26/12/20

Γλωσσικά «αιρετικά» για τον Τάσο Χριστίδη (1946-2004)

(Εφημερίδα των συντακτών 24 Δεκ. 2020)

 

ο Τάσος Χριστίδης, εδώ με τη Μάρω Κακριδή-Φερράρι

 

* Η σαββατιάτικη αυτή στήλη διαβάζεται ημέρα Πέμπτη, λόγω Χριστουγέννων. Αν κυκλοφορούσε κανονικά η εφημερίδα, ημέρα Σάββατο, 26 του μηνός, η στήλη θα συνέπιπτε με την ημερομηνία θανάτου του Τάσου Χριστίδη, ενός πολύ μεγάλου γλωσσολόγου, σπάνιας στόφας. Που δόθηκε ολόκληρος και με τον ίδιο ζήλο στην επιστήμη του και στους κοινωνικούς αγώνες.

Δεκαέξι χρόνια δεν είναι στρογγυλός ο αριθμός, όπως συνηθίζεται με τις επετείους, αλλά με την  παραλίγο σύμπτωση που ανέφερα, αφιερώνω λίγα γλωσσικά «αιρετικά» (οπωσδήποτε σε εισαγωγικά), γλωσσικές παρεκκλίσεις από αυτές που του άρεσαν του Τάσου, αυτές που είναι και τις χαρακτηρίζουμε «λάθη», ενώ παράλληλα μοιάζει να προοιωνίζονται κάποια επιμέρους αλλαγή στη γλώσσα.

* «ΔΕΝ ΜΑΣ σωπαίνουν. ΔΕΝ μας προστατεύει η καραντίνα από την ΠΑΝΔΗΜΙΑ της έμφυλης βίας», κραύγαζε σε πρωτοσέλιδο της Εποχής (28-29/11) η φωτογραφία με το τεράστιο πανό που κρατούσαν στις σκάλες της πλατείας Συντάγματος μια ομάδα φεμινίστριες (αυτές που τις συνέλαβαν κακήν κακώς οι υπάλληλοι του Χρυσοχοΐδη, όμως μεγάθυμος αυτός τις άφησε ελεύθερες και τους ζήτησε και συγνώμη).

«Δεν μας σωπαίνουν» λοιπόν, ένα καινούριο μεταβατικό γεννιέται, σκέφτηκα. Που είναι βέβαια γλωσσικό λάθος, ακριβέστερα γλωσσική παρέκκλιση. Όμως ακολουθεί την παλαιότατη και ισχυρή τάση μεταβατικοποίησης, υπακούει δηλαδή σε απολύτως συγκεκριμένη λογική, κυρίως αποδεικνύει (όπως η συντριπτική πλειονότητα των παρεκκλίσεων) ζωντανό γλωσσικό αισθητήριο. Όπως δηλαδή έγινε από παλιά μεταβατικό το «ανεβαίνω»: «ανεβαίνω τη σκάλα», και τελευταία, όλως ανεπαισθήτως, το «απαντάω»: «να απαντηθούν τα ερωτήματα», αντί «να δοθεί απάντηση στα ερωτήματα»· ενώ παίζεται ακόμα το «διαρρέω την είδηση», αντί «αφήνω να διαρρεύσει η είδηση», όπου η λογική, η σοφία του «λάθους» υπακούει στην ενδιάθετη γνώση ότι κάποιος αφήνει σκόπιμα να διαρρεύσει η είδηση, υπάρχει δηλαδή δρων υποκείμενο, που εξασφαλίζει τη μεταβατικότητα του ρήματος.

«Δεν μας σωπαίνουν» λοιπόν, δηλαδή «δεν θα μας επιβάλουν τη σιωπή», και με ασύνειδη ίσως αναφορά στο καθαρά μεταβατικό «φιμώνω», που μια χαρά θα έδινε την εξίσου σύντομη και κοφτή απόφανση: «Δεν μας φιμώνουν». Όπου όμως, πάλι ασύνειδα ίσως, απορρίπτεται η μεταφορά: δεν είναι σκυλιά οι γυναίκες για να τις φιμώσουν· είναι γυναίκες, και «δεν τις σωπαίνουν».

