Γιάννης Η. Χάρης: Απροσδόκητα, πάλι, και εντυπωσιακά

(Εφημερίδα των συντακτών 26 Σεπτ. 2015)

Πέρα από τις πολιτικές θέσεις του καθενός, τα εκλογικά αποτελέσματα εξ αντικειμένου ήταν απροσδόκητα και εντυπωσιακά, από πολλές απόψεις.

Οι κόκκινες γραμμές του εκλογικού σώματος

Πρώτα πρώτα, γιατί, όποια κι αν ήταν η κατεύθυνση των ψήφων, από τον Σύριζα ώς τον Βασίλη Λεβέντη, σίγουρα δεν πήγαν, άλλη μια φορά τα δύο τελευταία χρόνια, εκεί που πήγαιναν επί 40 χρόνια με τακτικότητα εκκρεμούς, ΠΑΣΟΚ-ΝΔ, ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Επιβεβαιώθηκε έτσι η εξαφάνιση της τάξης των κοψοχέρηδων, όπως έγραφα μετά το γιγαντιαίο ποσοστό του Όχι στο δημοψήφισμα, όταν υπερψηφίστηκε αυτός που αθέτησε τις υποσχέσεις του και καταψηφίστηκε το παλιό διπολικό σχήμα που οδήγησε στην καταστροφή. Έτσι και τώρα, ή μάλλον πολύ περισσότερο τώρα, υπερψηφίστηκε ο τετελεσμένα πλέον «προδότης», ο κομιστής ενός τρίτου μνημονίου, έστω και μόνο σαν μικρότερο κακό από το επί δεκαετίες αποδεδειγμένο κακό των άλλων.

Αυτή και μόνο η πιο συνειδητή, σίγουρα πιο στοχαστική και προβληματισμένη επιλογή, άσχετα από το πόσο σωστή ή λάθος τη θεωρεί κανείς, αυτή η πιο συνειδητά θετική ψήφος και ακόμα συνειδητότερα αρνητική ψήφος αποτελεί αναμφισβήτητα σταθμό στη μεταπολιτευτική ιστορία και παράλληλα μέγα εύσημο του Σύριζα –για να μην πω προσωπικά του Τσίπρα.

Η απόρριψη του ελιτισμού και τού δήθεν

Απροσδόκητη και εντυπωσιακή έπειτα ήταν η συρρίκνωση του Ποταμιού κατά το ένα τρίτο (από 6% σε 4%), όταν μάλιστα ο «επικεφαλής εθελοντής» Σταύρος Θεοδωράκης απέβλεπε σε ποσοστό διψήφιο. Γρήγορα ξεφούσκωσε ένα εξόχως προσωποπαγές μόρφωμα, ένας σχηματισμός απείρως πιο ετερόκλητος απ’ όσο έλεγαν (όχι αβάσιμα, είναι η αλήθεια) τον Σύριζα, που συναριθμούσε από αυτάρεσκα απολιτίκ και καθαυτό δεξιούς έως αριστερούς, πρώην Δημαρίτες κυρίως, ένας σχηματισμός με άδηλες κατά κανόνα ιδεολογικές θέσεις –όταν δεν ήταν δηλωμένα συντηρητικές, κάποτε και ακροδεξιές, λ.χ. στο μεταναστευτικό.

Δεν έπεισε εντέλει η φανταχτερή βιτρίνα, που έκρυβε επιμελώς το όποιο ουσιωδώς πολιτικό αριστερό της κομμάτι, προβάλλοντας ένα νέο προσωπείο παλαιών ιδεών: τον πιο πρόσφατο αστικό μύθο, για τα πρότυπα σχολεία, που τον έχει ανασκευάσει ακόμα και ο Μπαμπινιώτης, αναμασούσε παραμονές των εκλογών ο Γιώργος Μαυρωτάς· άλλοτε μια –διόλου άμοιρη ιδεολογίας– πολιτική ασυναρτησία: «Δεν μπορεί να εξαρτάται η εισροή προσφύγων από το πώς πηγαίνουν οι εμπόλεμες ζώνες», κατά τον Νίκο Ορφανό· άλλοτε τον πιο κοινότοπο μαριαντουανετισμό: η περίφημη δήλωση της Αντιγόνης Λυμπεράκη (που θα θεωρεί τώρα ότι δικαιώθηκε) πως οι φτωχοί «δεν είναι κακοί, δεν είναι ανόητοι, δεν είναι αμόρφωτοι· απλώς κάνουν λάθος επιλογές σε κρίσιμες στιγμές».

