Ήττα; Και πόσο ήττα;

(Εφημερίδα των συντακτών 1 Ιουν. 2019)

"Η μάχη του Βατερλώ", Κλεμάν-Ωγκύστ Αντριέ (1829-1880)

«Σαρωτική νίκη της Νέας Δημοκρατίας»; Αναμφίβολα. «Συντριπτική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ»; Αναμφίβολα, καταρχήν. Όπου αυτό το «καταρχήν», θα πείτε, σχετικοποιεί το «αναμφίβολα»; Καταρχήν ναι, θα τολμήσω να πω. Άρα; Δεν είναι ήττα συντριπτική οι 9,5 μονάδες διαφορά από τη ΝΔ;

Και πάλι καταρχήν, με το συμπάθιο: ήττα ναι, έτσι κι αλλιώς, συντριπτική όμως όχι. Δεν πρόκειται για παιχνίδι με τις λέξεις, παιχνίδι αποχρώσεων κτλ. Σχετίζεται, πιστεύω, με την όσο γίνεται ορθή αποτίμηση μιας εκλογικής αναμέτρησης. Που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια όσο γίνεται ορθή, δηλαδή αποτελεσματική, πολιτική για τη συνέχεια.

ΣΥΝΤΡΙΠΤΙΚΗ, ΛΟΙΠΟΝ, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η ήττα από μία σκοπιά και μόνο. Την υποκειμενική εκτίμηση, λίγων, πολλών, δεν έχει τόσο σημασία, πως η διαφορά ήταν ελάχιστη, 1 με 2 μονάδες, άντε 2 με 3. Ακόμα κι αν ακολουθήσουμε δηλαδή τον ολισθηρό δρόμο του υποκειμενισμού, η απόσταση από τη 1 μονάδα ή τις 2 ώς τις 9,5 θα μπορούσε να χαρακτηρίσει συντριπτική μιαν ήττα. Από τις 4 όμως μονάδες ώς τις 9,5, ο χαρακτηρισμός αυτός είναι απλούστατα άτοπος.

Και λοιπόν; Το θέμα είναι πόσο ακριβώς ήττα είναι; όσο πατάει η γάτα, πιο μεγάλη, τεράστια, συντριπτική; Σίγουρα ναι. Και όχι μόνο γιατί αλλιώς συσκοτίζονται ή συγχέονται μεταξύ τους τα παντός είδους σφάλματα πολιτικής.

Ας σταθούμε πρώτα στο τελευταίο και κραυγαλέο λάθος, που έχει να κάνει με τη χαρτογράφηση του χώρου ιδίως πριν από τις εκλογές, την εκτίμηση των πολιτικών συσχετισμών, την πρόβλεψη των αποτελεσμάτων εντέλει –την ψαλίδα που την κλείναμε κατά βούληση, με βάση μαξιμαλιστικούς, ευσεβείς πόθους, μπορεί και από (μικρο)πολιτική ιδιοτέλεια: να ντοπαριστεί ο ψηφοφόρος, να μεγαλώσει η συσπείρωση κτλ.

Εδώ οι ευθύνες (κυρίως σε επιτελικό επίπεδο) είναι μεγάλες και αδιαμφισβήτητες, το λάθος τεράστιο. Έχει όμως πάντα να κάνει με τον χαρακτηρισμό της ήττας και όχι με τα αίτιά της.

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΩΡΑ ΤΗΣ ΗΤΤΑΣ του ΣΥΡΙΖΑ, απόρροια φυσικά των λαθών του, αναζητούνται και αναλύονται όλες αυτές τις μέρες, αφήνοντας ωστόσο απέξω όψεις της αντικειμενικής πραγματικότητας. Τα λάθη έχουν επισημανθεί κατά κόρον (και όχι μόνο τώρα): από την οικονομία ώς τον τρόπο άσκησης της εξουσίας, πιάνουν σελίδες και σελίδες, καθώς απλώνονται σε τέσσερα ολόκληρα χρόνια διακυβέρνησης: εννοείται πως προσυπογράφω με τα δυο μου χέρια.

Όμως, ένας αντίστοιχος κατάλογος με τα λάθη της ΝΔ, σε πολλαπλάσια χρόνια δικής της διακυβέρνησης, αλλά και στα ίδια τα τέσσερα τελευταία χρόνια, τα αντιπολιτευτικά, σαν πόσες σελίδες πιάνει;

Μοιάζει με την «κολοκυθιά» αυτό, όμως μας λέει πως δεν είναι απλώς θέμα λαθών· δεν εξηγούν δηλαδή από μόνα τους τα λάθη την ήττα, και περισσότερο το (όποιο) μέγεθός της.

ΣΑΝ ΤΙ ΜΑΣ ΔΙΑΦΕΥΓΕΙ ΤΟΤΕ; Παλαιόθεν γνωστά και στοιχειώδη πράγματα:

Γενικότερα: η φθορά του εκάστοτε κυβερνητικού κόμματος, σχεδόν νομοτελειακός κανόνας, με το σεβαστό και πάντως κρίσιμο ποσοστό ψηφοφόρων που μετακινείται από το κυβερνητικό κόμμα στο αντιπολιτευτικό, ιδίως σε συνθήκες δικομματισμού.

Ειδικότερα τώρα: η διακυβέρνηση χώρας υπό χρεοκοπία, η διαχείριση μνημονίων (υπό κηδεμονία)· η σχεδόν παντελής έλλειψη φιλικών ΜΜΕ, και ίσα ίσα: η συντονισμένη πολεμική στάση όλων σχεδόν των τηλεοπτικών σταθμών· η σύγκρουση, οσοδήποτε άτολμη, με την Εκκλησία· το Μακεδονικό.

Πού μετρήθηκε όμως ο αντίκτυπος ιδίως από τον πόλεμο με την Εκκλησία και τον πόλεμο για τη Μακεδονία; Ως προς το Μακεδονικό μάλιστα κυριαρχεί η εκτίμηση πως δεν ευθύνεται για την πτώση, αφού στη Μακεδονία η μείωση του ποσοστού είναι ίδια με την υπόλοιπη Ελλάδα, θαρρείς και οι Μακεδονομάχοι δεν διαχέονται σ’ ολόκληρη τη χώρα (λάθος ανάλογο με το μέτρημα των λίγων έξαλλων και της μειωμένης συμμετοχής στα σχετικά συλλαλητήρια).

ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ που σημείωσα παραπάνω, πόσο μάλλον μαζί με όλα τα λάθη, ένα κυβερνητικό κόμμα θα μπορούσε κάλλιστα να καταποντιστεί, στην καλύτερη περίπτωση να συρρικνωθεί δραματικά. Οπότε το τωρινό 24% θα μπορούσε καθαυτό να χαρακτηριστεί έως και επιτυχία. Τζάμπα επιτυχία, φυσικά, αφού δεν μετριέται σαν απόλυτο μέγεθος, αλλά στη μία και μοναδική συνθήκη πια, των εκλογών. Ήττα λοιπόν –θα έπρεπε αναμενόμενη, που δυστυχώς δεν ήταν. Ήττα, ναι· σε καμία όμως περίπτωση επαίσχυντη και συντριπτική.

Δεν είναι για παρηγοριά αυτά και προπαντός για εφησυχασμό. Για την αποτίμηση όμως της πραγματικότητας είναι αναγκαίες όλες οι όψεις της πραγματικότητας. Και η πολιτική χρειάζεται πολιτική και όχι εξάρσεις του θυμικού. Γιατί τότε τα χειρότερα, με την εσωτερίκευση π.χ. της ηττοπάθειας, καραδοκούν.