27/6/15

Η ασυλία του ιεράρχη - Η διάσωση «των Αφρικανοί ναυαγών»

(Εφημερίδα των Συντακτών 27 Ιουν. 2015, με μια σημείωση εδώ)



Η ασυλία του ιεράρχη
[απντέιτ-επανόρθωση, στο τέλος]

Για πέντε κακουργήματα στην υπόθεση της «εγκληματικής οργάνωσης» στο ποδόσφαιρο παραπέμπεται σε δίκη ο πρόεδρος του Ολυμπιακού Βαγγέλης Μαρινάκης, που ώς τότε αφέθηκε ελεύθερος με περιοριστικούς όρους: απαγόρευση ενασχόλησης με το ποδόσφαιρο, παρουσία στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής του δύο φορές τον μήνα και 200.000 ευρώ εγγύηση.

Αν είναι ένοχος ή όχι, θα το κρίνει φυσικά η δικαιοσύνη: τα μέχρι στιγμής αντικειμενικά δεδομένα είναι η παραπομπή και οι περιοριστικοί όροι. Τίποτα παραπάνω δεν μπορεί να πει κανείς για την ώρα, καμία κρίση δεν νοείται να εκφέρει –με αξιώσεις σοβαρότητας τουλάχιστον, πέρα δηλαδή από τον οπαδικό χώρο.

Κι όμως: «πομφόλυγα η οποία εντός ολίγου χρόνου θα διαρραγή μετά κρότου» έσπευσε να χαρακτηρίσει την υπόθεση ο άγιος Πειραιώς, αυτόκλητος μάρτυρας υπεράσπισης, όχι στο δικαστήριο, όπου θα είχε κάθε λόγο να παραστεί, ούτε καν απαντώντας λ.χ. σε σχετική ερώτηση σε συνέντευξη, παρά εν αιθρία, εκδίδοντας διάγγελμα; βούλευμα να το πω; δεν ξέρω, ανακοίνωση πάντως όπου αποφαίνεται, με το κύρος της θέσης του, αλλά για θέμα παντελώς άσχετο με τη θέση του, πως η πρόταση του αντιεισαγγελέα είναι «έωλος, αβάσιμος και ανεπέρειστος».

Και έχει σπουδάσει και νομικά ο άγιος Πειραιώς!

Ο οποίος πάντως σε άλλα μας είχε συνηθίσει ώς τώρα, άλλοι ήταν οι διακεκριμένοι στόχοι του μισαλλόδοξου λόγου του, όπως οι αλλόθρησκοι, οι Εβραίοι, και ιδίως οι ομοφυλόφιλοι, προς τους οποίους εξαπολύει κάθε τόσο απειλές, εντάξει: προφητείες, για τους καρκίνους που τους περιμένουν, ή πιάνει, ένας ιεράρχης, και στέλνει γράμμα στην Ελισάβετ της Αγγλίας, ζητώντας της να αφαιρέσει τον τίτλο του «σερ» από τον Έλτον Τζον, και άλλα πολλά, με τα οποία μάλλον σκανδαλίζει παρά νουθετεί το ποίμνιό του, κυρίως όμως απασχολεί τα ΜΜΕ.

Τώρα, με την καινούρια του παρέμβαση, μπαίνει κανείς στον πειρασμό να πιστέψει ότι η απασχόληση ακριβώς των ΜΜΕ μοιάζει να είναι από τους κύριους σκοπούς του ιεράρχη. Ο οποίος γνωρίζει καλά τη δύναμη της αρνητικής διαφήμισης, και φοβάμαι πως αδιαφορεί, αν δεν χαμογελάει κιόλας κάτω απ’ τα μουστάκια του, με όσες αντιδράσεις ξεσηκώνει κάθε φορά· επίσης, κατέχει άριστα και την τέχνη του μάρκετιγκ: μισή λέξη να γράψει κανείς, δεκαπλάσια θα καταφτάσει η απάντηση του ιεράρχη (αν όχι η αγωγή, συχνά εκατομμυρίων), απάντηση που λειτουργεί συχνά σαν έμμεση απειλή (όταν λ.χ. προβάλλει τους δικαστικούς συμβιβασμούς που έχει πετύχει σαν ένδειξη μακροθυμίας, με την άφεση που χαρίζει, έπειτα από την εξ ορισμού ταπεινωτική «συγνώμη» των εναγομένων).[1]

Το θέμα είναι, αν δεν μπορεί να διαφυλάξει την εικόνα της και εμάς η Εκκλησία, αν πάλι δεν μπορεί να μας προστατέψει με τους νόμους της η Πολιτεία, να δούμε αν και τι μπορούμε να κάνουμε εμείς.

