Οι έφηβοι και οι δασκάλοι τους [β΄]
Τα Νέα, 29 Οκτωβρίου 2005
Το γενετικό στίγμα της Βουλής των εφήβων είναι η χειραγώγηση, ο πατερναλισμός, στοιχεία που το αντίκρισμά τους στην αγορά είναι αυστηρά και μόνο η ιδεολογική συντήρηση και αντίδραση
"Κλείσε στην ψυχή σου την Ελλάδα -ή ό,τι άλλο- και θα αισθανθείς κάθε είδους μεγαλείο» λέει, διόλου εθνοκεντρικά, ο Σολωμός
το πλήρες κείμενο:
Από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια; Και τότε αλήθεια είναι άραγε ο αντιδραστικός και ξενοφοβικός λόγος των εφήβων βουλευτών, όπως είδαμε στην περασμένη επιφυλλίδα; Αλήθεια δηλαδή είναι αυτή που αποτυπώνεται και στις διάφορες μετρήσεις, του Ευρωπαϊκού Βαρόμετρου λόγου χάρη, ότι μία από τις πρωτιές μας σημειώνεται ακριβώς στην ξενοφοβία;
Ας βγούμε γρήγορα από την παγίδα. Όχι δηλαδή πως δεν μπορεί να είμαστε όντως πρώτοι στην ξενοφοβία, οπότε αναλόγως με εμάς θα είναι τάχα οπωσδήποτε και τα παιδιά μας. Αλλά είναι όντως έτσι; Ή: είναι αυτό ακριβώς το θέμα; Προσωπικά πιστεύω πως όχι. Και όχι μόνο επειδή η πραγματικότητα δεν είναι ποτέ, δεν είναι ποτέ ολόκληρη, αυτή την οποία εμφανίζουν οι δημοσκοπήσεις. Ούτε επειδή η πραγματικότητα δεν είναι ποτέ, δεν είναι κυρίως, αυτή που γυαλίζει, τενεκεδάκι στον ήλιο με όλα τα φώτα και τους προβολείς επάνω του, δεν είναι δηλαδή σώνει και καλά ό,τι προνομιακά ποζάρει και λαλεί από τα ραδιόφωνα, τις τηλεοράσεις και τις εφημερίδες μας. Χριστόδουλοι, Αβραμόπουλοι, Καρατζαφέρηδες και άλλοι. Άσε που στο προκείμενο, τη Βουλή των εφήβων, με τον τρόπο επιλογής των εφήβων βουλευτών, και μάλιστα μέσα από τον αυστηρά περιορισμένο χώρο του σχολείου, δεν υπάρχει εξαρχής ουσιαστική αντιπροσώπευση των εφήβων εν γένει.
Το θέμα όμως δεν είναι ότι υπάρχουν και ακούγονται φωνές γερασμένες και αντιδραστικές. Ούτε ότι έτσι αποσιωπώνται οι άλλες φωνές, ακόμα και μέσα στο περιορισμένο αυτό δείγμα νέων. Δεν είναι καν ο τρόπος επιλογής και σχηματισμού ενός σώματος αρίστων, με ό,τι συνεπάγεται αυτό, ιδεολογικά κυρίως. Το θέμα είναι ο θεσμός καθαυτόν, ένας θεσμός συντηρητικός και χειραγωγητικός από τη σύλληψή του, πολύ πριν γίνει στην πράξη και αντιδημοκρατικός, ένας θεσμός που εξ ορισμού αντιστρατεύεται ό,τι υποτίθεται πως θέλει να βοηθήσει να εκφραστεί: γιατί κανενός εφήβου δεν είναι φυσικός χώρος η βουλή, όποια βουλή, όπου τον πάνε κρατώντας απ’ το χέρι, όπως μικρόν στην εκκλησία για να κοινωνήσει.
