Σταθερότης στο Χρηματιστήριο Αξιών

Τα Νέα, 6 Φεβρουαρίου 2010





Με «διαυλοεπιλογές», με γενικές σε -εως, και με γραφές όπως «κουττός» και «τραύηγμα» θα τσακίσουμε το ασεβές χέρι που έβαλε χέρι στην Αφροδίτη μας


Οικονομική κρίση, ύφεση, χρεοκοπία ή σχεδόν, έκπτωση αξιών, έμεινε τίποτα όρθιο στον τόπο αυτόν, εκτός από το χέρι με το υψωμένο δάχτυλο της Αφροδίτης, κι αυτό από photoshop και όχι αληθινό;

διαβάστε τη συνέχεια...

Στο Χρηματιστήριο Αξιών, Ηθικών Αξιών εννοείται, πώς τα καλοπερνάμε; Α, δόξα να ’χει, σταθερότης, θα έλεγα. Η αντίσταση λόγου χάρη στο μονοτονικό καλά κρατεί, διάβαζα μάλιστα τούτες τις μέρες σχόλιο για εκδοτικό οίκο ότι εξακολουθεί να εκδίδει «βιβλία στο πολυτονικό, με οξείες και περισπωμένες, κάτι σαν τα ολόκληρα αληθινά φουντούκια μέσα στα σοκολατάκια». Αλλά τι, μονάχα πολυτονιζόμεθα ακόμη;

1. Σαν να μην πέρασε μια μέρα

Στην κυριακάτικη Καθημερινή (28/2) είδα ένα άρθρο του Στέλιου Ράμφου, όπου κατ’ απαίτησή του νά υποτακτικές με -η: να μας σώση, να παραπλανήση· και παραθετικά με -ω: γενικώτερη, ωριμώτερος· και κατέβασμα του τόνου σε σύνθετο μάλιστα επίθετο: κοινωνία αργοσχόλων καταναλωτών· και παλιά τριτόκλιτα με -ι: ύφεσι, ψυχική έξι· και γενικές σε -ότητος: παραγωγικότητος και ανταγωνιστικότητος· και γενικές σε -εως: της κοινωνητικής σχέσεως, ελλείψει δημιουργού εκφράσεως (όχι «ο δημιουργός εκφράσεως», αλλά «η δημιουργός έκφραση» –έκφρασι, με συγχωρείτε) και όλα τα καλά.

Και δώρο μέσα στο σακουλάκι, ο «συνεκτικός συμβολισμός [της Ενωμένης Ευρώπης], η σταθερότης του οποίου συνυφαίνεται με διαρκές βάθαιμα της συνυπάρξεως των μελών της»: Ώστε, παλιό αυτό και γνωστό, το θέμα δεν είναι τα -ι τα -ω και -εως, και η όντως ή τάχαμου καθαρεύουσα, όπως θα δούμε παρακάτω. (Εξάλλου, και απροπό: «βάθαιμα»; εμείς οι μαλλιαροί το λέμε εμβάθυνση· αλλ’ ίσως το «βάθαιμα της συνυπάρξεως» να είναι άλλο βάθος.)

Εν πάση περιπτώσει, στο θέμα μας: σταθερότης στο Χρηματιστήριο Αξιών.

Σταθερότης, ου μη μόνον, αλλά και άνοδος:

2. Τραυϊέμαι - τραυϊέσαι - τραυϊέται - τραυϊόμαστε

Στο τέλος του 2009 κυκλοφόρησε το Ετυμολογικό λεξικό του Γ. Μπαμπινιώτη, το πέμπτο σε 11 χρόνια λεξικό του, πολύ πιο προσεγμένο από τ’ άλλα στην εμφάνιση, διαφορετικό ούτως ή άλλως, αφού τα προηγούμενα ήταν ερμηνευτικά-ορθογραφικά ή σκέτα ορθογραφικά, και το ένα επιτομή ή παραλλαγή του άλλου, με μεγάλο όγκο πληροφοριών κι αυτό, που θα απασχολήσει σίγουρα τους ειδικούς.

Εμείς ας σταθούμε ελάχιστα στο ορθογραφικό σκέλος, όπου μεγάλη μάχη έδωσε εξαρχής ο Γ. Μπαμπινιώτης, με τα γνωστά «αγώρια», «τσηρώτα» κτλ., με καινοφανείς δηλαδή ορθογραφήσεις που πολύ συζητήθηκαν, αμφισβητήθηκαν, ανατράπηκαν, συχνά, όπως και τώρα, από τον ίδιο, και ευτυχώς σε μικρό μόνο μέρος τους υιοθετήθηκαν, άκριτα κατά κανόνα και χωρίς κάποια προφανή λογική, με αποτέλεσμα μια γενικότερη πλέον σύγχυση.

Σύγχυση που μάλλον επιτείνεται από τις αναθεωρήσεις του ίδιου: π.χ. το νινί που το έκανε «νηνί» και τώρα πάλι νινί, σημειώνοντας αορίστως πως «είχε προταθεί» και η γραφή με -η, όμως μόνο δική του ήταν η πρόταση, που πάντως σύντομα την πήρε πίσω.