Μήπως να του αρνηθούμε κάθε δημοσιότητα, και να ’μαι ο τελευταίος που κριμάτισε εγώ;


απντέιτ-επανόρθωση: νταμπλ γκάφας: (α) η επιβολή περιοριστικών όρων δεν σημαίνει παραπομπή σε δίκη, και (β) το «απαλλακτικό βούλευμα» που εξέδωσε ο άγιος Πειραιώς είναι περσινό, όταν έσκασε η υπόθεση, και αναπαράχθηκε τώρα, με τις νέες εξελίξεις: η ουσία δεν αλλάζει καθόλου, ­ούτε όμως και η γκάφα η δική μου!


Η διάσωση «των Αφρικανοί ναυαγών»

Αρχές του μήνα, ναυτική τραγωδία στην Κίνα, όταν «επιβατικό πλοίο με 458 άτομα, κυρίως ηλικιωμένοι τουρίστες, βυθίστηκε στον ποταμό Γιανγκτσέ»: τραγικό το νέο, ομαλά ωστόσο ακούγεται –δύσκολα προσέχουμε τη λάθος σύνταξη, εννοώ.

Υπάρχει λοιπόν λάθος, που απλώς το συνηθίζουμε σιγά σιγά· το σωστό θα ήταν: «επιβατικό πλοίο με 458 άτομα, κυρίως ηλικιωμένους τουρίστες»: αιτιατική δηλαδή, όπως απαιτεί η πρόθεση «με». Εδώ έχουμε ελλειπτική τρόπον τινά σύνταξη, ενδεχομένως με αγγλικές ή γαλλικές επιρροές, όπου έτσι κι αλλιώς δεν μαρτυρείται η πτώση· με αναλυτικότερη σύνταξη, θα είχαμε ρήμα, που θα δικαιολογούσε (θα επέβαλλε, για την ακρίβεια) την ονομαστική: «επιβατικό πλοίο με 458 άτομα, που ήταν κυρίως ηλικιωμένοι τουρίστες». Αυτήν τη σύνταξη έχουμε κατά νου, με το ρήμα δηλαδή, και έτσι οδηγούμαστε στην ανακολουθία.

Άλλα παραδείγματα, όπου υπονοείται το ρήμα, το οποίο προσθέτω σε αγκύλες:

– «οικοδομήθηκε από τους αγώνες της πειραιώτικης κοινωνίας, [που ήταν όλοι] φτωχοί εργάτες, αριστεροί στην πλειοψηφία τους»· διαφορετικά, θα έπρεπε να ακολουθεί γενική: «φτωχών εργατών…» κ.ο.κ.·

– «εκτεταμένη επιχείρηση διάσωσης των ναυαγών, [που είναι] Αφρικανοί ως επί το πλείστον»· και το νταμπλ:

– «αφεθείτε στην απόλαυση του φυσικού, μεταλλικού νερού Ιόλη, [που αποτελεί] μια μοναδική πηγή πολύτιμων στοιχείων, [τα οποία είναι] απαραίτητα για την καλή φυσική κατάσταση του οργανισμού».

Πρόκειται άραγε για τάση απλολογίας; Διότι να θέλουμε να αποφύγουμε τη δύστροπη στα νέα ελληνικά γενική, αμφιβάλλω, όταν από την άλλη επιμένουμε (υπαρκτά τα παραδείγματα!): «των κωλοτουμπών», «των κοτών» και «των κοπιών»!

Φοβούμαι ότι, άλλη μια φορά, μεταφράζουμε μηχανικά και υιοθετούμε έναν νέο συντακτικό τρόπο, ταιριαστό σίγουρα στον γραπτό λόγο, ανυποψίαστοι όμως για το λάθος που ενεδρεύει, ενώ αντιμετωπίζουμε με ηθικό πανικό μια μεμονωμένη ξένη λέξη.

«Και λοιπόν; Παθαίνει τίποτα έτσι η γλώσσα;» προβάλλει πάντα το ερώτημα. «Όχι», πρέπει να είναι πάντα η απάντηση. Θέμα αυτογνωσίας, τίποτ’ άλλο.



[1] «Όσον αφορά στην δική μου συμπεριφορά προς τους υβρίζοντάς με συνανθρώπους μας, Σας αποστέλλω δύο πράξεις παροχής από εμέ δικαστικής συγγνώμης διά των οποίων ταπεινά νομίζω ότι αποδεικνύεται η αλήθεια των πραγμάτων, διότι όταν κάποιος δημόσια σε καθυβρίζει χυδαία χρειάζεται ανθρωπίνως μεγάλη ψυχική δύναμη για να παράσχης μεγαλόθυμα την συγγνώμη σου» γράφει ο άγιος Πειραιώς σε επιστολή του της 3.12.12 στην Εφημερίδα των Συντακτών κατά του Γιάννη Καλαϊτζή, και επισυνάπτει (!) τα Ιδιωτικά Συμφωνητικά με τους μεταμελουμένους Λύο Καλοβυρνά και Γρηγόρη Βαλλιανάτο.

buzz it!

