ η παραμικρότερη γεύση από τα δώρα του Αγγελίδη. Που μ’ αυτά όχι μόνο Χριστούγεννα, μα όλες τις γιορτές γιορτάζουμε. Ταξιδεύοντας σε κόσμους άλλους, πιστεύουμε δεν πιστεύουμε.

buzz it!

16/12/17

Ο άνιωθος ανορίωτος που αθυροστομεί

(Εφημερίδα των συντακτών 16 Δεκ. 2017)


«Είσαι εκτός ορίων, σου λέω! Είσαι ανορίωτος!» εξανίσταται μέσα στο τρόλεϊ η κοπέλα με τον φίλο της, χαρίζοντάς μας έναν ενδιαφέροντα νεολογισμό. Μου τον μετέφερε εδώ και λίγα χρόνια μια παλιά, ακριβή φίλη, τον κρατούσα πώς και πώς, στο μεταξύ κάπου τον πήρε το μάτι μου κι εμένα, πρόσφατα μου τον έγραψε άλλος φίλος σε μέιλ, όχι σαν γλωσσική παρατήρηση αλλά χρησιμοποιώντας τον κανονικά στον λόγο του.

Άγνωστο από πού ξεκίνησε (τα ευρήματα στο διαδίκτυο είναι λιγοστά: «ένας ανορίωτος και ασύδοτος τύραννος…», «αυτό είναι και το ελάττωμά μου, είμαι ανορίωτος…» κ.ά.), ούτε και μπορεί κανείς να προδιαγράψει την πορεία του. Για την ώρα ας απολαύσουμε το γλωσσικό παιχνίδι που παίζεται γύρω μας, κι όχι μέσα σε σκοτεινές βιβλιοθήκες και εργαστήρια, με τα παλιά γλωσσικά σεντούκια, απ’ όπου ανασύρονται παράταιρα ξέφτια, που μπαλώνονται κι αποπάνω κατά το δοκούν, κι έτσι ο ένας ζητά από το θεατρικό έργο «να ελλειτουργήσει», η άλλη «εντέλλεται» το σκυλάκι της με διάφορες λέξεις και χειρονομίες, κι άλλος «υπόκειται διαταγών».

Η διαφορά είναι καταστατική, και γι’ αυτό καθοριστική: στη μία περίπτωση, στο καθαρό παιχνίδι, έχουμε το ζωντανό γλωσσικό αίσθημα που δημιουργεί, αυθόρμητα κατά κανόνα, ασύνειδα, ακολουθώντας τους ενδιάθετους γλωσσικούς κανόνες. Ας θυμηθούμε εδώ τα «παιδιόπλαστα», κατά τον ορισμό του Παντελή Μπουκάλα, το ξενυχτώνει, σαν αντίθετο του νυχτώνει, άρα ξημερώνει, το παιδάκι που παραπονιέται πως το μαρκαδόρισε το αδερφάκι του, και τόσα άλλα.[1]

Αντίθετα, στην άλλη περίπτωση, με τις «ελλειτουργίες» ή τα «πώποτε» και τους «ούστινας», έχουμε συνειδητή προσπάθεια, που την κινεί συγκεκριμένη ιδεολογία, όχι πια κατά το παλιό διπολικό σχήμα αριστερά/πρόοδος-δεξιά/συντήρηση, είναι όμως γλωσσική ιδεολογία, οπωσδήποτε συντηρητική.

Υπάρχει, ακόμα περισσότερο, (ιδεο)γλωσσικός φανατισμός και στόχος, σκοπιμότητα, ενώ στον ανορίωτο υπάρχει μόνο παιχνίδι, άσχετα από «αισθητικό» αποτέλεσμα.

Ας δούμε όμως μερικά από αυτά τα μεγαλουργήματα, τολμώ να πω. Και πρώτα μια καθαρά λαϊκή δημιουργία, που σταδιοδρομεί αρκετά χρόνια τώρα στο ίντερνετ, σαν δείγμα υποτίθεται αγραμματοσύνης:

– «Μην παρκάρετε εδώ. Ανευθυνόμαστε για τις ζημιές» γράφει με κεφαλαία ένα αδέξιο χέρι, που με μιαν απλούστατη, σχεδόν αυτονόητη κίνηση φτιάχνει το μονολεκτικό αντίθετο του ρ. ευθύνομαι.

