Γιάννης Η. Χάρης: Αριστεία, η πασαρέλα των γονιών

(Εφημερίδα των Συντακτών 28 Φεβρ. 2015)

«Και στην αριθμητική τι βαθμό θα ’χεις;» «Εεε, 10.» «Χωρίς τόνο;» «Εεε…» «Η Γιωργία τι θα ’χει; ο Γιώργος;» «Με τόνο…» ομολόγησε ντροπιασμένο το 9χρονο, 10χρονο, δεν θυμάμαι, αγόρι, κατά την πατρική ανάκριση, παραμονές που θα έπαιρνε έλεγχο. «Ώστε έτσι…» ήχησαν σαν αστραφτερό χαστούκι αυτές οι δύο λεξούλες, μ’ όλου του κόσμου την απόρριψη μέσα τους, για το ένα μόνο μάθημα με σκέτο 10, χωρίς τόνο, αντίθετα με τα άλλα δύο μέλη της τριάδας των Αρίστων, που υπερτερούσαν στην αριθμητική, και θα είχαν έναν ή και δύο τόνους –εκείνα όμως όχι στην έκθεση, παρηγοριόταν μέσα του το αγόρι.

Ήταν ιδιωτικό το σχολείο, ένα ταπεινό της γειτονιάς, διόλου από αυτά που σου χαρίζονταν, ίσα ίσα, ακόμα θυμάμαι τα σημάδια στις γάμπες από τον μακρύ χάρακα της κυρίας Φραγκίσκης στην Α΄ δημοτικού, σαν ιδιωτικό όμως μοίραζε απλόχερα τόνους στα δεκάρια, πιο αριστεία κι από σκέτη αριστεία δηλαδή, εντείνοντας τον ανταγωνισμό, συγνώμη: την ευγενή άμιλλα, ώς το τέλος της χρονιάς, όπου προσγειωνόμασταν, ένεκα ο νόμος, στο απλό, σκέτο δέκα.

Άριστος λοιπόν σ’ όλο το δημοτικό, περίπου πάτος στο γυμνάσιο-λύκειο, πλήθος σίγουρα οι λόγοι, μα ο βασικότερος πιστεύω, ας μου το επιτρέψουν οι ξάφνου παιδοψυχολόγοι όλοι που χίμηξαν καταπάνω στον Μπαλτά, ο βασικότερος, λέω, έχει τίτλο εκείνο το «Ώστε έτσι» με όσα κουβαλούσε μαζί του, εκείνο το «Ώστε έτσι» που υπέβαλλε, αν όχι επέβαλλε, και φυσικά επόπτευε ασφυκτικά, την περίφημη σήμερα αριστεία.

Είπα «ξάφνου παιδοψυχολόγοι» για τους δημοσιογράφους και τους (αναμενόμενους) δημοσιολόγους που ξιφουλκούν υπέρ της αριστείας, που απειλείται, λέει, από την κατάργηση των εξετάσεων στα πειραματικά σχολεία, και νομίζουν πως υπερασπίζονται έτσι έναν παμπάλαιο θεσμό, ιερή παράδοση τάχα του έθνους. Και είναι προφανές πως οι περισσότεροι αγνοούν την τεράστια διαφορά ανάμεσα στα (ελάχιστα) πρότυπα σχολεία και τα (περισσότερα) πειραματικά σχολεία, που μόλις προχτές η Άννα Διαμαντοπούλου τα ένωσε άκριτα σε ένα, «πρότυπα πειραματικά», και μόλις χτες ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος καθιέρωσε τις εισαγωγικές εξετάσεις, με όλα τα επακόλουθα, π.χ. φροντιστήρια από την Ε΄ και την ΣΤ΄ δημοτικού!

Η διαφορά που είπα; Τα πρότυπα ήταν σχολεία για «αρίστους», άρα απαιτούνταν επιλογή, εισαγωγικές εξετάσεις, και τα πειραματικά, σχολεία με ιδρυτικό στόχο τη θεωρητική και πρακτική παιδαγωγική μόρφωση φοιτητών π.χ. της Φιλοσοφικής, την πειραματική εφαρμογή νέων εκπαιδευτικών μεθόδων κτλ., κάτι που προϋποθέτει αυστηρά τυχαίο δείγμα μαθητών, εξού και η είσοδος σ’ αυτά γινόταν ανέκαθεν με κλήρωση.