22/6/15

Ρατσισμός για σχολική χρήση - Σχολή Αδώνιδος

(Εφημερίδα των συντακτών 20 Ιουν. 2015)


Ρατσισμός για σχολική χρήση

"Ξενόφερτα στοιχεία" που απεργάζονται την "εθνική αλλοτρίωσή" μας



«Εθνική αλλοτρίωση» μπορεί να είναι μία από τις συνέπειες της εγκατάστασης μεταναστών στη χώρα μας, όπως προτείνεται να γράφουν τα παιδιά μας στην έκθεση στο λύκειο.

Όχι μέσα από σχολικά εγχειρίδια, αλλά, χειρότερα από μιαν άποψη, μέσα από σχολικά βοηθήματα, όπως και τα περίφημα λυσάρια, που κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα («βοηθήματα για αποκτήνωση» τα χαρακτήρισε φίλη εκπαιδευτικός) αλλά εύλογα αποτελούν τον καλύτερο σύντροφο του μαθητή, αυτόν που του δίνει έτοιμες ιδέες, τι να γράψει στην έκθεση, πώς να απαντήσει σε κάποια ερώτηση, πώς να λύσει μιαν άσκηση κ.ο.κ.

Κοινός νους τιτλοφορούνται τρεις ογκώδεις τόμοι για το μάθημα Έκφραση-Έκθεση (συγγραφείς Νίκος Καμαργιάρης και Αγγελική Σερπάνου, εκδόσεις Ελληνοεκδοτική), που στον 3ο τόμο (σ. 279) μαθαίνουν στον μαθητή τι να γράψει –και παράλληλα τι να σκεφτεί– για τα αρνητικά που έχει η εγκατάσταση μεταναστών και προσφύγων σε μια χώρα, σε μια εντυπωσιακή μάλιστα επίδειξη αντικειμενικότητας και ουδετερότητας, κάτι ακόμα πιο επικίνδυνο εντέλει από τον απροκάλυπτα ρατσιστικό λόγο.

Με τους ξένους λοιπόν, κατά τα γνωστά εξάλλου στερεότυπα, έχουμε (οι υπογραμμίσεις, του κειμένου):

– «αύξηση της ανεργίας», αφού «προτιμώνται ως εργατικό δυναμικό»·

– «οικονομική ύφεση», αφού οι «παράνομοι μετανάστες» «οικειοποιούνται τα αγαθά που παρέχει η πολιτεία (π.χ. ιατροφαρμακευτική περίθαλψη), χωρίς να πληρώνουν φόρους και εισφορές στο κράτος». Ώς εδώ, κατά τη μέθοδο «μια στο καρφί και μια στο πέταλο», ήμασταν στο καρφί· τώρα στο πέταλο: με τα παραπάνω προκαλείται

– «κοινωνική αστάθεια», καθώς «δημιουργείται ρατσιστικό κλίμα, διογκώνεται η μισαλλοδοξία και η εμπάθεια για τους ξένους, οξύνονται οι κοινωνικές διακρίσεις, διαταράσσεται η κοινωνική συνοχή, βάλλεται η συνεργασία [!] των ατόμων». Και αφού θωρακίστηκαν έτσι οι συγγραφείς απέναντι στην κατηγορία του ρατσισμού, ξαναρχίζουν να βαράνε στο καρφί: ιδού τώρα η συνέπεια όλων αυτών, η

– «διασάλευση της ασφάλειας», αφού εντείνονται «βία, εγκληματικότητα, εμπόριο ναρκωτικών - όπλων - λευκής σαρκός», και έτσι «εκλείπει το αίσθημα ασφάλειας στους γηγενείς»· οπότε έχουμε, στο πέταλο ξανά:

– «υπονόμευση της δημοκρατίας», καθώς «δημιουργούνται πιέσεις για αυταρχικές νομοθετικές ρυθμίσεις (π.χ. αιτήματα για απέλαση όλων των μεταναστών)» και «ευδοκιμούν εθνικιστικές θεωρίες και τακτικές», όπως η Χρυσή Αυγή και ο λεπενισμός, «οπότε απειλείται το κύρος [!] της δημοκρατίας και καταπατείται η ελευθερία των ανθρώπων»· και επιστροφή στο καρφί:

– «πολιτική αποσταθεροποίηση», καθώς ενδέχεται κάποια στιγμή «να προκύψουν νέα κόμματα ή ομάδες από τις μειονότητες»· και, ξανά στο πέταλο, έτσι γεννιέται η

– «ξενοφοβία», καθώς «οι πολίτες βιώνουν δυσάρεστα συναισθήματα, όπως την απειλή, το άγχος, την ανασφάλεια, το φόβο, τον πανικό που προκαλούνται από τη συνύπαρξη με άτομα άλλων εθνοτήτων…»· παράλληλα έχουμε, στο καρφί:

–«έξαρση των ασθενειών», αφού «οι μετανάστες, ορισμένες φορές, είναι φορείς μολυσματικών ασθενειών και επιδημιών…»

Μ’ αυτά και μ’ εκείνα, που λίγο ακόμα και οι συγγραφείς θα μας πουν πως ίσα ίσα παραδίδουν μάθημα αντιρατσισμού, φτάνουμε στην κορωνίδα των επιχειρημάτων, με την οποία ξεκίνησα εδώ: την «εθνική αλλοτρίωση»! Διότι: «ελλοχεύει ο κίνδυνος αλλοίωσης της εθνικής παράδοσης», το κοκορέτσι, υποθέτω, και ο τσάμικος, «ιδίως όταν δεν ενδυναμώνεται η εθνική συνείδηση έναντι των ξενόφερτων στοιχείων» (τώρα υπογράμμισα εγώ):

Εθνική Ηθική Διαπαιδαγώγηση λοιπόν, παρελάσεις και αρχαία, εννοείται, απ’ τα μικράτα μας, και κάτι ίσως σωθεί.

Συνέλληνες, γρηγορούμεν!


Σχολή Αδώνιδος

«Ουγκ-ουγκ-ούγκαλος» τιτλοφορεί πολιτικό κείμενό του στο Protagon ο Νίκος Δήμου (11.6.15), αποτίοντας φόρο τιμής στον νεότερο κι όμως δάσκαλό του Ηλία Κανέλλη, που έχει γνωματεύσει πως «ο όρος ουγκ είναι πολιτικός»!

Αλλιώς, δεν μπορώ να διανοηθώ πως άνθρωπος ευφυής και με παιδεία κάνει πολιτική ανάλυση με φτηνά λογοπαίγνια, που έχουν μάλιστα βάση το όνομα του άλλου: του Κατρούγκαλου, εν προκειμένω, όπως κάνουν πολλοί με το Βαρουφάκης-Μπαρουφάκης, ή την εμφάνιση: «ο φαλακρός τενόρος», όπως λέει πάλι για τον Βαρουφάκη ο Τ. Θεοδωρόπουλος, ακόμα και την ηλικία: «η απίθανη γιαγιάκα Τασία», όπως γράφει για την Τ. Χριστοδουλοπούλου ο Στέφανος Κασιμάτης…

Ακολούθησε ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Θανάσης Βαλτινός (Νέα 13.6.15), αυτός τώρα με ερμηνείες που τις δίνει, λέει, η γλώσσα, κι έτσι προσέφυγε στην τουρκική, όπου Λαφαζάνης σημαίνει «ανόητα φλύαρος»: έτσι τον εξουδετέρωσε ο κ. ακαδημαϊκός τον πολιτικό του αντίπαλο και τους ομοίους του, κάτι «ασιατικές [!] ανέραστες φυσιογνωμίες», που «βαττολογούν ακατάπαυστα, πληγώνοντας τον Έλληνα λόγο»!

Έκανε σχολή λοιπόν ο Άδωνης, όταν εμπλούτιζε το ιδεολογικό του οπλοστάσιο, με ερμηνεύματα εκ της αρχαίας ελληνικής αυτός, διαλαλώντας ότι δεξιός ίσον ευοίωνος και αριστερός ο δυσοίωνος, ο «μίζερος, γκρινιάρης, κατσούφης, μουρτζούφλης, καψερός…»

Μάλλον να το ξανασκεφτώ. Μπορεί να μην είναι πολιτικός όρος το ουγκ, αλλά θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ανθρωπολογικός προσδιορισμός. Διανοουμένων ιδίως.

buzz it!

14/6/15

Για να σας λατρεύουν οι γυναίκες

(Εφημερίδα των συντακτών 13 Ιουν. 2015, με μικροπροσθήκες και σημειώσεις εδώ)



(έργο της Ίλσε Χάιντερ, έξω από το Μουσείο Λεοπόλντ της Βιέννης)




«Ό,τι πολυτιμότερο για τον άντρα», «Για να σας λατρεύουν οι γυναίκες», «Έτσι καμία δεν θα μπορεί να σας αντισταθεί» κτλ., είναι τα σαγηνευτικά κλισέ των διαφημίσεων, π.χ. για άφτερ σέιβ, αποσμητικά, κολόνιες...