– «Αθυροστομείς!» επιπλήττει ένας συγκροτημένος σχολιαστής έναν άλλο, που βρίζει, που είναι αθυρόστομος, που… αθυροστομεί! Ελάχιστα κι εδώ τα ευρήματα στο ίντερνετ. Αντίθετα:

– «Με χαλάει λίγο που διαφανίζει το παντελόνι» άκουσα και θαύμασα στο διαφημιστικό κάποιας τηλεοπτικής εκπομπής. Τη φορά αυτή διαπίστωσα πως είχα μείνει πολύ πίσω: «Πού πας με το μαγιό σου να διαφανίζει;» βρήκα μαζί με πλήθος άλλες χρήσεις στο ίντερνετ, ακόμα και διαφημίσεις για «το κολάν που δεν διαφανίζει».

Είναι όμως και τα λιγότερο προφανή:

– «Ο Παναθηναϊκός έχασε με κάτω τα χέρια και αυτό είναι το χειρότερο. Η ήττα είναι μέσα στο ποδόσφαιρο, στον αθλητισμό, στη ζωή γενικότερα. Το άσχημο, όμως, είναι να χάνεις και να βγάζεις μια ανεπίτρεπτη “ανιωθίλα” πάνω στο χορτάρι…»: το αίνιγμα μου το έστειλε τελευταία ο βαμμένος γαύρος Παντελής Μπουκάλας: αδύνατον να το λύσω, ώσπου μου ’δωσε το κλειδί, το επίθετο άνιωθος, αυτός που δεν νιώθει, δεν συναισθάνεται, ο «εξαιρετικά χοντρόπετσος», σύμφωνα με το Slang.gr –ο σταρχιδιστής, ας μου επιτραπεί ο τολμηρός όρος από τα μυθικά πλούτη της αργκό.

Τελειώνω μ’ έναν νεολογισμό, που ίσως ξεφεύγει από το καθαρά γλωσσικό παιχνίδι, τον είχα μάλιστα καταγράψει με αρνητικά συναισθήματα, καθώς συνδεόταν με σαφώς πολιτική ιδεολογία: η τηλεόραση μεταδίδει κάποια ποντιακή εκδήλωση μπροστά στον Άγνωστο, κι απ’ τα μεγάφωνα ωρύεται μια στομφώδης γυναικεία φωνή: «Έναρξη τελετής... Υποδεχτήκατε τους ευζώνους μας με την παραδοσιακή ποντιακή φορεσιά, τιμής ένεκεν στους γενοκτονημένους προγόνους μας!»

Αναζητώντας και αυτήν τη φορά στο ίντερνετ άλλες εμφανίσεις της λέξης, έπεσα σε άρθρο για τη γενοκτονία των Αρμενίων: «Η πιο απλή πράξη αντίστασης που μπορούμε να κάνουμε εμείς σήμερα για να ενοχλήσουμε τον γενοκτόνο [= τον Τούρκο] είναι να χρησιμοποιούμε τους όρους γενοκτονία, γενοκτονώ, γενοκτονημένος, και όχι σφαγή ή κάποια άλλη λέξη»: εμπρόθετη δηλαδή χρήση, όχι πια παιχνίδι, μαραίνομαι, και νιώθω, ας πούμε, δικαιωμένος, για την αρχική αποστροφή μου.

Διαβάζω όμως αλλού για «το λαμόγιο σύστημα που μας γενοκτονεί», όπου δηλαδή ο εργαστηριακός όρος σπάει το καλούπι του, σκίζει τις «οδηγίες χρήσης» και παίρνει τον δικό του δρόμο: ευφρόσυνο ξανά παιχνίδι. Τα ρέστα μου!


[1] «Ο ξαπλουριάρης και η αναγκαζιάρα», Η γλώσσα, τα λάθη και τα πάθη, Β΄ τόμ., 2η έκδ., Γαβριηλίδης, 2017, 19-24.

buzz it!

9/12/17

Ανύψωσέ το, το τιμημένο! - Η ελβετική ουδετερότητα της ΕΡΤ

(Εφημερίδα των συντακτών 9 Δεκ. 2017)


Ανύψωσέ το, το τιμημένο!

