Το απροσδόκητο και όντως νέο

(Εφημερίδα των συντακτών 11 Ιουλ. 2015)

«Ό,τι στοίχημα θες» συμφώνησε ο Δημήτρης, σίγουρος για την επικράτηση του Όχι, αμέσως μόλις προκηρύχτηκε το δημοψήφισμα, κάτι που το έβρισκα απίθανο εγώ: «Κερνάω μακαρονάδα με κιμά» πρότεινα, ένα κλασικό μας αστείο, «όμως εσύ θα φας γαρίδες, άμα χάσεις» τον απείλησα, έτσι που απεχθάνεται καθετί θαλασσινό. Αρχικά δεν πτοήθηκε, όμως τον κλόνισα σιγά σιγά: συν οι γαρίδες, σχεδόν το ακύρωσε το στοίχημα. Δεν βγαίνουν τα κουκιά, επέμενα· θα φύγει σημαντικό μέρος των ψηφοφόρων του Σύριζα που τον είδαν να αθετεί τις υποσχέσεις του, χώρια οι τρομοκρατημένοι στο ενδεχόμενο της δραχμής, και πηγή αναπλήρωσης δεν υπάρχει, αφού το ΚΚΕ λόγου χάρη μάλλον αποχή θα προτείνει, τουλάχιστον στη ζούλα. Και νά που το ΚΚΕ πρότεινε επισήμως άκυρο-αποχή, έκλεισαν έπειτα και οι τράπεζες, εντάθηκε η σταυροφορία των εναντίων: θεωρητικά, ο θρίαμβος του Ναι!

Αλλά όσο πλησίαζε η Κυριακή της Κρίσεως, σαν να υποχωρούσε το σοκ από το κλείσιμο των τραπεζών και πλήθαιναν οι ενδείξεις πως τις γλιτώνει τις γαρίδες ο Δημήτρης: στήθος με στήθος ο αγώνας, στη μισή με μία μονάδα θα κριθεί, έμοιαζε να είναι η κοινή πεποίθηση, με μικρή ανοδική τάση –ή απλώς ευχή;– του Όχι.

Το αποτέλεσμα αιφνιδίασε τους πάντες. Πολλά ειπώθηκαν ήδη, μαζί και ότι καθοριστικός παράγοντας για την επικράτηση του Όχι ήταν ακριβώς η σταυροφορία των εναντίων, που μετήλθαν κάθε μα κάθε μέσο, νόμιμο και παράνομο: η τακτική αυτή, με δεδομένη πια την ανυποληψία του συνόλου σχεδόν των ΜΜΕ και των παραδοσιακών κομμάτων, πιο πολύ απώθησε παρά προσέλκυσε ψηφοφόρους.

Μ’ όλους αυτούς και όποιους άλλους επιπλέον λόγους, όποιες κι αν είναι στο μεταξύ ή στο άμεσο –και όχι μόνο– μέλλον οι συνέπειες αυτής της ψήφου, όποια κι αν είναι τώρα ή αργότερα η έκβαση, έξοδος απ’ το ευρώ, χρεοκοπία, πυρηνική καταστροφή, εξαέρωση της χώρας, ό,τι κι αν έχει ή δεν έχει κατά νου ο Τσίπρας, κρυφή ή φανερή ατζέντα, το μοναδικό στην ιστορία μας είναι ακριβώς η στάση των ψηφοφόρων, που θα μπορούσε πρόχειρα να επιγραφεί σαν εξαφάνιση της πολυπληθέστατης τάξης των κοψοχέρηδων.

Ένα είναι το αδιαμφισβήτητο νόημα του Όχι σ’ αυτό το άχρηστο, το άκυρο, το αντισυνταγματικό ή όπως αλλιώς το είπαν δημοψήφισμα, με το άκυρο ή ανύπαρκτο ή ασαφές ερώτημα: το Όχι, πιο πολύ από Όχι στην άλφα ή βήτα συμφωνία, ή στους εκβιασμούς των εταίρων, ή γενικότερα στο ευρώ και στην Ευρώπη, ήταν Όχι στο παλιό πολιτικό σύστημα, αυτό ακριβώς που οδήγησε τη χώρα στην καταστροφή. Αν ο αντίλογος ήταν πως ούτε ο Σύριζα είναι το καινούριο, και ίσα ίσα είναι εξίσου ή και περισσότερο φαύλος κ.ο.κ., πάλι το Όχι είναι σίγουρο Όχι στους άλλους. Μπορεί χωρίς μεγάλη πίστη πια στο καινούριο το οποίο αντιπροσωπεύει –αν και εφόσον!– ο Σύριζα, όμως απόλυτο Όχι στο αποδεδειγμένα αποτυχημένο παλιό.

Ο απογαλακτισμός από τον δικομματισμό και η απόρριψη του παλιού συστήματος είχε αποτυπωθεί ήδη στις ευρωεκλογές του ’14, και κυρίως στις φετινές βουλευτικές, παρά την πανστρατιά των εναντίων και πάλι, και τη συντονισμένη έσωθεν και έξωθεν τρομοκρατία.

Τώρα όμως είχαμε μια καινούρια, ιδιαίτερα εντυπωσιακή παράμετρο, η οποία στοιχειοθετεί τεράστια ειδοποιό διαφορά: στις ευρωεκλογές του ’14 και οπωσδήποτε στις φετινές βουλευτικές, κάλλιστα και βάσιμα μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι η ψήφος στον Σύριζα είχε άμεση σχέση με την παροχολογία του. Εκτινάχτηκε έτσι στα ύψη το ποσοστό του και καταποντίστηκαν τα παραδοσιακά κόμματα. Ήρθε όμως η σκληρή πραγματικότητα, η ανώμαλη προσγείωση του Σύριζα και μαζί των ψηφοφόρων: ο ουρανός με τ’ άστρα που τους είχαν τάξει, φάνταζε όλο και πιο μακρινός, ουτοπική ή και εμπρόθετα απατηλή εξαγγελία, άρχιζε πια να εξαντλείται η υπομονή, φούντωνε η κριτική απ’ έξω κι από μέσα, ακόμα κι απ’ το ίδιο το κόμμα.

Και εκεί που έχουν διαψευστεί οι προσδοκίες, έχουν ακυρωθεί στην πράξη οι εξαγγελίες, τα πάντα είναι άδηλα, εάν θα βγούμε ή θα μας βγάλουν από το ευρώ, αν θα βουλιάξουμε κι άλλο ακόμα, με το αδιανόητο λίγο πιο πριν: τις τράπεζες κλειστές, ο αιθεροβάμων ή απατεών πρωθυπουργός πετυχαίνει την περιφανέστερη νίκη. Ποσοστό κοντά 62%, εξωπραγματικό ιδίως στις συγκεκριμένες συνθήκες, σε εμπόλεμη κυριολεκτικά περίοδο, όπου θα μπορούσε κανείς να πει πως και το αντίστροφο, δηλαδή ένα 40%, θα ήταν ήδη νίκη.

Αυτή η ψήφος στο άδηλο και ασαφές και με υψηλότατο ρίσκο, αν όχι με σίγουρα σκληρότατο τίμημα, αντί για το γνωστό μα αποδεδειγμένα καταστροφικό, αυτή η εντυπωσιακά ακαθοδήγητη εντέλει ψήφος, η κουφή και τυφλή στις παντοειδείς, επιστημονικά μεθοδευμένες πιέσεις έχει πολλά να μας πει.

Για την ώρα κουφοί και τυφλοί επιμένουν να παραμένουν οι άλλοι.