Το τέλος των ιδεολογιών - Τον Άδωνιν υμνείτε και υπερυψούτε

(Εφημερίδα των συντακτών 28 Ιουνίου 2014)

 

1. Το τέλος των ιδεολογιών

Έχει αμφισβητηθεί η θεωρία για το τέλος των ιδεολογιών, και συν τοις άλλοις έχει επισημανθεί η ιδεολογία ακριβώς που εκφράζει. Μήπως να το ξανασκεφτούμε, τώρα που η θεωρία γίνεται πράξη;

Παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια τη συνεύρεση ενός κόμματος σοσιαλιστικού, όπως αυτοπροσδιορίζεται ακόμα, και ενός δεξιού, στην πιο ακραία εκδοχή του. Λόγος της συνεύρεσης, η σωτηρία της χώρας. Κάτι που δεν σημαίνει, δεν θα ’πρεπε να σημαίνει, και συνταύτιση των δύο κομμάτων –με την έννοια της ιδεολογίας, εννοείται.

Αστειεύεσαι, θα πείτε. Εσύ ο ίδιος έχεις πει και ξαναπεί για δεξιά πολιτική του ΠΑΣΟΚ, για την υιοθέτηση σε πολλά σημεία της ατζέντας της ακροδεξιάς. Όμως, έχει σημασία, σε επίπεδο ιδεολογίας πάντοτε, πως επιμέρους επιλογές και ενέργειες, ο φράχτης του Παπουτσή στον Έβρο, τα στρατόπεδα του Χρυσοχοΐδη για τους μετανάστες, η διαπόμπευση των οροθετικών από τον Λοβέρδο κ.ά., μπορούσαν να παρουσιάζονται σαν αναπόφευκτες, ρεαλιστικές απαντήσεις σε υπαρκτά προβλήματα, όχι όμως σαν γενικότερα ιδεολογικές επιλογές. Τώρα, με συγκυβέρνηση υπό την πρωτοκαθεδρία τής (σημερινής μάλιστα) Ν.Δ., οι ίδιες ή ανάλογες επιλογές αποκτούν αυτομάτως συγκεκριμένο ιδεολογικό πρόσημο.

Αν όμως αυτή η συνεύρεση μοιάζει φυσική σε επιτελικό επίπεδο, γίνεται ανατριχιαστική όταν διατρέχει τον κοινωνικό κορμό. Εννοώ ότι, καλώς ή κακώς, ο κυνισμός της εξουσίας είναι δεδομένος και θεωρείται φυσικός· όσο όμως διαχέεται (μα πώς αλλιώς) στο κοινωνικό σώμα, γίνεται ανατριχιαστικός.

2. Τον Άδωνιν υμνείτε και υπερυψούτε

Πιο εύγλωττο παράδειγμα, η περίπτωση Άδωνη Γεωργιάδη και η στάση απέναντί του. Ο οποίος Άδωνης Γεωργιάδης έγινε πρώτη φορά υπουργός ουσιαστικά από το ΠΑΣΟΚ, κατά τη συγκυβέρνηση με το τότε κόμμα του, το ακροδεξιό ΛΑΟΣ. Και παρακολουθούμε έκτοτε τον έπαινο των επιτελών, που σκοπός του είναι να δικαιώσει εντέλει τους ίδιους· γίνεται όμως ανατριχιαστικός όταν μεταφέρεται διά των οργάνων τους, δηλαδή διανοουμένων και δημοσιογράφων, και από κει διαχέεται στον κοινωνικό κορμό, στον «δήμο», όπως εκφράζεται π.χ. στο διαδίκτυο.