Κάπως έτσι διαφημίζεται, με τον τίτλο του κιόλας, το καινούριο λεξικό του κ. Μπαμπινιώτη: Λεξικό των πιο απαιτητικών λέξεων της νέας ελληνικής, με υπέρτιτλο: Εμπλούτισε το λεξιλόγιό σου.

Μάθε δηλαδή να λες, για να ξεχωρίζεις, ο Απαιτητικός εσύ (για την ακρίβεια: ο Πιο Απαιτητικός!), λέξεις που θα θαμπώνουν την παρέα σου, λέξεις χωρίς τις οποίες ζούσες σε τραγική ένδεια ώς τώρα –όπως και η συντριπτικότατη πλειονότητα των συμπολιτών σου· αλλά δεν είναι επιχείρημα αυτό: εσύ, είπαμε, πρέπει να ξεχωρίζεις, να μη γυρίζεις με το χέρι απλωμένο, για «μια βοήθεια, μια λέξη, σας παρακαλώ»!

Ώσπου άνοιξε η τύχη σου, και όχι μία αλλά χιλιάδες: τέσσερις χιλιάδες λέξεις, παρακαλώ, θα σου χαρίσουν τον πολυπόθητο τίτλο. Θα λες πια αρχολίπαρος, θα λες αρχαιοπινής, θα λες τέναγος, θερμουργός, λυμεώνας, θα λες σπουδάρχης· ακόμα καλυτερότερα, θα λες τον άλλο σπουδαρχίδη, κάτι σαν θεσιθήρα δηλαδή, θ’ ακούγεται το «αρχίδι», θα κρυφογελά ο τρίτος, όμως νόμος δεν θα σε πιάνει: φτηνή κουτοπονηριά, αλλά δε βαριέσαι, έτσι άλλωστε δεν κάνει συχνά μ’ αυτή την αγαπημένη του λέξη ο άλλος Δάσκαλος, ο Γεωργουσόπουλος;

Και πείτε μου τώρα: Ποιος δεν θα θέλει να είναι Απαιτητικός, ο Πιο Απαιτητικός χρήστης;[1] Αλλά, θα πείτε επίσης: Ποιος τάχα θα αποτρέψει κάποιον απ’ το να θέλει να είναι Απαιτητικός χρήστης, να λέει αρχολίπαρος και αρχαιοπινής, κι ας μην καταλαβαίνουν οι άλλοι, κι ας μοιάζει κάτι τέτοιο γλωσσικός αυτισμός; Η τάση υπάρχει άλλωστε ήδη, δεν είναι καν καινούρια, πλήμμη σου λέει ο ένας, αντί για την μπανάλ πλημμύρα ή (τη λόγια!) πλημμυρίδα, πώποτε ο άλλος, φθέγμα αντί για λόγο, ή νόστος λένε πια οι πάντες, έως και λογοτέχνες ή και πανεπιστημιακοί, κοτζάμ κ. Θάνος Βερέμης λόγου χάρη, νόστος λοιπόν αντί για νοσταλγία, κι ας είναι κραυγαλέο λάθος.

Αυτό είναι λοιπόν το ένα θέμα. Το παλιό και γνωστό, πως, όταν τσαλαβουτάς έξω απ’ τη γλώσσα σου, θαλασσοπνίγεσαι, χώρια απ’ το ότι γίνεσαι συχνά περίγελος. Κι έρχεται ο άλλος, να σου δώσει μια, για πιο βαθιά ακόμα, μ’ ένα ογκώδες λεξικό μυλόπετρα στον λαιμό σου.

Είναι όμως κι ένα άλλο θέμα, πιο ουσιαστικό, εντέλει. Μέσα από έναν φαινομενικά αβλαβή εκλεκτικισμό, έναν εμπλουτισμό του λεξιλογίου, όπως αθώα τον διαφημίζει ο κ. Μπαμπινιώτης, μαζί με τη σύγχυση και τη συνακόλουθη στρέβλωση που επισήμανα παραπάνω, τρυπώνει και η πεφιλημένη καθαρεύουσα. Όχι μόνο λέξεις, αλλά, το βασικό, και σύνταξη:

«Όταν θέλω να πω ότι κάτι “είναι γεμάτο από…”, δεν θα πω “είναι φίσκα ή τίγκα”, θα πω “βρίθει”, “γέμει”…», λέει σε συνέντευξή του ο Γ. Μπαμπινιώτης (Βήμα 30/5). Και βέβαια, κι εγώ θα πω κάποια στιγμή, κύριε Μπαμπινιώτη, βρίθει, γιατί το βρίθει είναι από τα λόγια στοιχεία που έμειναν ενεργά στη σημερινή γλώσσα· αλλά γέμει δεν θα πω: το γέμει είναι απλώς και μόνο η καθαρεύουσα εκδοχή τού «είναι γεμάτο…» (χωρίς «από», απροπό, κύριε Μπαμπινιώτη: π.χ. «ένα έργο γεμάτο λάθη»)· με άλλα λόγια, το γέμει-μετά-γενικής είναι απλούστατα λέξη και σύνταξη καθαρεύουσας· τίποτ’ άλλο: «το μνημόνιο γέμει δυσβαστάκτων όρων» όπως έγραφα την προηγούμενη φορά, με αφορμή τη σύνοδο των άστρων, Τάκη Θεοδωρόπουλου και Γεωργίου Μπαμπινιώτη, που σφάζονταν στην ποδιά της καθαρεύουσας.

Και ο μεν κ. Θεοδωρόπουλος μπορεί να πετάει μακάριος στο καλάθι των αχρήστων παιδαγωγική, διδακτική, κυρίως γλωσσολογία, και να ζητάει (εν αιθρία, χωρίς ποτέ να έχει υπάρξει τέτοιο αίτημα, αντίθετα από τη διδασκαλία των αρχαίων λόγου χάρη), να διδάσκεται η καθαρεύουσα, για να κάνει εντέλει ντόρο (λέτε να είναι τόσο αφελείς Λιακόπουλος, Βελόπουλος και Άδωνης, και να τα πιστεύουν όντως τα Νεφελίμ με τα οποία έφτιαξαν καριέρα;), αλλά ο επιστήμονας Μπαμπινιώτης;

Αλλά ο επιστήμονας Μπαμπινιώτης κάποτε, είχαμε χούντα ακόμα, υπηρέτησε με όλες του τις δυνάμεις την καθαρεύουσα και πολέμησε με όλες του τις δυνάμεις τη δημοτική, κάποια στιγμή συντάχτηκε απλώς με την εποχή, και έκτοτε, με τη γνωστή πλέον διγλωσσία του, ανάλογα με το ακροατήριο ή την περίσταση (προώθηση λεξικού του λ.χ.), τη μια κάνει σταυροφορία κατά της λεξιπενίας των νέων, την άλλη θυμάται τον γλωσσολόγο και αντικρούει τα περί λεξιπενίας, μιλώντας για διαφορετικά εκφραστικά επίπεδα, τώρα ξανά, στην εν λόγω συνέντευξή του, λέει για «παιδιά του γρήγορου, βιαστικού, ανεπεξέργαστου λόγου, των greeklish»! Τα ίδια με το τονικό: το πολυτονικό δεν ισχύει στη νέα ελληνική, παραδέχεται ο γλωσσολόγος, στο μονοτονικό τυπώνει τα λεξικά του ο έμπορος, στο πολυτονικό τα δικά του θεωρητικά βιβλία, πολυτονικό μάλιστα όλο και πιο αρχαϊκό (περισπωμένη στη λ. γλώσσα κτλ.), ενώ όλο και κάποιο «πλάσσω»[2] θα υποκαταστήσει το «βρόμικο» πλάθω στον λόγο του.

Ήρθε η ώρα τού «γέμει»!



[1] Πριν από μερικές δεκαετίες είχε πέσει στην αγορά ένα πανάκριβο, τότε τουλάχιστον, ρολόι, το Favre Leuba: με το ρο σαν γάμμα και το ε κλειστό, Φαβγ Λεμπά ακουγόταν σε άψογα γαλλικά στη διαφήμιση, η οποία απευθυνόταν στον Απαιτητικό Καταναλωτή, τον κοσμικό, τον γιάπη, τον λεφτά: ουρές σχημάτιζαν οι Απαιτητικοί στο κατάστημα που ’χε την αντιπροσωπεία, στραμπούλαγαν τη γλώσσα τους προσπαθώντας να μιμηθούν τη σικάτη προφορά, με αποτελέσματα κωμικά, έφευγαν όμως θριαμβευτές με το εμβληματικό ρολόι, ό,τι άρχιζε η χρυσή εποχή του λάιφστάιλ. Η ίδια μεγάλη διαφημιστική εταιρεία, τις ίδιες εκείνες μέρες, έκανε μιαν άλλη, μεγάλη καμπάνια, με φόντο υπέροχες γαλάζιες θάλασσες, για μια καινούρια μάρκα αλάτι, αλάτι όμως καθαρό, οικολογικό ή κάτι τέτοιο, σε εποχή που άρχιζαν οι οικολογικές ευαισθησίες. Το αλάτι, είδος μάλιστα πρώτης ανάγκης, πήγε άπατο, όπως θα μαντέψατε, δεν έπιασε η τεράστια  διαφημιστική εκστρατεία: ο κόσμος θέλει το ασυνήθιστο, βεβαίως το ακριβό, το εξεζητημένο, έκανε την αυτοκριτική του στέλεχος της διαφημιστικής εταιρείας.