Εδώ πρόκειται για το πλατό των πρωινάδικων, εκεί όπου περισσεύει η αγαλλίαση και το ξεφάντωμα πρωί πρωί, και πιο πολύ ο μέχρι σιελόρροιας θαυμασμός για τα νήπια που τα τρέχουν οι φιλόδοξες μαμάδες να μικρομεγαλίσουν, πρόωρα μοντέλα και αστεράκια που ανέλαβαν να εκφράσουν, άλλοτε μόνα τους, από ένστικτο, άλλοτε ψυχαναγκαστικά, τους ευσεβείς πόθους των μαμάδων, με όλη την επιδειξιομανία της ανωριμότητας –της φυσικής δικής τους αλλά της αφύσικης πια των γονιών τους.
Ένας τέτοιος θεσμός δεν υπάρχει περίπτωση να ξεφύγει από το γενετικό του στίγμα, που είναι ακριβώς η χειραγώγηση, ο πατερναλισμός, στοιχεία που το αντίκρισμά τους στην αγορά είναι αυστηρά και μόνο η ιδεολογική συντήρηση και αντίδραση. Έτσι, σ’ αυτή την κρεατομηχανή υψηλών προδιαγραφών, άρα υψηλής απόδοσης και αποτελεσματικότητας, μοιραία (διάβαζε: προγραμματικά, μέσα και από το μιντιακό παιχνίδι) εξουδετερώνονται και θα εξουδετερώνονται όλες οι υγιείς, οι κανονικές δηλαδή επιτέλους, φωνές, και πρώτα πρώτα εκείνες που ακριβώς αμφισβητούν συστατικά στοιχεία του θεσμού, όπως το γεγονός της επιλογής των εφήβων βουλευτών αντί της εκλογής κτλ. Ακόμα χειρότερα, οι υγιείς φωνές αποτελούν και θα αποτελούν πρώτης τάξεως υλικό για τη στήριξη και την προβολή των άλλων: για να πατούν δηλαδή επάνω τους, να παίρνουν μπόι και να κραυγάζουν οι άλλες, των κοράκων.
Χρειάζεται διά ταύτα; Αν μία φορά πρέπει να θέλουμε εμείς την κατάργηση της Βουλής των εφήβων, δέκα θα πρέπει να την απαιτούν οι ίδιοι οι έφηβοι.
Ώς τότε, ας διασκεδάσουμε τον πόνο μας, με δανεικά από ένα πυκνότατο άρθρο του Στρατή Μπουρνάζου στην Αυγή της 2/10 («Οι “παιδαριογέροντες” της Βουλής των Εφήβων: Ήταν δεκαοχτώ χρονώ, μα ’χαν γερόντου γνώση…»). Αντιγράφω: «Για να καταλάβει κανείς ότι η “Βουλή” δεν κατάγεται από το σύνθημα “Η φαντασία στην εξουσία” (που αναγράφεται στην ιστοσελίδα) αλλά από τις εκθέσεις περί αποταμιεύσεως που γράφαμε στο Δημοτικό, ένας περίπατος στο Διαδίκτυο είναι διαφωτιστικός. Σας παρουσιάζω μετά χαράς δύο από τα ευρήματά μου. Πρώτον, ομιλία του μητροπολίτη Δημητριάδος [του τότε Δημητριάδος, να διευκρινίσω εγώ, και νυν Πάσης Ελλάδος], όπου ο ιεράρχης εκφράζει την ικανοποίησή του επειδή “οι νέοι μας ξύπνησαν από τον λήθαργο της κομματικής κραιπάλης και των άλλων παρεκκλίσεων”» [για το γνωστό κουσούρι να λέει άραγε;], προσκομίζοντας ως τεκμήριο της “συντηρητικής στροφής” και τη Βουλή των εφήβων. Δεύτερον, καταχώρηση της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, όπου, δίπλα σε ολόσωμη φωτογραφία του Γ. Μπαμπινιώτη, πληροφορούμαστε ότι “η γλώσσα στα Αρσάκεια και Τοσίτσεια Σχολεία αντιμετωπίζεται ως αξία και όχι απλώς ως ένα εργαλείο για τη μεταβίβαση πληροφοριών, λόγω της ιδιαίτερης ευαισθησίας του Προέδρου της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, γνωστού γλωσσολόγου και πανεπιστημιακού δασκάλου”. Απόδειξη, “η επιτυχία των μαθητών μας σε Αγώνες Ρητορικής Τέχνης, στη Βουλή των εφήβων” κ.ά., καταλήγει το κείμενο».