Όπου από τον Δελμούζο δηλαδή φτάσαμε στην ισοπέδωση της Διαμαντοπούλου και τις εξετάσεις του Αρβανιτόπουλου, και τώρα με τον Μπαλτά άρχισε ο θρήνος για την «εξομοίωση προς τα κάτω», για την «ακύρωση της αριστείας», θαρρείς και δεν ξέρουμε τι ταξικές, κοινωνικές, οικονομικές κτλ. συνθήκες διαμορφώνουν στη συντριπτική πλειονότητα την αριστεία.

Στη Φιλανδία λόγου χάρη, με τις καλύτερες μαθητικές επιδόσεις σε έρευνες του PISA (Διεθνές πρόγραμμα για την παρακολούθηση των γνώσεων των μαθητών) και του ΟΟΣΑ (πρώτη στην Ευρώπη, από τις πρώτες στον κόσμο, μαζί π.χ. με τη Νότια Κορέα!), δεν έχουν ιδιωτικά σχολεία, δεν έχουν ειδικά σχολεία (στην ίδια τάξη όλα τα παιδιά, μαζί και παιδιά με ειδικές ανάγκες και παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες), δεν έχουν βαθμολογία ώς τις τελευταίες τάξεις, δεν ξέρουν τη λέξη «φροντιστήριο», έχουν τις λιγότερες ώρες διδασκαλίας και καθόλου μελέτη στο σπίτι, ενώ εδώ οι γονείς θέλουν, απαιτούν, βαθμούς και εξετάσεις, αυστηρούς βαθμούς και συνεχείς εξετάσεις. Χώρια αυτούς που πεντάχρονα τα στέλνουν τα παιδιά στον Άδωνη να μάθουν αρχαία, στη Μενεγάκη να κάνουν πασαρέλα, στα παιδικά τάλεντ σόου να τραγουδήσουν, να καμαρώνουν οι ίδιοι οι γονείς για το δικό τους έργο!

Και τα παιδιά; Ε, τα παιδιά προέκταση, προβολή και δικαίωση του γονιού, σε ανταγωνιστική κοινωνία θα βγουν έτσι κι αλλιώς αύριο· ε, ας μάθουν από τώρα, καλό θα τους κάνει, όπως και το ξύλο άλλοτε (;), που τα έκανε, λέει, σωστούς ανθρώπους.

Στο κυνήγι της αριστείας λοιπόν. Η οποία θα γίνει, φαίνεται, κάτι σαν τον «συνωστισμό», ευφυολόγημα και ειρωνεία πασπαρτού, από αυτούς που ούτε το σχετικό κεφάλαιο της Ρεπούση δεν είχαν διαβάσει, και σήμερα πάλι, αγνοώντας εκπαιδευτικά πράγματα, τους όρους καν, γράφουν μακαρίως (σε τίτλο μάλιστα): «Το σχολείο του Δελμούζου ήταν “ρετσινιά”;»[1] (αγνοώντας ότι στο σχολείο ακριβώς του Δελμούζου, που ήταν πειραματικό, δεν έμπαιναν με εξετάσεις) ή «Αριστεία από τη Βιέννη»,[2] για τη Φιλαρμονική της Βιέννης, με το ασύστατο, ρητορικό ερώτημα: «Είναι “ρετσινιά” η σπουδαία φήμη» της ορχήστρας, μιας «ορχήστρας αρίστων»;

Μα τι λέτε; Εδώ και η παχυλότερη άγνοια δεν ήταν ποτέ ρετσινιά· ίσα ίσα, συχνά περνιέται για αριστεία!

[1] Μάρνυ Παπαματθαίου, Το Βήμα 15.2.2015, «απάντηση» στις δηλώσεις του υπουργού Παιδείας Αριστείδη Μπαλτά ότι, σε μικρή ιδίως ηλικία, «η αριστεία υπό κάποιους όρους είναι ρετσινιά. Διότι αν γίνεις άριστος απλώς με μια διαδικασία φέρεις το βάρος της αριστείας σου, πρέπει να αποδεικνύεις διαρκώς την αριστεία σου εσαεί, ενώ αν αποτύχεις στον διαγωνισμό αριστείας, τότε φέρεις το στίγμα αυτής της αποτυχίας».

[2] Λαμπρινή Κουζέλη, Το Βήμα 22.2.2015.