Στέκομαι σε δύο χαρακτηριστικά άρθρα, συμπτωματικά από το «πολυφωνικό» Protagon. Και τα δύο με ακκιζόμενο τίτλο, πως από άλλο μετερίζι είναι γραμμένα, άρα απόσταγμα αντικειμενικότητας. Το ένα, της Ρέας Βιτάλη (16.12.13), το ανέσυρα τούτες τις μέρες, που πλήθυναν οι αίνοι: «Άδωνις Γωργιάδης… ας μείνει μεταξύ μας». Το άλλο, τωρινό, του Πάνου Πολυζωίδη (10.6.14): «Γεωργιάδου (απρόσμενον) εγκώμιον». Και τα δύο, γραμμένα εν κενώ ιδεολογίας. Αν όμως δεν μετράει, σε τέτοιες αποτιμήσεις, η ιδεολογία, δεν μετράει ούτε το ήθος; Που δείκτης του άσφαλτος είναι λ.χ. ο κυνισμός, ιδίως η ιταμότητα;

Αλλά πώς γεμίζει το κενό της ιδεολογίας; Με το ότι ο Άδωνης είναι «εργασιομανής, μεθοδικός, [...] με άριστη γνώση της ελληνικής γλώσσας (άλλωστε το 1994 ίδρυσε το κέντρο ελευθέρων σπουδών “Ελληνική αγωγή” με σκοπό τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών), ενημερωμένος πάντα, διαβασμένος εις βάθος» γράφει η κ. Βιτάλη. (Που συν τοις άλλοις ούτε η ίδια καταλαβαίνει ούτε διάβασε τίποτα για τα χωλά ελληνικά του Άδωνη και την πλαστογράφηση των αρχαίων.)  Αλλά τι άλλο θα ’γραφε μία που, όπως ομολογεί στην αρχή, αν τη ρωτούσες παλιά τη γνώμη της, θα έλεγε πως ο Άδωνης είναι «κάποιος που γαβγίζει, νυμφευμένος με κάποια που νιαουρίζει»: τόσο μόνο! Η ιδεολογία πάντα απούσα!

Ο κ. Πολυζωίδης, τώρα, ανυμνεί τον «παθιασμένο μεταρρυθμιστή», που «δούλεψε σκληρά», αυτόν που «μπορούσε ως υπουργός να απευθύνει τα μηνύματά του άμεσα σε ένα ασύγκριτα ευρύτερο ακροατήριο από αυτό που θα ονειρευθούν ποτέ τα γκρουπούσκουλα του ελιτίστικου φιλελευθεριστάν, που αδυνατούν να αντιληφθούν την έννοια του πολιτικού και που τον απορρίπτουν με την (απίθανη) σνομπίστικη κατηγορία ότι είναι... βιβλιοπώλης». Και ο κ. Πολυζωίδης λοιπόν το μόνο που αντιλήφθηκε ή διάβασε σαν κατηγορία απέναντι στον Άδωνη είναι η ιδιότητα του βιβλιοπώλη!

Αν όμως και αυτά είναι αναμενόμενα, σημασία έχει η ανταπόκριση που βρίσκουν στον δήμο, που εκφράζεται λαλίστατος στα σχόλια κάτω από τέτοια άρθρα. Και που σε ψηφοφορία του Protagon, αν είναι καλός υπουργός ο Άδωνης, το «ναι» του έφτασε κάποια στιγμή το 64%!

Όταν απουσιάζει λοιπόν η ιδεολογία, μετριέται κυρίως η εργατικότητα του πετυχημένου, κατ’ αυτούς, Άδωνη Γεωργιάδη.

Όμως, εργατικοί και πετυχημένοι και με ευρύτατο ακροατήριο υπήρχαν και υπάρχουν πλείστοι όσοι, στην τέχνη, στη λογοτεχνία, στην επιστήμη, στην πολιτική, από φαιδρούς έως επικίνδυνους –αιμοσταγείς δικτάτορες π.χ.

Αλλού, όπως είπα, πρέπει να αναζητηθεί ο λόγος των παιάνων. Τον εαυτό τους ανυμνούν οι υμνητές, ότι έπραξαν καλά, ότι έσωσαν πατρίδα, και έγραψαν Ιστορία.

Μόνο που Ιστορία δεν σημαίνει αυτομάτως χρυσές σελίδες, αλλά και μελανές, μαύρες, κατάμαυρες.