Όταν σήκωναν το γαμημένο, αλλά ανύψωναν το τιμημένο!
Πρόσφατα ένας 17χρονος αθλητής, ο Βαγγέλης Γαλιατσάτος, κατέκτησε το χρυσό στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Άρσης Βαρών, στην Πρίστινα: «Ο Κεφαλλονίτης αθλητής αγωνίστηκε στην κατηγορία των 94κ. και κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο, σηκώνοντας στο σύνολο 320 κιλά» διαβάζω λ.χ. στον Sport 24.

Ή, στην ιστοσελίδα του Αθήνα 984: «Ο νεαρός δικαίωσε τις προσδοκίες, κατακτώντας την πρώτη θέση στο σύνολο των 94κ., καθώς σήκωσε 320 κιλά κι επιβεβαίωσε την κυριαρχία του στην κατηγορία».

Τι έκανε, λέει; «Σηκώνοντας» τόσα κιλά; Και «σήκωσε» τόσα κιλά; Όπως εξάλλου λέγαμε και γράφαμε οι πάντες, ιδίως τότε που γνώρισε δόξες και μεγαλεία η άρση βαρών; Α, τρε μπανάλ, σκέφτηκε η Μαντάμ Σουσού: «ανυψώνοντας» θα το πούμε, και «ανυψώνω» –ακούς εκεί «σηκώνω»!

Αμ έπος αμ έργον:

«Ο Βαγγέλης Γαλατσιάτος κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στο σύνολο των 94κ. ανυψώνοντας 320 κιλά…» η EPT-Sports· «Ο Βαγγέλης Γαλατσιάτος κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στο σύνολο των 94κ. ανυψώνοντας 320 κιλά…» το Left.gr· πανομοιότυπα και το TVXS, και καμιά δεκαπενταριά ιστοσελίδες ακόμα. Προφανώς η είδηση μεταφέρθηκε κόπι-πέιστ από το Αθηναϊκό Πρακτορείο, το οποίο κατακτά το χρυσό για την ανύψωση, και το ακόμα πιο χρυσό όλοι οι άλλοι. Όχι γιατί αντέγραψαν τυφλά μια είδηση, κάτι πολύ συνηθισμένο, ιδίως για μικροειδήσεις (ώστε μικροείδηση το πανευρωπαϊκό χρυσό ενός νέου παιδιού;), αλλά γιατί κανείς αντιγραφέας δεν αντέδρασε στον νέο γλωσσικό ευπρεπισμό, και ευχαρίστως πέταξε στα σκουπίδια όλη του τη γλωσσική σκευή, για να ακολουθήσει το ρεύμα της εποχής:

Αυτό που καιρό τώρα απέβαλε, όπως έχουμε χιλιοπεί, το παίρνω, και επέβαλε παντού το λαμβάνω:[1] «τα άτομα που ακολουθούσαν διατροφή με πολλές πρωτεΐνες [...] δεν έλαβαν βάρος, [ενώ] οι εθελοντές που ακολουθούσαν άλλα διατροφικά σχήματα έλαβαν μισό κιλό». Το λαμβάνω ακόμα και εκεί που δεν είναι η θέση του: «δεν θα λάβουν το πανδημικό εμβόλιο», με την έννοια ότι δεν θα εμβολιαστούν, δεν θα κάνουν εμβόλιο, αφού: κάνουμε εμβόλιο, δεν παίρνουμε εμβόλιο. Ή: «εξερχόμενος ο Μπάγεβιτς, έλαβε τη στήριξη των φιλάθλων» και πλήθος άλλα.

Το ρεύμα της εποχής που σιγά σιγά εκτοπίζει το ρήμα διαβάζω, και π.χ. στις παρουσιάσεις βιβλίων: «αποσπάσματα αναγιγνώσκει (συχνά: αναγινώσκει) / θα αναγνώσει / ανέγνωσε ο Χ», σε μια πολιτική συγκέντρωση «θα αναγνωσθεί χαιρετισμός του Ψ» κ.ά.