Ας προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε το σοφό, το σωστό αυτό «λάθος», πριν το πετροβολήσουμε.

* Ανήκω ή άνηκα; Άλλο ένα λάθος, που απαντά όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια: «άνηκα», αντί για το σωστό «ανήκα» κ.ο.κ.

Πιο παλιά, το λάθος δεν σπάνιζε στις σχολικές αίθουσες, στο στόμα εν γένει των μαθητών, όλων των βαθμίδων, όπως με διαβεβαιώνει φίλη εκπαιδευτικός. Τώρα όμως βγήκε στους δρόμους και στα τηλεοπτικά κανάλια, στο στόμα όχι των όποιων «αστοιχείωτων» δημοσιογράφων αλλά και πολυγράμματων ανθρώπων.

Η λογική της γλώσσας και του λάθους; Πολύ απλή: αγοράζω-αγόραζα, ψωνίζω-ψώνισα, πληρώνω-πλήρωσα, παραβιάζω-παραβίαζα…, όλα ανεβάζουν τον τόνο στον παρατατικό και τον αόριστο. Εξαίρεση το «ανήκω», που επιμένει να διατηρεί αμετακίνητο τον τόνο. Δύσκολα τις ανέχεται, δύσκολα τις ανεχόταν πάντοτε, από τα αρχαία κιόλας χρόνια, τέτοιες «ιδιοτροπίες», τέτοιες «αταξίες», η γλώσσα.

Θα συμμορφώσει και εδώ; Θα το ενσωματώσει το λάθος; Πιθανότατα, και με τους δικούς της χρόνους, νομίζω πως ακούω τον Τάσο.

* Που τον αποχαιρέτησε μ’ ένα σύντομο αλλά ιδιαίτερα εύγλωττο κείμενο μια παλιά του φοιτήτρια πριν από λίγα χρόνια (Μερόπη Βούλγαρη, 20.12.17). Μου το έστειλαν τούτες τις μέρες, και το μεταφέρω:

«Τέτοιες μέρες –και όχι μόνο– ο Τάσος μας αποχαιρετά ξανά και ξανά. Αλλά ποτέ δεν αποχωρεί.

»Υπάρχουν άνθρωποι που μας σφραγίζουν με ανεξίτηλη σφραγίδα την καρδιά. Αν τυχαίνει ένας τέτοιος άνθρωπος να είναι και δάσκαλός σου, τότε η σφραγίδα είναι πυρωμένη.
Η περίπτωση του Τάσου ήταν “περίπτωση”.

»Μας οδηγούσε, πότε ακροπατώντας και πότε ορμώντας, σε μονοπάτια όπου η επιστήμη έπαιζε παιχνίδια με τη μεταφυσική, το ένστικτο, αυτό που δεν μπορεί να ειπωθεί.

»Κι εμείς ακολουθούσαμε εκμαυλισμένοι, γοητευμένοι και ερωτευμένοι.

»Ποτέ ένας δάσκαλος δεν ενσάρκωσε για μας τόσο ουσιαστικά την έννοια “ανθρωπιστικές σπουδές” όσο αυτός, με τόση βαθιά αγάπη για το φως αλλά και το σκοτάδι της ανθρώπινης φύσης, με τόση συμπόνια και θυμηδία και σαρκασμό και μοναδικό χιούμορ και γέλια και κλείσιμο του ματιού.

»Τέτοιες μέρες -και όχι μόνο- ο Τάσος μας ξανακλείνει το μάτι και νιώθουμε να μας φωτίζει και να μας θερμαίνει ξανά αυτό που ήταν, αυτό που είναι, Licht und Wärme!»

buzz it!

