Από τον Μεταξά στον Μεταξά - Αγιογράφος του φαιού

(Εφημερίδα των συντακτών 20 Δεκ. 2014)

Από τον Μεταξά στον Μεταξά

«Η Καθημερινή»: από τον Μεταξά στον Μεταξά· έτσι ολοκληρώνεται, θα μπορούσε να πει κανείς, ο κύκλος μιας εφημερίδας, που εξαγνίζει ξαφνικά τον δικτάτορα της 4ης Αυγούστου, αυτοεξαγνιζόμενη έτσι και αυτή για το φιλομεταξικό παρελθόν της. Αναμενόμενο, ίσως, από τη ναυαρχίδα του αναθεωρητισμού, στην πιο ακραία δεξιά στροφή της, που συνθλίβει και ακυρώνει μέσα στον κύκλο που διαγράφει τώρα και μια φωτεινή, θα έλεγε κανείς, περίοδο της δικής της ιστορίας, από την αναστολή της έκδοσής της επί δικτατορίας και τη μετέπειτα πορεία της στη μεταπολίτευση· την περίοδο που εξέφραζε τη νέα, τη διαφορετική οπωσδήποτε από τη μετεμφυλιακή, δεξιά, όμως παράλληλα, με την εγκυρότητά της και το επίπεδο των συνεργατών της, έβρισκε απήχηση και σε σημαντικό μέρος της κεντροαριστεράς και της ανανεωτικής αριστεράς.

Αυτήν όμως την περίοδο πρώτη η εφημερίδα την αποκήρυξε τα τελευταία χρόνια, καταρχήν με την αποκήρυξη ακριβώς και τη δαιμονοποίηση της Μεταπολίτευσης εν γένει, έπειτα με τη μεθοδική δουλειά του ιερατείου, από τον θεωρητικό της ακροδεξιάς και ευαγγελιστή της καταστροφής έθνους και γλώσσας ώς το καθηγητικό δίδυμο των επαγγελματιών του αναθεωρητισμού (που, παρεμπιπτόντως, μόλις την περασμένη Κυριακή, σε ένθετο για τα Δεκεμβριανά, απέδιδαν όλα τα δεινά στο ΕΑΜ), ενώ ολόκληρο επιτελείο των καθημερινών εργατών του μόχθου, Κασιμάτης, Μανδραβέλης, Παπαδημητρίου, Θεοδωρόπουλος κ.ά., πλαισιώνουν αυτό το τιτάνιο έργο, που κατόρθωσε να ρίξει την έγκριτη κάποτε εφημερίδα στη μεγαλύτερη ανυποληψία –και στη χαμηλότερη βεβαίως κυκλοφορία.

Τελευταία, η εκτεταμένη επιχείρηση αναθεώρησης της Ιστορίας φόρεσε μόνη της κορόνα στο κεφάλι της μια πιο θεαματική και γι’ αυτό πιο καίρια πράξη αποκατάστασης, την αγιοποίηση του δικτάτορα Μεταξά. Εντάσσοντάς τον (με την υπογραφή του καθηγητή Θάνου Βερέμη) σε μια εντυπωσιακά ετερόκλητη σειρά, «Ηγετών» όπως τους χαρακτήρισε, πάντως αδιαμφισβήτητων εν πολλοίς μεγεθών, μια σειρά που ξεκινούσε από τον Περικλή και τον (ηγέτη!) Αριστοτέλη ή τον Ιουστινιανό, και κατέληγε στους νεότερους, Καποδίστρια, Τρικούπη, Βενιζέλο, και –τσουπ– Μεταξά. Ήταν έτσι άκρως εύγλωττη για τις προθέσεις της εφημερίδας η ένταξη και μόνο του Ιωάννη Μεταξά στη σειρά, η αυτόματη αναγόρευσή του σε σύμβολο, ανεξάρτητα από το όποιο περιεχόμενο του βιβλίου –και μόνο από το γεγονός της έκδοσης δηλαδή, ή που τον έβλεπε κανείς στη διαφήμιση.