Ας καταλήξουμε κι εμείς εδώ, φτάνει, με τόσα τρυγόνια που μας έφερε ένας μόνο σμπάρος του συνεργάτη της Αυγής.
Λογοκρισία= παραχάραξη= εξαπάτηση;
Αλλά ποιοι είναι θεσμικά οι δάσκαλοι των εφήβων; Κρατώ από καιρό ένα θέμα, που ερεθίζει την όρασή μου σε τακτικό δρομολόγιό μου. Η διαφήμιση που είδαμε πιο πάνω των Αρσακείων, και μια και βρισκόμαστε σε χωράφια εκπαιδευτικά, μου δίνει την κατάλληλη πάσα: πίσω από το Χίλτον, στο παρκάκι της Μιχαλακοπούλου, μια γλυπτική σύνθεση διαφημίζει, χρόνια τώρα, δωρεάν τους δωρητές. Κατά το γνωστό δηλαδή μηχάνευμα των δωρεών, των ευεργεσιών, που κάποτε όντως εκφράζουν γνήσια διάθεση δωρεάς, συχνότατα όμως αποτελούν εξασφάλιση φοροαπαλλαγών, ξέπλυμα χρημάτων, και πάντοτε διαφήμιση.
Πέρα τώρα από το γενικό θέμα, της επιχειρηματικής δραστηριότητας και διαφήμισης, πέρα και από το αισθητικό θέμα (δείτε όμως και μιαν ανεκδιήγητη κρήνη στον Εθνικό Κήπο, στον χώρο με τα λιγοστά πια ζώα, δωρεά κάποιου ελληνοαμερικανικού σωματείου), πέρα από όλα αυτά, στο γλυπτό της Μιχαλακοπούλου έχουμε: μια ακραιφνώς σοσιαλιστικού ρεαλισμού σύνθεση, ατυχώς από σημαντικό γλύπτη, που αναδέχτηκε όμως μια τέτοια κραυγαλέα ρητορική παραγγελία, έναν δάσκαλο που δείχνει σε κάτι αποσβολωμένα μαθητούδια πάνω σ’ έναν τοίχο Σολωμό λογοκριμένο: «Κλείσε μέσα στην ψυχή σου την Ελλάδα και θα αισθανθείς μέσα σου να λαχταρίζει κάθε είδους μεγαλείο». Όμως ο Σολωμός, πιστεύοντας πως θα γλιτώσει από εθνορήτορες, εθνοκάπηλους ή εθνικιστές, είχε προσθέσει (κι έχει σημασία αυτή η εκ των υστέρων, ακόμα πιο μελετημένη δηλαδή, κίνησή του) μετά τη λέξη «Ελλάδα» το εξής: o altra cosa, δηλαδή: «ή ό,τι άλλο». Δηλαδή: «Κλείσε στην ψυχή σου την Ελλάδα –ή ό,τι άλλο– και θα αισθανθείς…»
Αυτό είναι το πνεύμα του Σολωμού, το εύρος της προοπτικής και των οριζόντων του, η καθολικότητα των αξιών του, μπροστά πολύ από την εποχή του –και την εποχή μας. Που σβήνονται μανιωδώς από τους σεβαστικούς τάχα απογόνους του και στύβονται να βγάλουν φτηνή ρητορεία και εθνοκεντρική ιδεολογία. Στα μέτρα των εκάστοτε λογοκριτών του. (Κάντε πάλι μια βόλτα στο διαδίκτυο, να δείτε εθνικιστικές και άλλες, ανάλογες σελίδες, που βάζουν στην προμετωπίδα τους αυτόν ακριβώς τον κατακρεουργημένο Σολωμό.) Όταν τώρα αυτό το κάνει εκπαιδευτήριο, το θέμα θα έπρεπε να μας απασχολήσει ιδιαίτερα. Γιατί είναι ιδιαίτερα σοβαρό, αν τέτοια γράμματα μαθαίνουν στα παιδιά μας, και προπαντός τέτοιο ήθος, εννοώ την πλαστογράφηση, την παραχάραξη, που αναρωτιέμαι πόσο τάχα να απέχει αντικειμενικά –πέρα και από τις αγαθότερες προθέσεις– από την εξαπάτηση.