20/12/20

Η διπλή αθλιότητα του Χρήστου Γιανναρά

 (Εφημερίδα των συντακτών 19 Δεκ. 2020)

 


 

* «…τους τελευταίους μήνες [σ.σ. με τον κορονοϊό], η κρατική στην Ελλάδα τηλεόραση μεταδίδει την εκκλησιαστική λατρεία χωρίς λατρεύουσα εκκλησία, μόνο με μιαν άσχετη, σχεδόν κωμική φιγούρα χειρονόμου ορχηστή στην οθόνη, να παλεύει, με γκριμάτσες και νοήματα, να κάνει κατανοητά τα δρώμενα και λεγόμενα, σε κωφάλαλους.

»“Υψιστε Θεέ”, που θα ’λεγε ο Παπαδιαμάντης, έχουμε στη χώρα μας πάνω από εκατό μιτροφόρους (με αυτοκρατορικό διάδημα) επισκόπους, που μισθοδοτούνται από το κράτος και λαμπροφορούν για να “εξυπηρετούνται οι θρησκευτικές ανάγκες του λαού”! Δεν βρέθηκε ούτε ένας να διαμαρτυρηθεί ή να καγχάσει γι’ αυτή την κωμική παντομίμα, το ανθρωπάκι με τις γκριμάτσες και τα νοήματα, που θέλει να κάνει “κατανοητή” την ιλιγγιώδη ποίηση της εκκλησιαστικής λατρείας; Σκεφθείτε έναν ανάλογο χειρονόμο, που θα “ερμήνευε” στην τηλεοπτική οθόνη την τέλεση μιας αρχαίας τραγωδίας ή την απαγγελία υψηλής ποίησης…»

Ώστε «άσχετη, σχεδόν κωμική φιγούρα», «να καγχάσει», «κωμική παντομίμα», «το ανθρωπάκι με τις γκριμάτσες και τα νοήματα», οι λέξεις που ειρωνεύονται και χλευάζουν (α) την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, που έχει και επίσημα αναγνωριστεί σαν ισότιμη με την ελληνική γλώσσα, (β) τον επαγγελματία διερμηνέα της, (γ) μια σωστή επιτέλους πρωτοβουλία της Εκκλησίας, και (δ) προπάντων, έμμεσα αλλά βάναυσα, την κοινότητα των κωφών!

Αυτά από τον θεολόγο και παραταύτα καθηγητή φιλοσοφίας Χρήστο Γιανναρά (Καθημερινή 29/11· αν έψαξα σωστά, το άρθρο δεν υπάρχει πια στην ιστοσελίδα της εφημερίδας!). Δεν θα σταθώ στο θεολόγος, λες και πρέπει να είσαι ειδικής κατηγορίας και κατάρτισης άνθρωπος για να κατανοείς τις ανάγκες συνανθρώπων σου, ούτε στο πανεπιστημιακός δάσκαλος και το περιλάλητο ακαδημαϊκό ήθος. Αρκεί το εν γένει ύφος, το ύφος νέτα σκέτα, τουλάχιστον στη δημόσια έκφρασή του.

* Όπου έχουμε κάποιον που έκανε καριέρα σαν Προφήτης (ή μήπως ληξίαρχος;) του θανάτου της χώρας και της γλώσσας, ολοφυρόμενος πως «Finis Graeciae», τρεισήμισι δεκαετίες τώρα, μ’ ένα άρθρο που έδωσε έπειτα τον τίτλο του και σε βιβλίο, και το ’βαλε έπειτα ο καθηγητής και σ’ άλλο βιβλίο, κι έπειτα σ’ άλλο, κι άλλο… «Απέσβετο λάλον ύδωρ» έλεγε, πέθανε η Ελλάδα, πέθανε και η γλώσσα και καθετί ελληνικό, προγράφηκαν έτσι οι οικείες λέξεις από τα πύρινα κείμενά του: μόνο «Ελλαδιστάν» πλέον, «φαιδρό Ελλαδέξ», «θλιβερό ελλαδικό κρατίδιο», «θλιβερό ελληνώνυμο κρατίδιο», «ελληνώνυμο κρατίδιο του βαλκανικού Νότου», οι «Ελληνώνυμοι», το «τρισάθλιο κρατίδιο των Ελληνωνύμων».

