Πότε σκοτώθηκε ο Γιάννης Χρήστου, και Ο Κοτανίδης που έφυγε ξαφνικά

απντέιτ, 21.2.20: απάντηση Αλ. Αδαμόπουλου στο κομμάτι για τον Χρήστου και ανταπάντηση δική μου, στο τέλος

(Εφημερίδα των συντακτών 1 Φεβρ. 2020)

  

Πότε σκοτώθηκε ο Γιάννης Χρήστου

* Πενήντα χρόνια απ’ τον χαμό του Γιάννη Χρήστου, και σχεδόν πλήρης αφωνία από πολιτεία, επίσημους φορείς, τηλεοράσεις και εφημερίδες.

Από τις εξαιρέσεις, ο Δημήτρης Γκιώνης εδώ, που αφιέρωσε τη σελίδα του (5/1, με τον προσφυέστατο, καίριο τίτλο: «Αυτός που ήταν όλα»!), όμως ο Δ. Γκιώνης είναι επιφυλλιδογράφος, δεν είναι εφημερίδα· κι αν δεν ήταν και μία αφιερωματική συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών (17/1), ώστε να αναπαραχθεί (αν και όταν) το δελτίο τύπου, τίποτα, δεν γράφτηκε σχεδόν τίποτα.

Από τα ελάχιστα, άρθρο του Αλέξανδρου Αδαμόπουλου (ΑΑ) που το είδα τυχαία στο διαδικτυακό Book Press. Ενδιαφέρον, γιατί ο ΑΑ υπήρξε σύζυγος της δεύτερης κόρης του συνθέτη, της Σάντρας, όπως μας πληροφορούσε και ο ίδιος σε παλαιότερη, εκτενέστατη συνέντευξή του, για το πώς έβλεπε απ’ το αντικρινό μπαλκόνι τον άγνωστό του συνθέτη έως το πώς έριξε έπειτα «το Χρηστάκι», ή μάλλον πώς τον έριξε αυτή κτλ. Είναι επίσης ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Εταιρείας Φίλων Γιάννη Χρήστου, έργο για το οποίο καμάρωνε σε άλλη συνέντευξή του, πώς είχε φτιάξει το καταστατικό έτσι που να μην μπορεί να τον κουνήσει κανένας!

Το άρθρο έχει τίτλο «50 χρόνια από τον θάνατό του: Ποιος ήταν ο Γιάννης Χρήστου», ημερομηνία: «Τετάρτη, 08 Ιανουαρίου 2020», όμως στο τέλος σημειώνεται: «1η δημοσίευση “Το Τέταρτο”, [...] τ. 3, Ιούλιος 1985»! Με σημερινό δηλαδή τίτλο, μάλλον και σημερινή εισαγωγή, αναδημοσιεύεται ένα κείμενο ηλικίας 35 χρόνων!

Ακατάληπτη χειρονομία, που, μαζί με το σχεδόν αποκλειστικά βιογραφικό περιεχόμενο του άρθρου, την ειρωνεύεται η ίδια η αφ’ υψηλού εισαγωγή του:

«Έχει γίνει θεσμός σχεδόν, κάθε τόσο να εμφανίζεται σε κάποια εφημερίδα μια είδηση για τον Χρήστου· μισή βιογραφία του, λίγη εργογραφία του, μια γνώριμη φωτογραφία του –ο Χρήστου με τα μαύρα του γυαλιά– κι όλα αυτά κάτω από μεγάλους τίτλους· άλλοτε σπαραχτικούς κι άλλοτε κραυγαλέους. Κι όσοι διαβάζουν λένε: “Ο Χρήστου… Α βέβαια· ο Χρήστου…” Πολλοί λίγοι όμως γνωρίζουν ποιος ήταν ο Χρήστου…»

Έστω πως μας το λέει αυτό στο άρθρο του ο τόσο κοντινός στην οικογένεια ΑΑ. Άλλο μας ενδιαφέρει εδώ. Στην κατακλείδα του άρθρου, προφανώς γραμμένη το 1985, πολύ πιο κοντά δηλαδή στον θάνατο του συνθέτη: «Το βράδυ 8 προς 9 Ιανουαρίου 1970, μαζί με τη γυναίκα του, σκοτώθηκε [...] σε αυτοκινητικό δυστύχημα…»