Για τον «μάλλον οικουμενικό παρά εθνικό» Σολωμό, όπως αναδεικνύεται μέσα ακριβώς από την «κρισιμότατη παρένθεση»: o altra cosa, που μόνιμα λογοκρίνεται, είχε γράψει εκτενέστερα ο Παντ. Μπουκάλας (Καθημερινή 5.2.2002). Ειδικότερα για το γλυπτικά δοσμένο ανοσιούργημα είχε γράψει με σκληρότατη γλώσσα εδώ (2.6.2000) ο Κ. Γεωργουσόπουλος, με τίτλο «Αγράμματοι ή εθνικιστές “δάσκαλοι”». Και κατέληγε: «Αν σε σύντομο χρόνο δεν διορθωθεί το τέρας, θα ανακοινώσω το εθνικιστικό ή αγράμματο εκπαιδευτήριο». Τι σύντομο… πέρασαν πέντε χρόνια. Το εν λόγω εκπαιδευτήριο δεν θα διαβάζει εφημερίδες. Δεν έχει χρόνο. Μορφώνει τα παιδιά μας.
Το γενετικό στίγμα της Βουλής των εφήβων είναι η χειραγώγηση, ο πατερναλισμός, στοιχεία που το αντίκρισμά τους στην αγορά είναι αυστηρά και μόνο η ιδεολογική συντήρηση και αντίδραση
"Κλείσε στην ψυχή σου την Ελλάδα -ή ό,τι άλλο- και θα αισθανθείς κάθε είδους μεγαλείο» λέει, διόλου εθνοκεντρικά, ο Σολωμός
το πλήρες κείμενο:
Από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια; Και τότε αλήθεια είναι άραγε ο αντιδραστικός και ξενοφοβικός λόγος των εφήβων βουλευτών, όπως είδαμε στην περασμένη επιφυλλίδα; Αλήθεια δηλαδή είναι αυτή που αποτυπώνεται και στις διάφορες μετρήσεις, του Ευρωπαϊκού Βαρόμετρου λόγου χάρη, ότι μία από τις πρωτιές μας σημειώνεται ακριβώς στην ξενοφοβία;
Ας βγούμε γρήγορα από την παγίδα. Όχι δηλαδή πως δεν μπορεί να είμαστε όντως πρώτοι στην ξενοφοβία, οπότε αναλόγως με εμάς θα είναι τάχα οπωσδήποτε και τα παιδιά μας. Αλλά είναι όντως έτσι; Ή: είναι αυτό ακριβώς το θέμα; Προσωπικά πιστεύω πως όχι. Και όχι μόνο επειδή η πραγματικότητα δεν είναι ποτέ, δεν είναι ποτέ ολόκληρη, αυτή την οποία εμφανίζουν οι δημοσκοπήσεις. Ούτε επειδή η πραγματικότητα δεν είναι ποτέ, δεν είναι κυρίως, αυτή που γυαλίζει, τενεκεδάκι στον ήλιο με όλα τα φώτα και τους προβολείς επάνω του, δεν είναι δηλαδή σώνει και καλά ό,τι προνομιακά ποζάρει και λαλεί από τα ραδιόφωνα, τις τηλεοράσεις και τις εφημερίδες μας. Χριστόδουλοι, Αβραμόπουλοι, Καρατζαφέρηδες και άλλοι. Άσε που στο προκείμενο, τη Βουλή των εφήβων, με τον τρόπο επιλογής των εφήβων βουλευτών, και μάλιστα μέσα από τον αυστηρά περιορισμένο χώρο του σχολείου, δεν υπάρχει εξαρχής ουσιαστική αντιπροσώπευση των εφήβων εν γένει.