Ώσπου κυκλοφόρησε και το βιβλίο. Και για όποιον δεν είχε ακόμα καταλάβει, ανέλαβε να του εξηγήσει, στον πρόλογο, ο περίφημος Στέφανος Κασιμάτης ή Φαληρεύς. Καμία απορία πια, σχεδόν δεν χρειαζόταν να διαβάσει κανείς. Αλλά υπάρχει και ο μαζοχισμός. Και διαβάσαμε. Δεν διαψευστήκαμε. Ίσα ίσα.

Αγιογράφος του φαιού

«Ο Ιωάννης Μεταξάς [...] ως ιστορική προσωπικότητα ανήκει σε αυτές ακριβώς τις περιπτώσεις που είτε προτιμάμε να τις αγνοούμε είτε τις τακτοποιούμε στη σκέψη μας βάσει των επιταγών της ιδεολογικής μόδας» αρχίζει τον πρόλογό του ο Στέφανος Κασιμάτης ή Φαληρεύς, υποδηλώνοντας έτσι εξαρχής ότι ο ίδιος δεν έχει σχέση με «τακτοποιήσεις» και «ιδεολογικές μόδες».

Και σε ύφος καφενείου, πλην σικάτου, πολυτελείας, κουνάει επιτιμητικά το δάχτυλο στον «θεσμό του καφενείου», όπως τον χαρακτηρίζει, στην πλέμπα δηλαδή, που παρεμποδίζει τον «πολιτικό πραγματισμό» διανοητών όπως του ιδίου, λ.χ., να ορίσουν τον Κανόνα, των Ηγετών εν προκειμένω, των αξιών γενικότερα που οφείλουν να διέπουν τη σημερινή εποχή (τους).

«Η κρατούσα αντίληψη θέλει τον Μεταξά “φασίστα”. (Σημειωτέον: σε μια εποχή όπως η σημερινή, όπου ο πολιτικός πραγματισμός εξισώνεται ακρίτως με τον φασισμό...)» γράφει ο πολιτικά πραγματιστής Φαληρεύς, καλύπτοντας τα νώτα του, πάλι απέναντι στην πλέμπα, που σχολάζει στα ταπεινά καφενεία και πολιτικολογεί, και γι’ αυτό εξάλλου εχθρεύεται τον Μεταξά: «αν κάτι δεν μπορούμε οι Έλληνες μέχρι σήμερα να του συγχωρήσουμε ήταν ότι κατέστειλε αυτό που ένας Βρετανός πρεσβευτής χαρακτήρισε “βασιλέα των σπορ στην Ελλάδα”: την πολιτική», πιάνει τη μύτη του μπροστά στην μπόχα ο ντιλετάντε Φαληρεύς. Και φιλοτεχνεί το πορτρέτο του κοινωνικού αναμορφωτή, αναπαράγοντας όλους τους κραταιούς μύθους περί ΙΚΑ και συλλογικών συμβάσεων, πάνω στους οποίους πέφτει απλώς μια τόση δα σκιά, του αντικοινοβουλευτισμού του ανδρός –που ήταν και «σφόδρα αντικομμουνιστής», γελάει κάτω απ’ τα μουστάκια του ο Φαληρεύς, και «διέλυσε το ΚΚΕ».

Αλλά «φασίστας με την έννοια του καφενείου» (ξανά!) δεν ήταν, κουνάει θυμωμένα τώρα τη βεντάλια του ο Φαληρεύς, θυμωμένα που «ο θεσμός του καφενείου, τελικά, πάντα επιβάλλει τις αξίες του (και μαζί τους διάφορες πολιτικές σκοπιμότητες που συμπορεύονται)» εξανίσταται ο δίχως πολιτικές σκοπιμότητες Στέφανος Κασιμάτης.

Ευχαριστίες στη Χρυσή Αυγή, αγιογραφία Βορίδη, αγιογραφία Μεταξά…, καλό Χίτλερ, κύριε Κασιμάτη, δεν θα δυσκολευτείτε…