Ωστόσο, ένα αποσύρει απ’ την κυκλοφορία, άλλο ρίχνει στην αγορά: κουττός, λέει τώρα, με δύο -τ! Και η κορωνίς: τραυώ, με τη φαμίλια τoυ: τραύηγμα, τραυηξιά, τραυηχτικός, τραυηχτός, τραυολογώ, τραυολόγημα!

Έχω γράψει επανειλημμένα πως μοιάζει αντιεπιστημονικό να δέχεται ένας γλωσσολόγος το μείζον, τη ριζική συχνά αλλαγή της σημασίας μιας λέξης, και να απορρίπτει το έλασσον, την αλλαγή στη γραφή της· και να επαναφέρει έτσι παμπάλαιες γραφές, ή ακόμα χειρότερα να κατασκευάζει νέες, πετώντας στο καλάθι των αχρήστων το βασικό στην επιστήμη του κριτήριο, το κριτήριο της χρήσης. Και επανειλημμένα έφερνα παράδειγμα της αδιέξοδης αυτής «λογικής» το γεγονός ότι, παρά τις αρχές του, δεχόταν μεταξύ άλλων την καθιερωμένη γραφή τραβώ, αντί για την «ορθή» ετυμολογικά τραυώ (από το ταυρώ).

Ήρθε η ώρα να επιδείξει άκρα συνέπεια προς εαυτόν ο κ. Μπαμπινιώτης, και ιδού τα ανατριχιαστικά αποτελέσματα, ιδίως στο τραύηγμα, όπου έχουμε συν τοις άλλοις τον τόνο πάνω σε φωνηεντικό γράμμα που δηλώνει σύμφωνο, κατά τις δουλείες της ιστορικής ορθογραφίας μας, εκεί που η διάσταση γραφής και παλιάς προφοράς σαν να μας περιπαίζει πια, εμάς και τις σχετικές αγκυλώσεις μας.

Καλά έστω το τραυάω· το μεσοπαθητικό του, το δικό μας τραβιέμαι, που δεν υπάρχει τώρα στο λεξικό του (τυχαία;), πώς θα γράφεται μπαμπινιωτιστί, ρώτησε κάποιος φίλος; Προφανώς: τραυ+ιέμαι, έτσι δεν είναι; δηλαδή: τραυιέμαι; Τσου! Διότι το ι πλάι στο υ δίνει το δίψηφο υι, ήτοι το φθόγγο [i], όπως στη λ. υιοθεσία· άρα χρειαζόμαστε διαλυτικά, να ξεχωρίσουμε το άτοπο σύμπλεγμα: τραυϊέμαι λοιπόν, που θα οδηγήσει ορισμένους και σε ασυνίζητη προφορά: τρα-βι-έ-μαι (traviéme) αντί τρα-βιέ-μαι (travjéme).

Αλλά έχουμε κι άλλα να δούμε, δεν ξέρω αν με τον ίδιο ή άλλο ρυθμό, πάντως θα ’πρεπε να κοντοζυγώνει η ώρα, με λίγη συνέπεια ακόμα, όπου θα ανταμώσουμε την καθαυτό ετυμολογική ορθογραφία: στο βάθος υπάρχει όντως κολοσσός, ο Γ. Ν. Χατζιδάκις, και τότε, κύριε Μπαμπινιώτη, τα ξέρετε φυσικά καλύτερα από μας: Βασίλεις απ’ το Βασίλειος, Αντώνις απ’ το Αντώνιος, ’υρίσκω απ’ το ευρίσκω, και ’μμάτι απ’ το ομμάτιον.

Με το συμπάθιο, χίλιες φορές, αλλά αυτό όχι συνέπεια, ούτε καθήλωση· επιστημονικός αυτισμός μού μοιάζει.

3. Τηλε-τηλεοπτικοδιαυλοεπιλογή ή τηλετηλοψιοδιαυλοεπιλογή

Γράφω Τρίτη βράδυ, στην τηλεόραση ο Λάκης Λαζόπουλος δηλώνει πόσο τους λυπάται τους Γερμανούς που δεν έχουν παγκόσμιο σύμβολο αναγνώρισης σαν τη δικιά μας Αφροδίτη, και κατά τα άλλα κάθεται, λέει, στον καναπέ με τον «διαυλοεπιλογέα» του, σαρκάζοντας εδώ τον Βύρωνα Πολύδωρα που μας τον είχε δείξει την περασμένη βδομάδα η τηλεοπτική Ελληνοφρένεια, σ’ ένα από τα πολλά «ποιήματά» του.

Για το καινούριο «ποίημα» είχα γράψει σχετικά στο μπλογκ μου, στο διαδίκτυο· τώρα που το ’δα και στον Λαζόπουλο, πάει, είπα, να δεις για πότε θα την ξεσηκώσουν μερικοί τη «διαυλοεπιλογή», όπως τόσα και τόσα άλλα.