Ειδικότερα για τον θάνατο της γλώσσας, διπλή η ταφόπλακα: η «μεταρρύθμιση Ράλλη», που έβγαλε δηλαδή απ’ τα σχολεία τα αρχαία-στο-πρωτότυπο, και η «γκαγκστερική επιβολή του μονοτονικού», που υπήρξε καταστροφή «ολεθριότερη» κι από τη Μικρασιατική. (Γι’ αυτό και ο συνγιανναράς Κώστας Ζουράρις το 2015 χαρακτήρισε τα σχολικά βιβλία του 2006 «τρίτη Μικρασιατική Καταστροφή της γλώσσας»).

* Έχει όμως κι άλλα μαργαριτάρια η περιουσία του κ. Γιανναρά:

«Οι εκκλησίες, σε κάθε γειτονιά των πόλεων και σε κάθε χωριό, είναι το τελευταίο απομεινάρι της εμπειρικής (όχι ιδεολογικής, συναισθηματικής ή φολκλορικής) ελληνικότητας. Δεν πηγαίνουμε στην εκκλησία για να “κατανοήσουμε” νοήματα, ιδεολογικές θέσεις και ηθικές προστακτικές, πηγαίνουμε για να γιορτάσουμε, να μετάσχουμε σε άλλον τρόπο ύπαρξης, και όχι απλώς συμπεριφοράς…»

Ώστε δεν πηγαίνουμε για να «κατανοήσουμε» νοήματα κτλ., άρα πάρτι της εποχής ήταν λόγου χάρη οι τόσες οικουμενικές σύνοδοι, και προφανώς η γνωστή και σήμερα γραφομανία έδωσε τόνους μελέτες και συγγράμματα με ερμηνείες επί ερμηνειών. Όσο για τη γλώσσα των ευαγγελίων και γενικά των πάσης φύσεως ακολουθιών, δεν το συζητάμε: αυτήν την προσεγγίζουμε με το ντιενέι μας, και μόνο για να δικαιολογήσουν τον μισθό τους οι παπάδες βγάζουν και σχοινοτενή κηρύγματα αποπάνω, ακόμα και τη Μεγάλη Πέμπτη με τα δώδεκα ευαγγέλια.

Έτσι ακριβώς ο κύριος Γιανναράς, που, για τους δικούς του λογαριασμούς με την επίσημη Εκκλησία, δεν δίστασε να πατήσει πάνω σε μια κοινότητα ανθρώπων με αναπηρία, για να ψηλώσει τον μικρότατο εαυτό του.

* Μίλησα όμως στον τίτλο για «διπλή αθλιότητα»: Δύο ολόκληρες βδομάδες από το περίφημο κείμενο, δύο κυριακάτικες επιφυλλίδες, και ενώ δημοσιεύτηκαν διαμαρτυρίες των προσβεβλημένων, ατόμων, φορέων κτλ., και ο Διδάσκαλος του Γένους δεν έγραψε μισή συγνώμη, μισή έστω εξήγηση, πως έστω δεν ήταν στις προθέσεις του και άλλος ήταν ο στόχος ή το θέμα του, ή ό,τι άλλο.

Αλλά άντε να εξηγεί στο πόπολο, να συνερίζεται δηλαδή πλεμπαίους, κι ανάμεσά τους και κουφούς.

Κι είναι χειρότερη αυτή νομίζω η αθλιότητα. Που πάντως δεν μας ξάφνιασε.

buzz it!