[2] "ήταν μάλιστα οι Γάλλοι που κατέφυγαν στις ελληνικές λεξιλογικές πηγές, πλάσσοντας πρώτοι αυτοί [...] το nostalgie" (Βήμα 13.9.09).

buzz it!

7/6/15

Εαρινή σύνοδος των άστρων

(Εφημερίδα των συντακτών 6 Ιουνίου 2015, με μία σημείωση εδώ)



Σύνοδο των άστρων έχουμε, ως γνωστόν, όταν δύο ουράνια σώματα έρχονται σε τέτοια θέση ώστε να φαίνονται από τη γη σε νοητή ευθεία. Οι συνέπειες μιας τέτοιας συνόδου στη ζωή των ανθρώπων εξαρτώνται προφανώς από το μέγεθος των αστέρων.

Έτσι, μπορεί και ν’ αλλάξει η ζωή μας, όχι με μνημόνια και αντιμνημόνια και άλλα πεζά, αλλά με την εαρινή σύνοδο που παρατηρήθηκε, σαββατοκύριακο 30-31 Μαΐου, όταν στις δύο σοβαρότερες, όπως λέμε, εφημερίδες, Καθημερινή και Βήμα, βρέθηκαν σε νοητή ευθεία Τάκης Θεοδωρόπουλος και Γεώργιος Μπαμπινιώτης.

Και το όνομα της ευθείας: καθαρεύουσα!

Τον ερχομό, την επιστροφή μάλλον, της οποίας ευαγγελίζεται ο πρώτος, ενώ εντέχνως της καίει θυμίαμα ο δεύτερος.

«Κι αν επιστρέφαμε στην καθαρεύουσα;» ρωτάει ρητορικά ο τίτλος του Τ. Θεοδωρόπουλου, ενώ ο Γ. Μπαμπινιώτης, παρουσιάζοντας το καινούριο του Λεξικό των πιο απαιτητικών λέξεων της νέας ελληνικής, δηλώνει λ.χ. ότι δεν θα πει πως κάτι «είναι γεμάτο από…» αλλά πως «γέμει». Δηλαδή, λέω εγώ, αν θέλουμε να είμαστε «απαιτητικοί» ομιλητές, δεν θα πούμε πως το μνημόνιο είναι γεμάτο δυσβάστακτους όρους αλλά πως «γέμει δυσβαστάκτων όρων»!


Στη χορεία των προφητών

Ο λόγος πρώτα στον Τ.Θ., επειδή, μία μόλις Κυριακή πιο πριν (24/5), είχε και άλλη, σχετική επιφυλλίδα, με τίτλο «Το τέλος της ελληνικής γλώσσας». Απελπιστικά έως κωμικά κοινότοπη η προφητεία, επαναλαμβάνεται κυριολεκτικά ανά τους αιώνες· στην εφημερίδα μάλιστα στην οποία βρήκε πια τη θέση του ο Τ.Θ., επαναλαμβάνεται δεκαετίες τώρα από τον Χρήστο Γιανναρά, που δηλαδή μόνο από σύμπτωση έλειψε από τη σύνοδο, οπότε θα είχαμε, πιο σπάνιο νομίζω ακόμα, συζυγία των άστρων.

Είχα αποφύγει τον πειρασμό να ασχοληθώ με την επιφυλλίδα εκείνη, επανέρχεται όμως τώρα ο Τ.Θ., είναι και η σύνοδος που είπαμε, έτσι θα σταθώ στο κύριο τουλάχιστον σημείο της. Έγραφε λοιπόν ο Τ.Θ. ότι το τέλος της γλώσσας θα έρθει με την αφαίρεση της μιας από τις δύο ώρες διδασκαλίας της λογοτεχνίας στην Γ΄ λυκείου, άρα με την ακόμα μεγαλύτερη υποβάθμιση της λογοτεχνίας, υποβάθμιση πάντως που ίσχυε ανέκαθεν, όπως ομολογεί ο ίδιος. Και θα έρθει το τέλος, γιατί, λέει, «την ελληνική γλώσσα δεν την έφτιαξαν οι Κριαράδες και οι Μπαμπινιώτηδες, με όλον τον σεβασμό. Την έφτιαξαν οι Σεφέρηδες, οι Παλαμάδες, οι Θεοτοκάδες, και οι Καβάφηδες».