Το ρεύμα της εποχής που βάζει τον έναν να παίζει με όντινα, άτινα και ούστινας, και τον άλλον «να αυγάζει το μέγεθος αδιαφορίας…»

Το μέγεθος αδιαφορίας απέναντι στη γλώσσα εντέλει, τη φυσική μας γλώσσα και το γλωσσικό μας αισθητήριο, καθώς αγοράζουμε με κλειστά μάτια το καθετί που ρίχνουν στην αγορά οι πάσης φύσεως αλμπάνηδες, τη «θεωρία», εν προκειμένω, για τη φτώχεια της νεοελληνικής μπροστά στην ευκλεή και μόνη ζωοδότρα αρχαία. 


Η ελβετική ουδετερότητα της ΕΡΤ

Για τις «κακές παρέες» της εν πολλαίς αμαρτίαις περιπίπτουσας ΕΡΤ έγραφα το περασμένο Σάββατο, καθώς εμφανιζόταν χορηγός επικοινωνίας σ’ ένα συνέδριο για τη «μοναδικότητα της ελληνικής γλώσσας», εξώφθαλμα παραεπιστημονικό και ουσιαστικά ακροδεξιάς κατεύθυνσης. Στους 33 «ειδικούς» ομιλητές, όπως χρηματιστηριακούς συμβούλους, τηλεοπτικούς παραγωγούς, γυναικολόγους και αντιστράτηγους, ήταν και ο Κωνσταντίνος Πλεύρης και ο Λεωνίδας Γεωργιάδης.

Τη Δευτέρα κιόλας μου τηλεφώνησε ο «Διευθυντής Εταιρικής Επικοινωνίας» της ΕΡΤ και με διαβεβαίωσε πως καμία χορηγία δεν έδωσε η ΕΡΤ, ούτε καν της ζητήθηκε –έπειτα μάλιστα από επέμβασή του αφαιρέθηκε το λογότυπο της ΕΡΤ από τη σχετική ιστοσελίδα. Χάρηκα για τη διάψευση, επιβεβαιωνόταν από μια ακόμα σκοπιά η εξαπατητική πολιτεία των άλλων, του ζήτησα να στείλει μέιλ στην εφημερίδα, και ιδού:

«Σχετικά με το άρθρο του κ. Γιάννη Χάρη στο φύλλο του Σαββάτου 02.12.2017, θα ήθελα να επισημάνω ότι η Επιτροπή Χορηγιών της ΕΡΤ ουδέποτε εδέχθη αίτημα για χορηγία επικοινωνίας στο συνέδριο “Η μοναδικότητα της ελληνικής γλώσσας” και ως εκ τούτου δεν δόθηκε διαφημιστικός χρόνος για την εν λόγω διοργάνωση.

»Παραμένω στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση…» κτλ.

Με ξένισε, ομολογώ, η ελβετική ουδετερότητα της διάψευσης. Είπα πως χάρηκα, αρχικά· αλλά, μην κοροϊδευόμαστε, θα χαιρόμουν περισσότερο αν η ΕΡΤ δήλωνε πως, και να δεχόταν σχετικό αίτημα, δεν θα στήριζε με κανέναν τρόπο μια τέτοια διοργάνωση.

Και θα χαρώ ακόμα περισσότερο αν η ΕΡΤ, ένα κρατικό κανάλι επιχορηγούμενο, και μάλιστα άμεσα, από εμάς, κινηθεί νομικά εναντίον όσων την εξαπάτησαν με τέτοιον χονδροειδή τρόπο –αυτήν και μέσω αυτής και εμάς.




[1] Βλ. λ.χ. «Λαμβάνω, ένα ρήμα πασπαρτού», Η γλώσσα, τα λάθη και τα πάθη, Β΄ τόμ., 2η έκδ. Γαβριηλίδης 2017, 249-54.

buzz it!

2/12/17

Οι κακές παρέες της ΕΡΤ, ξανά

(Εφημερίδα των συντακτών 2 Δεκ. 2017)


Κωνσταντίνος Πλεύρης, ομιλητής σε συμπόσιο με θέμα «Η Μοναδικότητα της Ελληνικής Γλώσσας»: θα είχατε την παραμικρή αμφιβολία για τον ιδεολογικό καταρχήν προσανατολισμό του συμποσίου; Λεωνίδας Γεωργιάδης, ομιλητής στο ίδιο συμπόσιο: θα είχατε την παραμικρή αμφιβολία για το γενικότερο τώρα επίπεδο του συμποσίου, πέρα από το ιδεολογικό και πάλι;