12/12/20

Από τον οπωρώνα του πολιτικού μας βίου

(Εφημερίδα των συντακτών 12 Δεκ. 2020)

 

φωτ. Καρολάιν Πάουερ, Ο σκουπιδότοπος της Καραϊβικής

* Ο δικομανής Μπογδάνος,
που σε λίγο θα κάνει αγωγή και σε όποιον τον προσφωνεί και μόνο, μόλις αντιληφθεί δηλαδή ότι το ίδιο του το όνομα αργά αλλά σταθερά καταντά κακόφημο, κάτι σαν βρισιά· ο Μπογδάνος λοιπόν, αναφερόμενος στην ποδηλατάδα του προϊσταμένου του, τοιαύτα ελάλησε (στο πρωινό του Γ. Παπαδάκη στον Αντένα, 1/12):

«Λέγω λοιπόν πάρα πολύ ήρεμα και ωραία ότι ο πρωθυπουργός πηγαίνει και κάνει ποδήλατο. Το να ρωτάει κανείς αν ο πρωθυπουργός πρέπει να στείλει μήνυμα για να κάνει ποδήλατο δύο ώρες στην Πάρνηθα είναι γελοίο. Τόσο απλά. Όταν συναντά κόσμο, τους μιλάει. Ένα λάθος έγινε [σ.σ. κάτι προσπαθεί να πει κάποιος δημοσιογράφος…]. Ένα λάθος έγινε. Δεν με αφήνετε να κάνω την σοβαρή κριτική στο συμβάν. Δεν επιτρέπεται να βγαίνουν βίντεο από τέτοιες συναντήσεις. Και, ας αναρωτηθούν όλοι, γιατί, δύο ώρες μετά τη συνάντηση, το βίντεο ήταν στο Ντοκουμέντο. Εγώ τους θεωρώ κακόβουλους τους κυρίους οι οποίοι σταμάτησαν τον πρωθυπουργό και τη σύζυγό του, θεωρώ τον πρωθυπουργό και τη σύζυγό του ανθρώπινους και ανοιχτούς, και δεν μπορώ να τους καταλογίσω αφέλεια, αλλά καλή πρόθεση και προαίρεση –και οι άλλοι, κάναν ό,τι κάνανε, και μετά, δύο ώρες μετά, το πουλήσανε στον Βαξεβάνη».

Κακόβουλοι λοιπόν οι ποδηλάτες, προβοκάτορες, πουλημένοι ρουφιάνοι (ρουφιάνο τον είχαν πει προ μηνών στην Ελληνοφρένεια τον ίδιο τον Μπογδάνο, όταν έδωσε τα στοιχεία κάποιου διαδηλωτή στον αέρα, κι ο Μπογδάνος τούς έστειλε εξώδικο).

Και αναρωτιέμαι αν έκαναν όχι μία αλλά δέκα μηνύσεις οι ποδηλάτες στον εν λόγω, για την καθαρά συκοφαντική δυσφήμησή τους.

* Και η κατεξοχήν παρανομία, αυτή που συχνά αποσιωπήθηκε και πάντως υποφωτίστηκε σε όλη την παρνηθολογία, κάποτε και στον αντιπολιτευτικό λόγο:

Ότι η Πάρνηθα είναι εθνικός δρυμός και διέπεται από ειδικό καθεστώς προστασίας, με βάση το οποίο απαγορεύεται η άθληση με μηχανοκίνητα, το μοτοκρός δηλαδή της «ανθρώπινης και ανοιχτής» αυτοκρατόρισσάς μας.

* Γιατί οι αποσιωπήσεις δεν είναι αθώες. Ιδίως όταν προέρχονται από νομομαθή, κατεξοχήν δικομανή επίσης (διπλός δηλαδή ο συνειρμός), του οποίου ίσα που αναφέρει κανείς το όνομα, και καταφτάνει εξώδικο ή αγωγή. Γι’ αυτό κι εγώ θα περιοριστώ αυστηρά σε δικούς του αυτοχαρακτηρισμούς:

Ο «μοντελοπνίχτης» λοιπόν και «φανατικός γυναικόφιλος», ο με 1,79 ύψος που όμως «η γνωστή κακιά αδερφάρα ο Λαζόπουλος» τον έβγαλε «κοντό», όμως «ο “κοντός” [...] έχει πολύ μεγάλα γεννητικά όργανα», ο δικηγόρος δηλαδή του Νότη Σφακιανάκη· που τον έβγαζαν συνέχεια τα κανάλια και υπεράσπιζε εκτός δίκης τον πελάτη του, ότι ξέχασε να ανανεώσει την άδεια κατοχής όπλου, αποσιωπώντας πως ίσα ίσα του είχε αφαιρεθεί η άδεια και έπειτα απορρίφθηκε άλλη αίτησή του για άδεια· και επίσης αποσιωπώντας πλήρως το τέιζερ που κατείχε ο πελάτης του, το «αθώο» όπλο που παράγει ηλεκτρικές κενώσεις και μπορεί και να σκοτώσει.

Αφήνω αυτά που εμφανίζονται αμφιλεγόμενα, αν η άδεια αφορούσε άλλο όπλο κι όχι αυτό που βρέθηκε τώρα κι είναι αδήλωτο, κοινώς «μαύρο», ή αν η κοκαΐνη ήταν του τραγουδιστή ή κάποιου από αυτούς που «φιλοξενεί» (!) στο αυτοκίνητό του, καλλιτέχνες, επιχειρηματίες κτλ., όπως δήλωσε ο συνήγορός του. Ο οποίος ολοκλήρωσε μόνος του, όπως είπα, τη δίκη στο γυαλί.

* Αθλιότητα δηλαδή, όχι τόσο του εκάστοτε Κούγια όσο των τηλεοπτικών καναλιών. Τα οποία στήνουν πάντοτε μια παράλληλη δίκη, με επιμέλεια ευθέως ανάλογη προς τον κιτρινισμό τους.

Όπου πρώτα έχουμε τον αμήχανο λόγο του κατηγορουμένου (ή και των οικείων του), που δεν έχει προλάβει να συγκροτήσει τη δική του εκδοχή· επίσης έχουμε τον αλλιώς αμήχανο λόγο των οικείων ενός αθώου θύματος, που τελούν σε πλήρη σύγχυση έπειτα π.χ. από θανατηφόρο τροχαίο ή άγριο φονικό· και ακολουθεί ο έμπειρος συνήγορος, ο επαγγελματίας με τον καλοσιδερωμένο λόγο και την επαγγελματική ευφράδεια, που δουλειά του είναι βεβαίως να υπερασπίσει με όποιον τρόπο νομίζει τον πελάτη του.

Δεν είναι όμως επουδενί δουλειά των καναλιών να του δίνουν συνέχεια το βήμα και, προπάντων, τον τελευταίο λόγο, υπονομεύοντας έτσι την αντικειμενικότητα την οποία τάχα θέλουν να υπηρετήσουν με αυτήν ακριβώς την τακτική.

Αυτή είναι όμως η ηθική εντέλει των μίντια –να περιοριστώ σ’ αυτά, γενικά και αόριστα, μη σκάσει κάνα εξώδικο και κατά δω.

* Από τη Διακομματική Παράταξη Κοπρολόγων, εξέχον μέλος απαντά (Κόντρα 1/12) σε δημοσιογράφο που του είπε: «Δεν ξέρετε τι λέτε, κύριε Τάδε. Η σύμβαση…» κτλ. «Θα μου επιτρέψετε να σας πω ότι δεν ξέρετε εσείς τι σας γίνεται» λέει ο κ. Τάδε, με εντυπωσιακή ψυχραιμία (έχει τη σημασία του αυτό)· «Πάρτε το χαρτί και βάλτε το εκεί που θα το βάλετε, αλλά ακούστε και εμάς, να μαθαίνετε από αυτούς που γνωρίζουν…»

Βούιξαν τα κανάλια; έφριξαν τα πρωτοσέλιδα; βροχή οι ερωτήσεις στη Βουλή; Μπα! Μπάμπης ήτανε, Παπαδημητρίου· όχι κάνας Πολάκης.

