Agnoia kai anefthynotites

(Εφημερίδα των συντακτών 25 Οκτ. 2014)

Agnoia kai anefthynotites

Μπορεί μέσα από διαφορετικές διαδρομές και μηχανισμούς να άλλαξαν ριζικά σημασία ουκ ολίγες λέξεις, π.χ. ο αρχαίος λογάς, δηλαδή ο επίλεκτος, να έφτασε να σημαίνει σήμερα φλύαρος, φαφλατάς, ή, άκουσον άκουσον, η ανάλυσις, δηλαδή κάποτε ο θάνατος, να είναι η κοινότατη σημερινή ανάλυση (κειμένου, αίματος κτλ.)· όμως λέξεις που να επηρεάστηκε η σημασία τους από διαφορετική γραφή δεν έχουμε: είτε κυττάζω είτε κοιτάζω δούμε γραμμένο, παλληκάρι ή παλικάρι, το σημαινόμενο είναι πάντοτε ίδιο. Και ίδιο είναι, μας αρέσει δεν μας αρέσει, και στη μορφή koitazo, kitazo, kitazw κ.ο.κ., palhkari, palikari κ.ο.κ.

Γιατί άλλο η γλώσσα, άλλο η γραφή: μας το λέει ρητά η γλωσσολογία, που βέβαια δεν μας λέει κάποια δική της σοφία, παρά αποτυπώνει απλώς την ιστορία των γλωσσών, και της ελληνικής μαζί –που η μακρά μάλιστα ιστορία της προσφέρει μεγάλο πεδίο παρατήρησης.

Ξανά λοιπόν τα γκρίκλις, το τοπ θέμα, που παραγεμίζει πρωινές ενημερωτικές εκπομπές, διάφορα μαγκαζίνο, εφημερίδες –δεν θα ’μενε δυστυχώς πίσω η δική μας: «Eseis grafete greeklish?» ρωτάει η Βάλια Καϊμάκη (18/10).

Τοπ θέμα, είπα, τα γκρίκλις, κονταροχτυπιέται με το πολυτονικό-μονοτονικό, μπαγιάτεψε πια το καθαρεύουσα-δημοτική, μπαγιάτεψε και η λεξιπενία, ώς κι ο πρωτομάγειρός της, ο Μπαμπινιώτης, την απέσυρε απ’ την κυκλοφορία (ρίχνοντας στην αγορά, ισάξια αντικαταστάτριά της, την «κακή ποιότητα» της γλώσσας, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία), ενώ τα γκρίκλις παίζουν πάντα, σταθερά: νά, ο Μπαμπινιώτης, καληώρα, επανέρχεται τακτικά: θα την πληρώσουν ακριβά οι νέοι την «αποξένωση από την εικόνα των λέξεων» φοβέριζε πριν από τρία χρόνια, φταίει και που δεν γράφουμε πια με το χέρι, προχώρησε πιο βαθιά τη διάγνωση τις προάλλες (Βήμα 23/10), σπάστε τα πληκτρολόγια, μοιάζει να παροτρύνει.

Χαμός από αλφάβητο

Και τι είναι τα γκρίκλις; Γνωστό τοις πάσι, η γραφή των ελληνικών με λατινικούς χαρακτήρες. Όπως γράφτηκαν δηλαδή κάποτε ακόμα και λειτουργικά βιβλία και η Θυσία του Αβραάμ, ή η Ερωφίλη του Χορτάτση και άλλα κορυφαία κείμενα της κρητικής λογοτεχνίας, χωρίς να πειραχτεί στο ελάχιστο η ελληνικότητά τους ή η ίδια η ελληνική γλώσσα. Όπως δεν πειράχτηκαν άλλες γλώσσες, που άλλαξαν αλφάβητο και πέρασαν στο επάρατο λατινικό: τα ρουμανικά, τα τουρκικά, τα αλβανικά –που αυτά μάλιστα δοκίμασαν διάφορα αλφάβητα, ακόμα και το ελληνικό!