Όχι. Εκτός κι αν ήσασταν η αθώα παιδούλα ΕΡΤ. Γιατί «η ΕΡΤ είναι το θέμα, η κρατική τηλεόραση [...]· η ΕΡΤ θεούσα, όπως είδαμε πολλές φορές, η ΕΡΤ προαγωγός της Χρυσής Αυγής, όπως επίσης είδαμε πολλές φορές, με τις τυφλά “νομότυπες” αναμεταδόσεις κάθε φιέστας της νεοναζιστικής οργάνωσης, η ΕΡΤ τώρα διαφημίστρια και πλυντήριο εκδοτικού οίκου βιβλίων φιλοναζιστικού περιεχομένου, και μαζί της “σχολής” του Άδωνη Γεωργιάδη»:

Έτσι άρχιζα ένα παλιότερο άρθρο  («Η Κοκκινοσκουφίτσα ΕΡΤ στο δάσος με τους φιλοναζιστικούς λύκους», 4.2.17), με θέμα μια πολιτιστική εκπομπή που πρόβαλλε το ετυμολογικό πόνημα κάποιας Θεοφανούς τάδε, σ’ έναν εκδοτικό οίκο που «σκοπός της υπάρξεώς του είναι η “ΕΠΑΝΕΛΛΗΝΙΣΙΣ” των Ελλήνων», μέσα από τα έργα του Κ. Πλεύρη και τις εκδόσεις του Άδωνη.

Τώρα η ΕΡΤ είναι χορηγός επικοινωνίας, παναπεί δίνει (απ’ τα δικά μας) λεφτά στον Πλεύρη και στον αδερφό Γεωργιάδη («Εκδότης - Διδάσκαλος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας»!) να μας μιλήσουν για τη μοναδικότητα της ελληνικής γλώσσας. 

Υπάρχει όντως ένα θέμα, πώς ελέγχει κανείς τα μύρια όσα αντιεπιστημονικά και ψευδή γράφονται συνέχεια για τη γλώσσα. Πώς ξεχωρίζει κανείς τα ασύστατα και φαιδρά –και οπωσδήποτε απατεωνίστικα στην πηγή τους– από τα όποια σοβαρά; Δύσκολο έως αδύνατον, και όχι μόνο για τον μέσο αναγνώστη –αν δεν προσφύγει, εννοείται, σε έγκυρα λεξικά. Αλλιώς, όταν μας πει κάποιος, κι ας είναι ο Άδωνης αυτός, πως η ομηρική αλς, η θάλασσα, πήρε τάχα το όνομά της από το αλς-αλς που κάνει το κύμα στην ακρογιαλιά, πώς να ξέρουμε αν είναι αλήθεια ή όχι; Έτσι, οχτώ στους δέκα εξακολουθούν να πιστεύουν την παμπάλαιη και γοητευτική, είναι αλήθεια, παρετυμολογία ότι άνθρωπος είναι ο άνω θρώσκων.

Τελευταία γνώρισε μεγάλη διάδοση άλλη φανταχτερή ανοησία, πως η ελληνική είναι η μόνη γλώσσα που έχει φράση αποκλειστικά με φωνήεντα: οία ηώ ω υιέ αεί ει· τάχα: «σαν την αυγή να είσαι πάντα γιε μου», φράση εσφαλμένη (π.χ. Ηώς και όχι Ηώ, ίσθι και όχι ει), που έφτασε να γραφτεί και στο «μνημείο πεσόντων» της ΕΡΤ: πώς την ελέγχουμε όμως και αυτήν;[1] Ή γιατί να μην πιστέψουμε πως η ελληνική έχει δεν ξέρω πόσα εκατομμύρια λέξεις, όπως μας σερβίρουν όσοι μετρούν ένα ουσιαστικό π.χ. σε όλες του τις πτώσεις, ένα ρήμα σε όλους τους χρόνους και τα πρόσωπα κ.ο.κ.;