Το θέμα όμως δεν είναι ότι υπάρχουν και ακούγονται φωνές γερασμένες και αντιδραστικές. Ούτε ότι έτσι αποσιωπώνται οι άλλες φωνές, ακόμα και μέσα στο περιορισμένο αυτό δείγμα νέων. Δεν είναι καν ο τρόπος επιλογής και σχηματισμού ενός σώματος αρίστων, με ό,τι συνεπάγεται αυτό, ιδεολογικά κυρίως. Το θέμα είναι ο θεσμός καθαυτόν, ένας θεσμός συντηρητικός και χειραγωγητικός από τη σύλληψή του, πολύ πριν γίνει στην πράξη και αντιδημοκρατικός, ένας θεσμός που εξ ορισμού αντιστρατεύεται ό,τι υποτίθεται πως θέλει να βοηθήσει να εκφραστεί: γιατί κανενός εφήβου δεν είναι φυσικός χώρος η βουλή, όποια βουλή, όπου τον πάνε κρατώντας απ’ το χέρι, όπως μικρόν στην εκκλησία για να κοινωνήσει.
Εδώ πρόκειται για το πλατό των πρωινάδικων, εκεί όπου περισσεύει η αγαλλίαση και το ξεφάντωμα πρωί πρωί, και πιο πολύ ο μέχρι σιελόρροιας θαυμασμός για τα νήπια που τα τρέχουν οι φιλόδοξες μαμάδες να μικρομεγαλίσουν, πρόωρα μοντέλα και αστεράκια που ανέλαβαν να εκφράσουν, άλλοτε μόνα τους, από ένστικτο, άλλοτε ψυχαναγκαστικά, τους ευσεβείς πόθους των μαμάδων, με όλη την επιδειξιομανία της ανωριμότητας –της φυσικής δικής τους αλλά της αφύσικης πια των γονιών τους.
Ένας τέτοιος θεσμός δεν υπάρχει περίπτωση να ξεφύγει από το γενετικό του στίγμα, που είναι ακριβώς η χειραγώγηση, ο πατερναλισμός, στοιχεία που το αντίκρισμά τους στην αγορά είναι αυστηρά και μόνο η ιδεολογική συντήρηση και αντίδραση. Έτσι, σ’ αυτή την κρεατομηχανή υψηλών προδιαγραφών, άρα υψηλής απόδοσης και αποτελεσματικότητας, μοιραία (διάβαζε: προγραμματικά, μέσα και από το μιντιακό παιχνίδι) εξουδετερώνονται και θα εξουδετερώνονται όλες οι υγιείς, οι κανονικές δηλαδή επιτέλους, φωνές, και πρώτα πρώτα εκείνες που ακριβώς αμφισβητούν συστατικά στοιχεία του θεσμού, όπως το γεγονός της επιλογής των εφήβων βουλευτών αντί της εκλογής κτλ. Ακόμα χειρότερα, οι υγιείς φωνές αποτελούν και θα αποτελούν πρώτης τάξεως υλικό για τη στήριξη και την προβολή των άλλων: για να πατούν δηλαδή επάνω τους, να παίρνουν μπόι και να κραυγάζουν οι άλλες, των κοράκων.
Χρειάζεται διά ταύτα; Αν μία φορά πρέπει να θέλουμε εμείς την κατάργηση της Βουλής των εφήβων, δέκα θα πρέπει να την απαιτούν οι ίδιοι οι έφηβοι.
