Η Ειρεσιώνη και η μελάμπεπλος νύχτα

(Εφημερίδα των συντακτών 12 Ιαν. 2019)

Φάνης Ι. Κακριδής (1933-2019)

* Με δανεικές ευχές να υποδεχτούμε το νέο έτος: «Τρυφερή αύρα διαπερνά τις χορδές της ψυχής. Ψιθυρίζει το τραγούδι της νέας χρονιάς. Οι νευρώνες και η καρδιά πάλλονται στους ρυθμούς αισιοδοξίας με ένα ατέλειωτο μυστικό χαμόγελο στα χείλη [...]».

Και με παλιότερες, γιατί όχι: «Ο νέος χρόνος στα όνειρά μας καταδύεται, στην κορυφή των κυμάτων αγωνιστικά τα ξεδιπλώνει, μαχητικά, αγαπησιάρικα. Ο νέος χρόνος την ελπίδα μας αγκαλιάζει και εύχεται ευτυχισμένο το 2018 [...]»

Ή πάλι: «Σφιχτά στην αγκαλιά τα όνειρα κρατήστε, γέφυρα από λουλούδια στο ’17 να τα περάσει, γλυκιά πραγματικότητα να γίνουν [...]»

Νίκος Κοτζιάς, ένα Νόμπελ που πάει χαμένο.

* Την «Ειρεσιώνη», «ελαία [στολισμένη] με έριον (μαλλάκι) και καρπούς», αντί για έλατο, και άλλα «πανάρχαια» έθιμα δίδαξε στα παιδάκια το Τσαρλατανείο Ελληνική Αγωγή. Μαζί με ευχές στα αρχαία ελληνικά, αλλά εγώ θα σταθώ στα έθιμα τα παραδοσιακά, κατά τον Σχολάρχη Άδωνη.

Αφήνουμε για την ώρα το μέγα ερώτημα, στα πόσα τέρμινα αποκτάει τα διπλώματά της η παράδοση, ερώτημα με το οποίο ήρθαμε αντιμέτωποι πριν από μερικά χρόνια, όταν πάλι απειλήθηκε το ξενόφερτο χριστουγεννιάτικο δέντρο από το κίνημα των καραβακιστών, που ήθελαν να επιστρέψουμε στο αγνό μας καραβάκι.

«Ειρεσιώνη» λοιπόν η παράδοσή μας, όμως τότε πάει και το (κατά πολύ νεότερο) πολυτονικό του Άδωνη, ο οποίος πρέπει τώρα να μάθει στα παιδάκια να γράφουν, όπως οι αρχαίοι του, δίχως τόνους, εννοείται, και όλο κεφαλαία, και με κολλημένες τις λέξεις.

Και, πάλι εννοείται, πάνω σε ξύλινες πινακίδες αλειμμένες με κερί. Αφού είναι μικρά ακόμα, για να σκαλίζουν με καλέμι και σφυρί σε μάρμαρο απάνω.

* Δικηγόρος επειγόντως, νομομαθής, κάτι. Να μας συμβουλέψει, αν μπορούμε να τον λέμε ψεύτη πια τον άγιο Πειραιώς, ή θα μας έρθει πάλι αγωγή, εκατομμυρίων κατά προτίμηση;

Το θυμάστε το θέμα μας, ο άγιος που είχε συνάντηση από Οκτώβριο με τον Μητσοτάκη. Κι είπε πως ήταν για να του επιδώσει πρόσκληση για τα Θεοφάνια, όπως καλούνε πάντα στο λιμάνι αρχιεπίσκοπο, πρόεδρο δημοκρατίας, πρωθυπουργό και αξιωματική αντιπολίτευση.

Κι ούτε ένας απ’ τους άλλους δεν προσκλήθηκε εντέλει αυτοπροσώπως, ούτε και πήγε, εκτός ίσως απ’ τον αρχιεπίσκοπο, που πάντως ούτε αυτός πήγε.

Όχι πως το πιστεύω, όμως μακάρι να σήμαινε κάτι η αποχή όλων αυτών. Τουλάχιστον του μείωσε τη λαμπρότητα του αγίου.

* Οι υπότιτλοι της εβδομάδας. Εύγε στο κανάλι της Βουλής, που ενέταξε στο πρόγραμμά του όπερα του Τζον Άνταμς, τον αριστουργηματικό Ντόκτορ Ατόμικ.

Που όμως το λίγο παραπάνω ποιητικό και φιλοσοφικό λιμπρέτο του (εξάλλου περιέχει αποσπάσματα Μπωντλαίρ, Τζον Ντον κ.ά.) έδωσε φτερά στον μεταφραστή:

Και τι «μελάμπεπλος νύχτα», τι «αναδύουν τα μαλλιά σου», τι «τα «λόγια [που] μπορούν να μιθριδατίσουν τους άντρες με φόβο», ενώ «το πρόγραμμα ταλανίζεται» και πλείστα άλλα, καταιγισμός!

Βοήθεια!

* Κι άλλος αποχαιρετισμός. Στον κλασικό φιλόλογο, συγγραφέα, μεταφραστή αρχαίου δράματος Φάνη Ι. Κακριδή. Γιος του κορυφαίου κλασικού φιλολόγου Ιωάννη Θ. Κακριδή, γιος και όχι «υιός» όπως τον νεκρολόγησε η Καθημερινή, με τη σιγουριά πως δεν τη διαβάζει πια, να την πάρει και να τη σηκώσει. Έτσι άκαμπτος, ανυποχώρητος, που ήταν, ακατάβλητος στο μέτωπο του Γλωσσικού, παλιού και νέου. Μαζί με το ανεξάντλητο χιούμορ του, και τον σκληρό, όταν έπρεπε, σαρκασμό του.

Είχα την τύχη να τον γνωρίσω, μαζί με τόσους άλλους σπουδαίους, στα δεκαοχτώ μου, στο μεγάλη σχολείο, την εγκυκλοπαίδεια «Ελλάς-Μπριτάνικα» που δεν εκδόθηκε ποτέ. Ξαναβρεθήκαμε στις εκδόσεις του ΜΙΕΤ, όταν μετέφρασε την Κωμωδία του Αριστοφάνη του Ντόβερ κι είχα εγώ την επιμέλεια.

Διατηρήσαμε κάποια επικοινωνία, ανταλλάσσοντας, σαν σε πιγκ πογκ, νεολογισμούς σε -ποίηση, όταν ανθούσε το είδος και βρεθήκαμε με κοινό χόμπι την αποδελτίωσή τους: «αφηρημενοποίηση των προβλημάτων» μου έστελνε αυτός, «αποοιδιποδοποίηση της φύσης» του ανταπέδιδα· «δυσμενοποίηση των στόχων» αυτός, «αποσυνειδησιοποίηση των φοιτητών» εγώ. Ή τις γενικές: «των χηνών» εκείνος, «των πιτών» εγώ· «το κλείσιμο των καλπών» ο ένας, «ο κόσμος των προπαγανδών» ο άλλος, κ.ο.κ.

Πάει και το ωραίο μας πιγκ πογκ. Στο καλό, Φάνη.