Από οπώρες βέβαια άλλο τίποτα. Όμως η σημερινή δόση μοιάζει ήδη όβερντόουζ.

 

buzz it!

6/12/20

Μωυσέως Ποιητική (Ανθολόγιον)

(Εφημερίδα των συντακτών 5 Δεκ. 2020)

 


* Υπάρχουν βουλευτές
που σου προκαλούν ποικίλες αντιδράσεις, εκνευρισμό, οργή, αποστροφή, αηδία, αναγούλα. Σου ’ρχεται να πετάξεις το τηλεκοντρόλ στην τηλεόραση, θα ’θελες να ’χες τη δυνατότητα φερειπείν να τους φτύσεις κ.ο.κ.

Είναι όμως κι άλλοι που, εκτός από τα παραπάνω συναισθήματα, ή μαζί με τα παραπάνω συναισθήματα, συχνά σου προκαλούν θυμηδία και γέλια, που αδύνατον να τους πάρεις στα σοβαρά, ακόμα και στις σοβαρότερες στιγμές τους, στις εξάρσεις τους, όταν φαντασιώνονται τον εαυτό τους Τερμινέιτορ, Δία με τους κεραυνούς, Θηρίο της Αποκάλυψης με τα μάτια του πύρινες φλόγες.

Αρκετούς φέρνω στο νου μου, απ’ όλα τα κόμματα βεβαίως. Αλλά ένας, μόνο ένας είναι αυτός που μου προκαλεί αποκλειστικά θυμηδία, είτε χαχανίζει με κάποιες αστείες τάχα ατάκες του, είτε ρητορεύει ολοσόβαρος, είτε, ιδίως τότε, όταν κραυγάζει έξαλλος –και πάντα με την απαράμιλλη μιμική του προσώπου του, ορισμός του καρτούν!

Ο λόγος; Σαν να ’ναι πάντα έξω απ’ τον ρόλο του, χωρίς να ξέρει πώς να σταθεί, ιδίως μπροστά στον φακό, χωρίς να μπορεί να μάθει τα λόγια του, αλλά ούτε και να τα διαβάσει: λάθος τονισμοί, λάθος χρωματισμοί, άκαιρες παύσεις, τελεία στα μισά της φράσης (π.χ. «να μην αφήσουμε καμία σκιά [παύση! κανονική τελεία!] να θαμπώσει τις αξίες…») κ.ο.κ.

* Μιλάω για τον πρωθυπουργό μας, προσωποποίηση της έκφρασης «χαζό παιδί, χαρά γεμάτο». Κι όμως, καλλιτέχνης, ποιητής! Που μας χαρίζει αφειδώς ψήγματα ποιητικού λόγου (ας είναι και του λογογράφου του με τα λογοτεχνικά απωθημένα), αλλά και βαθυστόχαστου συλλογισμού, σε ερμηνεία άξια για Όσκαρ πολλά.

Δυστυχώς δεν τον παρακολουθώ διόλου συστηματικά. Τα λίγα όμως που συγκέντρωσα τη φετινή μόνο χρονιά θα ’θελα να τα μοιραστώ με τον αναγνώστη. Άλλα περισσότερο, άλλα λιγότερο, όλα γνωστά είναι· ας τα απολαύσουμε όμως συγκεντρωμένα, έστω και χωρίς το βασικό, την εικόνα:

* «Τι θα κάνουμε, αν μπει τουρκικό πλοίο στα νερά μας; ό,τι χρειάζεται [παύση] και θα κάνουμε κι ό,τι χρειάζεται, για να μη φτάσουμε στο σημείο να κάνουμε ό,τι χρειάζεται» (συνέντευξη στον Αντ. Σρόιτερ, 16/1)·

* «Η χρήση της [μάσκας] ίσως θα καλύπτει κάποια χαρακτηριστικά μας, θα σηματοδοτεί όμως το σοβαρό πρόσωπο της ευθύνης μας» (διάγγελμα 28/4)·