Ώς τότε, ας τη γλυκάνουμε προκαταβολικά την πίκρα μας, με μερικά του τέως υπουργού Πρετόρων, τώρα που μετράμε νόμπελ και πολιτισμούς με τους «μετά εξανθρωπισμένους» Γερμανούς, όπως τους κατατρόπωσε, παρακαλώ, το Ινστιτούτο Καταναλωτών. Έχει πει λοιπόν η συνέχεια του πολιτισμού:

– η μάχη κατά των ναρκωτικών «δίδεται όταν θωρακίσουμε τον θώρακα του παιδιού με αξίες»·

– «είμαστε αναπόσπαστο μέρος σε ένα ευλογημένο αμάλγαμα της ελληνικής κοινωνίας»·

– τα αστυνομικά τμήματα είναι «αμυντήρια αξιών»·

– «η λογική των γεγονότων μάς υποχρεώνει να δεχθούμε την άμυνα και τη solidarity ως συνολική ευρωπαϊκή υπόθεση. Συναγερμός τώρα διότι [...] η μουσική για το illegal immigration σε όλα τα fora είναι μουσική allegro. Μετέχω κι εγώ σε αυτή τη μουσική. Αλλά νομίζω ότι θα πρέπει να θυμηθούμε τις νότες της fuga και του crescendo για άμυνα…»: εδώ ο μουσικολόγος αυτοκτονεί!

– οι πολίτες «κρατούν κοινωνία με τις οικογένειές τους»·

– «θα γίνω επαναληπτικός της ανακοινώσεώς μου»…

Γιατί το θέμα δεν είναι, όπως είπα στην αρχή, μερικές αρχαϊκές καταλήξεις, η τύποις καθαρεύουσα· είναι η ουσία της καθαρεύουσας, ο κενός, βερμπαλιστικός λόγος, που ας αναγνωρίσω ότι ο Βύρων Πολύδωρας τον διατυπώνει ευθαρσώς και αμεσότερα, χωρίς τα «πώποτε» ή τα «πολυπραγμονήσαντος» άλλων.

Όμως, τι είπε ακριβώς ετούτη τη φορά «Ο λόγιος ΒΥΡΩΝ της ελληνικής γλώσσας», όπως τον γράφει μια εθνοπατριωτική ιστοσελίδα; Είπε πως, άμα χρειαστεί, έχει στο χέρι του «την διαυλοεπιλογή, το μηχάνημα της διαυλοεπιλογής», και έκανε και την κίνηση, το μεγάλο δάχτυλο να πατάει κουμπιά σ’ ένα φανταστικό τηλεκοντρόλ.

«Διαυλοεπιλογή» λοιπόν, όπως μια φορά μονάχα τη βρήκα στο διαδίκτυο, κι εκεί στο περιοδικό Ορόγραμμα, τχ. 21, Νοέμ.-Δεκ. 1996, της ΕΛΕΤΟ (Ελληνική Εταιρεία Ορολογίας), μεμονωμένη πρόταση για το ζάπινγκ, που ακόμα κι ο Μπαμπινιώτης το χαρακτηρίζει «εκφραστική ηχοποίητη λέξη», από το z(ip sl)ap.

Και τώρα; Τώρα, πριν ξεκινήσει την ενδεχόμενη καριέρα του το βυρώνειο νεόπλασμα, ας συνεισφέρουμε κι εμείς το κατιτίς μας:

Αφού «διαυλοεπιλογή» η επιλογή διαύλων, και αφού οι δίαυλοι είναι εν προκειμένω τηλεοπτικοί, τότε: τηλεοπτικοδιαυλοεπιλογή!

Ακόμα καλύτερα, αφού η τηλεόραση λέγεται επί το λογιότερον τηλοψία, τότε: «τηλοπτο-», «τηλοπτικο-», ή, να το ευχαριστηθεί η ψυχή μας: τηλοψιοδιαυλοεπιλογή.

Καλά πάμε, όμως μπορούμε και καλυτερότερα:

Αφού η τηλοψιοδιαυλοεπιλογή γίνεται από απόσταση (τηλε-), τότε: τηλετηλοψιοδιαυλοεπιλογή το βαρβαρικό ζάπινγκ, και μηχάνημα τηλετηλοψιοδιαυλοεπιλογής το πάνυ αηδές τηλεκοντρόλ, ή τηλεχειριστήριο.

Εν πάση περιπτώσει, στο θέμα μας ξανά: και με τον Βύρωνα, σταθερότης στο Χρηματιστήριο Αξιών. Και με τη νέα λέξη, άνοδος ελαφρά. Που αναμένεται μεγαλύτερη, με τους αρκετούς που, όπως σας βλέπω και με βλέπετε, θα ακολουθήσουν, όπως με τους ανθυποψήφιους και τις τηλεμαχίες, μ’ όλες αυτές τις χάντρες και τα καθρεφτάκια και τ’ άλλα φανταχτερά λιλιά.