Δεν έπεισε εντέλει ένα κόμμα που ιδρυτική του διακήρυξη και καταστατικό του ήταν ένα μόνιμα σηκωμένο φρύδι κι ένα ελαφρά ειρωνικό και μαγκίτικο ύφος.

Η –μακάρι– ηθική αποδοκιμασία

Τέλος, αλλά από μιαν άποψη πρωτίστως, απροσδόκητη και εντυπωσιακή ήταν η αποδοκιμασία της Λαϊκής Ενότητας του Λαφαζάνη, σε σημείο που να αποκλειστούν από τη Βουλή, την ώρα που έμπαινε ο Λεβέντης, προβεβλημένα στελέχη του Σύριζα, διεκδικητές ίσα ίσα της αριστεροσύνης του Σύριζα, και μαζί τού 62% του Όχι.

Μπορεί να μέτρησε ο φόβος της δραχμής·

μπορεί το επίσης συνονθύλευμα ακραιφνών κομμουνιστών με την ακροδεξιών αποκλίσεων Ραχήλ μακρή·

μπορεί, ακόμα περισσότερο ή μακάρι, η έλλειψη εναλλακτικής πρότασης, που μάλιστα διατρανώθηκε κατά τη δημόσια κίνηση αυτοχειριασμού της πεντάδας Βαρουφάκη-Κωνσταντοπούλου-Μελανσόν-Φασίνα-Λαφονταίν, που δήλωσαν πως θα μαζευτούν και θα αρχίσουν να επεξεργάζονται ένα Σχέδιο Β, άρα αυτό που ποτέ δεν υπήρξε (όπως έγραψε έγκαιρα εδώ ο Δημήτρης Ψαράς)·

μπορεί, τώρα χίλιες φορές μακάρι, να μέτρησε ο τακτικισμός και ο καιροσκοπισμός και η πλέον κραυγαλέα εντέλει αήθεια ανυποχώρητων, υποτίθεται, αριστερών, που δεν παραιτήθηκαν ούτε όταν ο Τσίπρας, την επομένη του δημοψηφίσματος, «μετέτρεψε το Όχι σε Ναι», ούτε όταν υπέγραψε τη συμφωνία, «το χειρότερο μνημόνιο», ούτε όταν πέρασε τα πρώτα προαπαιτούμενα μέτρα κι αυτοί καταψήφισαν-κι-όμως-στήριζαν, ούτε όταν πέρασε τα δεύτερα προαπαιτούμενα κι αυτοί και πάλι καταψήφισαν-κι-όμως-στήριζαν, και θα εξακολουθούσαν, όπως είπαν, να καταψηφίζουν αλλά να στηρίζουν, να στηρίζουν δηλαδή την «προδοσία», και μόνο όταν κατάλαβαν πως με τις εκλογές με λίστα θα βρεθούν εκτός Βουλής, μόνο τότε θυμήθηκαν την ιδεολογική ακεραιότητά τους.

Είπα «από μιαν άποψη πρωτίστως», γιατί τα δύο τελευταία σκέλη, η ανυπαρξία εναλλακτικού σχεδίου και η χονδροειδής αποστασία, η πολιτική δηλαδή και η ηθική πλευρά, ελάχιστα συζητήθηκαν ώς τώρα. Κι όμως, από εκεί πρέπει να αρχίσει η όποια αποτίμηση και κριτική, γιατί το ένα σκέλος φωτίζει και προσδιορίζει το άλλο, η ανυπαρξία δηλαδή εναλλακτικού σχεδίου αλλάζει άρδην τον χαρακτήρα της πολιτικής του Τσίπρα, αίρει αυτομάτως την κατηγορία της «προδοσίας», και τότε ακυρώνει την κριτική των άλλων και παγιώνει την πολιτική αήθεια της αποσχιστικής κίνησής τους.