* «Και έχω πει επίσης από την πρώτη στιγμή ότι αυτή η διαδικασία, αυτό το σχέδιο –και είναι ένα καλά μελετημένο σχέδιο· είναι αυτό το οποίο λέει η λέξη: Σχέδιο» (Βουλή 30/4)·

* «καλούμαστε να μετατρέψουμε τους μήνες που έρχονται σε μία γέφυρα η οποία, από την άμυνα για την υγεία, θα μας περάσει στην επίθεση προς την πρόοδο» (διάγγελμα 20/5)·

* «για να περάσουμε από την όχθη της ύφεσης στην όχθη της ανάπτυξης όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα» (στο ίδιο)·

* «Είμαι σίγουρος ότι αυτές οι παρακαταθήκες δεν θα γίνουν κάστρα στην άμμο που θα [τα] σβήσει το καλοκαιρινό κύμα» (στο ίδιο)·

* «στην αρχή της γέφυρας που έχουμε να διασχίσουμε λοιπόν σας ζητώ να κάνουμε το φετινό καλοκαίρι επίλογο της κρίσης και πρόλογο της αναγέννησης. […] Κι όπως πάντα με πυξίδα μας τον ρεαλισμό και με χάρτη μας το μελετημένο σχέδιο» (στο ίδιο)·

* «Μετατρέπουμε το καλοκαίρι σε καιρό σποράς της φροντίδας, ώστε το φθινόπωρο να γίνει η άνοιξη της ελπίδας και να ανατείλει μέσα στον χειμώνα, μέσα στο χειμώνα του 2020, και στην άνοιξη του 2021, ο ζεστός ήλιος της ανάπτυξης» (Βουλή, 15/6)·

* «πρέπει να ενεργοποιήσουμε και πάλι το εθνικό μας εμβόλιο, που δεν είναι άλλο από το φιλότιμό μας» (τηλεοπτικό μήνυμα, 5/8)·

* «οι χρωματικές διαβαθμίσεις [του φωτός] θα τονίζουν στο εξής το βάθος, το ανάγλυφο αλλά και την πλαστικότητα του κάθε έργου. Σε τρεις διαστάσεις άλλωστε βιώνεται και ο ίδιος ο χρόνος πάνω στα μάρμαρα: »Το παρελθόν στην έμπνευση, το παρόν στον αναστοχασμό και το μέλλον στην προοπτική. Γιατί και η ίδια η Ακρόπολη αποτελεί ταυτόχρονα ένα ορυχείο μνήμης, έναν πυροδότη δημιουργίας αλλά και μία αιώνια πυξίδα…» (τελετή για τον νέο φωτισμό της Ακρόπολης, 30/9)·

* «Ξαναφωτίζοντας λοιπόν το οχυρό της Ακρόπολης στέλνουμε και ένα σήμα διαχρονικής άμυνας σε ό,τι θέτει σε κίνδυνο την πορεία μας προς την πρόοδο» (στο ίδιο)·

* «είναι στο χέρι μας λοιπόν να κερδίσουμε τα κρίσιμα στοιχήματα των καιρών μας, αν τα αντιμετωπίσουμε ενωμένοι. Για να συμβεί αυτό οφείλουμε να ξαναφωτίσουμε με τη λάμψη της εμπειρίας τις γενέθλιες αρχές της δημοκρατίας. Και ταυτόχρονα να μην αφήσουμε καμία σκιά να θαμπώσει τις αξίες της σύγχρονης Ευρώπης, αλλά να τις αγκαλιάσουμε με ακόμα περισσότερο φως…» (στο ίδιο)·

* «Ο κορονοϊός ξέρει να περνά από τις χαραμάδες της αμέλειας των ολίγων, που υπονομεύουν την προσπάθεια των πολλών» (διάγγελμα 31/10).

Ήταν σκηνές από το έργο «Ο Μητσοτάκης πρωθυπουργός».

 

 

buzz it!