Μεγάλο λάθος, όταν πρόκειται για τη βιογραφία ενός μεγάλου, και ασύγγνωστο όταν προέρχεται από έναν κατά τεκμήριο γνώστη, δηλαδή με το όποιο –ex officio οπωσδήποτε– κύρος του ΑΑ. Γιατί ο Χρήστου σκοτώθηκε τη νύχτα της Τετάρτης 7 Ιανουαρίου, έπειτα από φιλικό γλέντι για την ονομαστική του γιορτή, ξημερώνοντας Πέμπτη 8 Ιανουαρίου, ημέρα των γενεθλίων του.

Ανέτρεξα ωστόσο στο διαδίκτυο, και η κατάπληξή μου μεγάλωσε: οι δύο «εκδοχές» μοιράζονταν! Επικοινωνώ με τη Νέλλη Σεμιτέκολο, τη σπουδαία πιανίστρια και μόνη επιζώσα από το μοιραίο τροχαίο, απορεί και που τη ρωτάω, κατεβάζω τα διόλου λίγα αποκόμματα που είχα κρατημένα από τον τύπο της εποχής, πολυσέλιδα βιογραφικά των ημερών εκείνων, σημειώματα σε επετειακή συναυλία το 1971, έναν δηλαδή χρόνο από τον θάνατο του συνθέτη κ.ά. Τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: 7 προς 8 Ιανουαρίου, το ξαναγράφω, έπειτα από την ονομαστική γιορτή και ξημερώνοντας τα γενέθλιά του.

Αρκεί δηλαδή μια αναζήτηση στον ημερήσιο τύπο, και μακάρι να αναρτήσει κανείς στο διαδίκτυο πρωτοσέλιδα ή άλλα αστυνομικά ρεπορτάζ της 8/1, έπειτα από το τροχαίο δηλαδή. Ή καλλιτεχνικά ρεπορτάζ της 10/1, από την κηδεία του συνθέτη, που είχε γίνει στις 9/1. Και ας σταματήσει να αναπαράγεται ένα τέτοιο λάθος, με την ευκολία που παρέχει το διαδίκτυο.  

Αφού δεν έχουμε άλλον τρόπο, για να μην πω, αλίμονο, διάθεση να τιμήσουμε μια προσωπικότητα του διαμετρήματος του Γιάννη Χρήστου.

και ο Κοτανίδης που έφυγε ξαφνικά

* Στο καλό, Πρίγκιπα Κοτ! Ούτε όλοι οι ηθοποιοί το έχουν, μικροί, μεγάλοι, ή μέγιστοι, ούτε όλοι οι ωραίοι, και μάλιστα ψηλοί και ωραίοι –εδώ μπορεί και να ’λεγα: κάθε άλλο.

Όμως ο Κοτανίδης πάντοτε, παντού και πάντα, στον δρόμο, στην καθημερινή ζωή του εννοώ, άσχετα απ’ το σανίδι, κυκλοφορούσε το σώμα του και τις εκφράσεις του, τη μιμική του προσώπου του, και τις κινήσεις των χεριών του, όλα, απ’ την κορφή ώς τα νύχια, σαν θεατρικό ρόλο, κουστούμι μαζί και ρόλο· με απόλυτη σιγουριά για την επιλογή του αυτή, άρα και τον απόλυτο έλεγχό της· και προπαντός, ανοιχτό βιβλίο του ρόλου αυτού, της αυστηρά προσωπικής θεατρικής του τέχνης, δείχνοντας δηλαδή στον άλλο πως «μα τι λέτε, παίζουμε», «και τώρα, πάντα, συνεχώς και αδιαλείπτως παίζουμε»!

Η πιο πετυχημένη μούτα του, ένα ανάλαφρο, υποτίθεται ειρωνικό χαμόγελο, στην ουσία και ολοφάνερα: το παίξιμο του ειρωνικού χαμόγελου, και μαζί το υψωμένο φρύδι, και πάλι: το παίξιμο του υψωμένου φρυδιού, το μόνο υψωμένο φρύδι που σάρκαζε και καταπόντιζε με τον τρόπο του την αλαζονεία που κατά τεκμήριο εκφράζει η κίνηση αυτή.