Αλλά η ΕΡΤ δεν είναι μέσος Έλληνας, είναι επίσημος οργανισμός, οφείλει να ενημερώνεται. Παραταύτα, ετούτη τη φορά αρκούσε να δει μερικά ηχηρά ονόματα, και μαζί τα πολλά και κατά κανόνα άγνωστα ονόματα. Ή την ειδικότητα καθενός. Παραθέτω όσες μπορώ εδώ, αφού σημειώσω ότι στους 33 ομιλητές και ομιλήτριες μόνο μία δηλώνεται γλωσσολόγος –ενώ η ίδια στο ίντερνετ δηλώνει μεταφράστρια και διερμηνέας! (Ας θυμηθούμε συναφώς ότι στην περιλάλητη «Ελληνική Γλωσσική Κληρονομιά», στα 185 ιδρυτικά μέλη δεν υπήρχε ούτε ένας γλωσσολόγος!) Έτσι, έχουμε τώρα: καθηγητές Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής και Διακόσμησης, Φυσικής Διαστήματος, Αστροφυσικής, Περιβαλλοντικής Χημείας…, Σεμιναρίων Αυτοβελτίωσης, αντιστράτηγο (με το πηλήκιο στη φωτογραφία)-πολιτικό μηχανικό-δικηγόρο, Κληρικό Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας Αμερικής, διευθυντή φαρμακοποιό ΕΣΥ, γυναικολόγο, πνευμονολόγο-φυματιολόγο, μαθηματικό-ερευνητή-συγγραφέα (τον γνωστό λεξαριθμοτέτοιον), Διεθνή (!) συγγραφέα-τηλεοπτικό παραγωγό κτλ.

Όμως η παραεπιστημονική πλευρά (ως προς τη γλώσσα, αν μη τι άλλο) δεν είναι η μόνη. Μπείτε στη διεύθυνση: http://www.heptapolis.com/events/9th-international-forum-humanitas/, ξεχάστε έστω τα ιδεολογικά, και ταξιδέψτε στο βασίλειο της γραφικότητας και του κιτς. Μέσα σε γαλάζιες κορνίζες λοιπόν με χρυσαφιά σχέδια και άλλα εκτυφλωτικά γραφίστικα θα δείτε: Heptapolis / International Green Polis (City), πάνω πάνω. Έπειτα: 9th International Forum Humanitas (αλλού Hummanitas). Έπειτα ο οργανωτής: Όλυμπος / Παγκόσμιο Πνευματικό Κέντρο, ζουγραφιές των αρχαίων μας, πρόλογο του προέδρου του Ολύμπου στα αγγλικά (!), και μετά το πρόγραμμα, με πρώτους τους χαιρετισμούς: από Δαλάι Λάμα, παρακαλώ, αρχιδούκες, πρίγκιπες και σουλτάνους! Ακολουθούν οι ομιλητές με τον πλήρη τίτλο τους και το θέμα· αλλά και τα διαλείμματα: «χαμηλές τιμές γεύματος» σημειώνεται πάνω από φωτογραφίες γαστριμαργικού ενδιαφέροντος· έχει και θεατρικό δρώμενο από το «Ιδεο-θέατρον» του Ραδάμανθυ: γκουγκλίστε, αν δεν σας αρκεί η φωτογραφία, και κυρίως ο Προμηθέας μποντιμπιλντεράς! 

Φευ, καμία περιγραφή δεν δίνει την ελάχιστη εικόνα. Στο τέλος πια, ο Μέγας Χορηγός: η Heptapolis και κάτι πίτες, ο Αργυρός: σουβλάκια και μπιφτέκια στη σχάρα κ.ά., και ακολουθούν οι χορηγοί επικοινωνίας, με την ΕΡΤ στην πρώτη σειρά.

Εδώ ήρθαμε, εδώ θα φύγουμε, αφού προσγειωθήκαμε άτσαλα. Ναι, γι’ αυτό το τσίρκο έδωσε χρήματα και η ΕΡΤ. Όχι, δεν είναι για διασκέδαση πια.


[1]. Βλ. εκτενώς στον Νίκο Σαραντάκο, https://sarantakos.wordpress.com/2015/11/04/oia-hw/, ο οποίος ασχολείται και με το γνωστό μυθοποιητικό «μόνο στα ελληνικά…», παραθέτοντας φράσεις από άλλες γλώσσες μόνο με φωνήεντα. Βλ. και Παντ. Μπουκάλας, «Η αποσφαλμάτωσηκαι το «οία ηώ ω υιέ αεί ει», Καθημερινή 16.7.17 


buzz it!