Ας τ’ αφήσουμε όμως αυτά τα στενάχωρα. Πάμε σε πιο απλά. Όπου, πού τα γκρίκλις; πού και κυρίως πόσο τα γκρίκλις πια;

Εν αρχή, η αναθεματισμένη η τεχνολογία και η πλημμυρίδα αγγλικών όρων, λέει η κ. Καϊμάκη. Που παραβλέπει ότι ελάχιστα χρόνια από την εισβολή των αγγλόγλωσσων κομπιούτερ στη ζωή μας, οι ίδιες οι πολυεθνικές που πήγαιναν, μαζί με τον Κίσσσινγκερ, να αλώσουν τη γλώσσα μας, οι ίδιες έφτιαξαν όλα τα προγράμματα (Windows κτλ.) στα ελληνικά, για τη μικρότερη ίσως αγορά στον κόσμο. Εντυπωσιακά σύντομα, οι κομπιούτερ έγιναν υπολογιστές, το ριστάρτ και το ριμπούτ επανεκκίνηση, το σόφτγουεαρ λογισμικό κ.ά. Το ίδιο ακριβώς συνέβη και με τα κινητά τηλέφωνα.

Τα αναπόφευκτα κάποτε, τα υποχρεωτικά γκρίκλις είναι τώρα προαιρετικά, η χρήση τους περιορίζεται κυρίως σε μικρές ηλικίες, τα κυνηγάνε μεταξύ άλλων τα πνεύματα και οι περισπωμένες που ανθούν ξαφνικά στο διαδίκτυο, ναι, σάιτ ολόκληρα όσο και σκόρπιοι σχολιαστές χρησιμοποιούν πολυτονικό, ποια γκρίκλις λοιπόν… Που εχθρός τους δηλαδή δεν είναι πια τόσο ο κ. Μπαμπινιώτης ή η κ. Καϊμάκη, αλλά η συντηρητική στροφή στη γλώσσα, στην ιδεολογία.

Οι φύλακες αγρυπνούν

Περνάω αρκετή ώρα στο ίντερνετ (διαδίκτυο!), μπαίνω σε αρκετά σάιτ (ιστοσελίδες!) και μπλογκ (ιστολόγια!) πάσης φύσεως· ανάμεσά τους, χαρακτηριστικά, και αρκετά αθλητικά, που αναμεταδίδουν γραπτώς αγώνες για όποιον δεν μπορεί να τους δει στην τηλεόραση, μαζί με σχόλια των φιλάθλων, στην εξέλιξη του αγώνα, δηλαδή εν θερμώ: οπαδισμό, χουλιγκανισμό, νεάντερταλ, ό,τι θέλετε έχει, γκρίκλις όμως δεν έχει παρά ελάχιστα, ενώ ακόμα και αυτά τα ελάχιστα εισπράττουν συχνά ειρωνεία έως οργισμένη αντίδραση: «μάθε πρώτα να γράφεις ελληνικά, ρε!» κτλ. Επίσης, υπάρχουν διάφορα πάλι σάιτ που απαγορεύουν σχόλια σε γκρίκλις –και δεν αναφέρομαι μόνο στη γελοιότητα των Νέων και προπάντων της LifO (λέω ιδιαίτερα της LifO, επειδή απ’ την άλλη πλήθος είναι οι καθαρόαιμες τρέντι αγγλικές και φυσικά λατινόγραπτες λέξεις στα κείμενά της!).

Πού είναι λοιπόν η πάλαι ποτέ ένδοξη (αλλά εξ ορισμού ακίνδυνη, μην το ξεχνάμε) Αυτοκρατορία των γκρίκλις; Αστεία πράματα: «μερικές εκατοντάδες νεαροί (και όχι τόσο νεαροί)» παραδέχεται η ίδια η κ. Καϊμάκη, που «βαριούνται ν’ αλλάξουν πληκτρολόγιο». Κι όμως, γι’ αυτές τις λίγες εκατοντάδες, συνεχίζει, «ετοιμαζόμαστε να ξεπουλήσουμε τη γλώσσα μας».

Σαν να ξεπουλήσαμε, θα έλεγα εγώ, τη λογική μας.