Ας παραβλέψουμε ενοχλητικές ερωτήσεις του τύπου πώς τάχα προχώρησε ή καν υπήρξε γλώσσα όταν δεν υπήρχε (γιατί δεν υπήρχε πάντα) μεγάλη λογοτεχνία κ.ά., και ας πάμε στο ουσιώδες. Που μας το λέει όχι μόνο η γλωσσολογία, αλλά και ποιητής, ο Σολωμός, στον περίφημο Διάλογο, όταν ο Ποιητής δηλώνει στον Σοφολογιότατο:

– Ο διδάσκαλος των λέξεων είναι ο λαός. Επίσης:

τη σημασία των λέξεων ο λαός την διδάσκει του συγγραφέα·

υποτάξου πρώτα στη γλώσσα του λαού, και, αν είσαι αρκετός, κυρίεψέ την·

– [οι λέξες μας έχουν] την ευγένειαν οπού είχαν οι αγγλικές, πριν γράψει ο Σέικσπηρ, οπού είχαν οι γαλλικές, πριν γράψει ο Ρασίν, οπού είχαν οι ελληνικές, πριν γράψει ο Όμηρος, και όλοι τους έγραψαν τες λέξες του καιρού τους.

Μάλλον γι’ αυτό αποκλείστηκε εντέλει ο Σολωμός από την παρέα του Σεφέρη, του Παλαμά και του Καβάφη, ενώ βρήκε λ.χ. θέση ο Θεοτοκάς! Άσε πια τη χλεύη του Σολωμού για άλλο αντικείμενο λατρείας του Τ.Θ., τους τόνους και τα πνεύματα.

Και καλά ο Σολωμός, αλλά κι ο Πλάτων, συνεχές σημείο αναφοράς του Τ.Θ.; Που, αν δεν τον διάβασε όλον, κατανοητό, του τον δίνει πάλι ο Σολωμός, παραπέμποντας στον Αλκιβιάδη, ο οποίος λέει πως τα ελληνικά (το ελληνίζειν) τα διδάχτηκε απ’ τους πολλούς.

Περίεργες παρασιωπήσεις.

Τώρα ο Τ.Θ., έπειτα από μακρά εκστρατεία αποκατάστασης της τιμής «της καθαρευούσης», κηρύσσει την επιστροφή της διδασκαλίας της, ίσως επειδή δεν ξέρει πως δεν διδάσκεται η καθαρεύουσα, πως δεν έχει γραμματική δική της παρά τσιμπολογάει απ’ την αρχαία (Τζάρτζανος διδασκόταν ανέκαθεν), και πάντως, ακόμα κι αν διδάσκεται, ακριβώς επειδή είναι τεχνητή γλώσσα, παρ’ όλα όσα σοφίζεται ο Τ.Θ., δεν μαθαίνεται![1]

Άραγε έπιασε απλώς τον σφυγμό της εποχής ο Τ.Θ., την έλξη που ασκούν πολυτονικά και καθαρεύουσες κι αστραφτερές ελληνικούρες; Και είναι απλώς επικοινωνιακά παιχνίδια, απ’ αυτά που κάνουν βεβαίως γερό ταμείο, οι συνεχείς ύμνοι στην καθαρεύουσα, με μόνο «επιχείρημα» τους μετρημένους στα δάχτυλα συγγραφείς που μεγαλούργησαν στην καθαρεύουσα, Βιζυηνό, Ροΐδη κ.ά.; Ή πια πιστεύει τόσο αφελώς ότι η καθαρεύουσα τους έκανε μεγάλους, ίδια όπως πίστευαν οι αττικιστές ότι, με την επιστροφή στα αρχαία, θα γίνουν όλοι Σοφοκλήδες και Αισχύλοι;

Για το τέχνασμα του Γ. Μπαμπινιώτη, την επόμενη φορά.



[1] Απόδειξη, ο ίδιος ο Τ.Θ., αν θυμηθώ τα «για την πορείαν», «ένδοξαι μάχαι», αντί ένδοξοι, και «αι ακτίναι», αντί ακτίνες, από τα πολλά που του είχε επισημάνει ο Παντελής Μπουκάλας (Καθημερινή 2.5.92· τώρα, Ενδεχομένως: Στάσεις στην ελληνική και ξένη τέχνη του λόγου, εκδ. Άγρα, 1996, σ. 279 κ.ε.), όταν είχε βάλει ήρωα μυθιστορήματός του (Το αδιανόητο τοπίο, 1991) να μιλάει καθαρεύουσα.

buzz it!