Αφήνοντας ένα σκέτο ολόζεστο χαμόγελο, από έναν ολόζεστο άνθρωπο.

Στο καλό Ωραίε, στο καλό Κοτ, στο καλό Γιώργο Κοτανίδη.

* * *

Αλληλογραφία για Γιάννη Χρήστου (δημοσιεύτηκε στο φύλλο της 17/2):

Στις 4/2 ο κ. Αδαμόπουλος έστειλε στην εφημερίδα απάντηση στο κείμενό μου, μαζί με άλλες 2 σελίδες που περιλάμβαναν έγχρωμη φωτογραφία του, βιογραφικό και πλήρη εργογραφία του, και με τη σημείωση, μεταξύ άλλων: "να μπει ως επανόρθωση το ταχύτερο δυνατόν και με τον σωστό [;] τρόπο":

Απάντηση στον κ. Αλ. Αδαμόπουλο

Ανακεφαλαιώνω: το 1985, 15 χρόνια από τον θάνατο του Γιάννη Χρήστου, ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος (ΑΑ), σύζυγος τότε μιας κόρης Χρήστου, ιδρυτής της Εταιρείας… κτλ., κατεξοχήν υπεύθυνος δηλαδή, δημοσιεύει λανθασμένη ημερομηνία θανάτου του συνθέτη.

Έπειτα από άλλα 35 χρόνια διαιωνίζει το σφάλμα, αναδημοσιεύοντας το παλιό άρθρο (με σημερινό τίτλο και σημερινή ημερομηνία –με μια υποσημείωση στο τέλος για την α΄ δημοσίευση, που την ανέφερα ωστόσο κι εγώ). «Χωρίς απολύτως καμία αλλαγή», γράφει παντελώς ανυποψίαστος, αφού, λέει, το είχε εγκρίνει ο Μάνος Χατζιδάκις (ΜΧ) και ούτε είχε ενοχλήσει τότε κανέναν το λάθος! Και μόνο έπειτα από τη συμπτωματική παρέμβασή μου σημειώνει πως η «σύγχυση» προήλθε… κτλ. Τόση σοβαρότητα…

Και εξανίσταται ο ΑΑ για ελάχιστα που είχα επισημάνει, ενδεικτικά και μόνο του αυτοαναφορικού χαρακτήρα και της αμετροέπειας των συνεντεύξεων και άρθρων του σχετικά με τον Χρήστου.

«Διαστρεβλώνω», λέει, ένα «αστείο» του ΜΧ και το στρέφω εναντίον του. Ας συμπληρώσω τότε όσα οδηγούν στο «αστείο»: Όταν ο ΜΧ ενδιαφέρθηκε για την Εταιρεία και τα μέλη της, συμφώνησε με ορισμένα ονόματα, αλλά προχώρησε σε χαρακτηρισμούς (που ίσως δεν θα τους έκανε δημόσια) για άλλους φίλους και συνεργάτες του Χρήστου, «πεισιθάνατους μνηστήρες» (!), όπως τους ονόμασε, οι οποίοι θα εμπόδιζαν τη λειτουργία της Εταιρείας! Τότε του εξέθεσε περήφανος ο ΑΑ τα δρακόντεια μέτρα του καταστατικού, και ακολούθησε το «αστείο». Και θεώρησε κομψό αργότερα ο ΑΑ να μεταφέρει αυτά τα προσβλητικά για κάποια μέλη, εκθέτοντας και τον ΜΧ: «Ο Μάνος Χατζιδάκις για τον Γιάννη Χρήστου», τοβιβλίοnet 23.10.2018. (Άλλα απρεπή σχόλια του ίδιου του ΑΑ για «πεισιθάνατους μνηστήρες», στο Vakxikon.gr, τχ. 45.)

Τέλος, χαρακτηρίζει «λαθροχειρία» ο ΑΑ την αναφορά μου στα δικά του λόγια για «το Χρηστάκι»: ολόκληρη παράγραφο 186 λέξεων αφιερώνει στο θέμα, πάλι στο Vakxikon: τίνος η λαθροχειρία;

Ας αυτογελοιοποιείται όσο θέλει ο κ. ΑΑ. Το θέμα είναι ο ελάχιστος σεβασμός τον οποίο οφείλει στον Γιάννη Χρήστου.