Ώς τότε, ας διασκεδάσουμε τον πόνο μας, με δανεικά από ένα πυκνότατο άρθρο του Στρατή Μπουρνάζου στην Αυγή της 2/10 («Οι “παιδαριογέροντες” της Βουλής των Εφήβων: Ήταν δεκαοχτώ χρονώ, μα ’χαν γερόντου γνώση…»). Αντιγράφω: «Για να καταλάβει κανείς ότι η “Βουλή” δεν κατάγεται από το σύνθημα “Η φαντασία στην εξουσία” (που αναγράφεται στην ιστοσελίδα) αλλά από τις εκθέσεις περί αποταμιεύσεως που γράφαμε στο Δημοτικό, ένας περίπατος στο Διαδίκτυο είναι διαφωτιστικός. Σας παρουσιάζω μετά χαράς δύο από τα ευρήματά μου. Πρώτον, ομιλία του μητροπολίτη Δημητριάδος [του τότε Δημητριάδος, να διευκρινίσω εγώ, και νυν Πάσης Ελλάδος], όπου ο ιεράρχης εκφράζει την ικανοποίησή του επειδή “οι νέοι μας ξύπνησαν από τον λήθαργο της κομματικής κραιπάλης και των άλλων παρεκκλίσεων”» [για το γνωστό κουσούρι να λέει άραγε;], προσκομίζοντας ως τεκμήριο της “συντηρητικής στροφής” και τη Βουλή των εφήβων. Δεύτερον, καταχώρηση της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, όπου, δίπλα σε ολόσωμη φωτογραφία του Γ. Μπαμπινιώτη, πληροφορούμαστε ότι “η γλώσσα στα Αρσάκεια και Τοσίτσεια Σχολεία αντιμετωπίζεται ως αξία και όχι απλώς ως ένα εργαλείο για τη μεταβίβαση πληροφοριών, λόγω της ιδιαίτερης ευαισθησίας του Προέδρου της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, γνωστού γλωσσολόγου και πανεπιστημιακού δασκάλου”. Απόδειξη, “η επιτυχία των μαθητών μας σε Αγώνες Ρητορικής Τέχνης, στη Βουλή των εφήβων” κ.ά., καταλήγει το κείμενο».
Ας καταλήξουμε κι εμείς εδώ, φτάνει, με τόσα τρυγόνια που μας έφερε ένας μόνο σμπάρος του συνεργάτη της Αυγής.
Λογοκρισία= παραχάραξη= εξαπάτηση;
Αλλά ποιοι είναι θεσμικά οι δάσκαλοι των εφήβων; Κρατώ από καιρό ένα θέμα, που ερεθίζει την όρασή μου σε τακτικό δρομολόγιό μου. Η διαφήμιση που είδαμε πιο πάνω των Αρσακείων, και μια και βρισκόμαστε σε χωράφια εκπαιδευτικά, μου δίνει την κατάλληλη πάσα: πίσω από το Χίλτον, στο παρκάκι της Μιχαλακοπούλου, μια γλυπτική σύνθεση διαφημίζει, χρόνια τώρα, δωρεάν τους δωρητές. Κατά το γνωστό δηλαδή μηχάνευμα των δωρεών, των ευεργεσιών, που κάποτε όντως εκφράζουν γνήσια διάθεση δωρεάς, συχνότατα όμως αποτελούν εξασφάλιση φοροαπαλλαγών, ξέπλυμα χρημάτων, και πάντοτε διαφήμιση.
Πέρα τώρα από το γενικό θέμα, της επιχειρηματικής δραστηριότητας και διαφήμισης, πέρα και από το αισθητικό θέμα (δείτε όμως και μιαν ανεκδιήγητη κρήνη στον Εθνικό Κήπο, στον χώρο με τα λιγοστά πια ζώα, δωρεά κάποιου ελληνοαμερικανικού σωματείου), πέρα από όλα αυτά, στο γλυπτό της Μιχαλακοπούλου έχουμε: μια ακραιφνώς σοσιαλιστικού ρεαλισμού σύνθεση, ατυχώς από σημαντικό γλύπτη, που αναδέχτηκε όμως μια τέτοια κραυγαλέα ρητορική παραγγελία, έναν δάσκαλο που δείχνει σε κάτι αποσβολωμένα μαθητούδια πάνω σ’ έναν τοίχο Σολωμό λογοκριμένο: «Κλείσε μέσα στην ψυχή σου την Ελλάδα και θα αισθανθείς μέσα σου να λαχταρίζει κάθε είδους μεγαλείο». Όμως ο Σολωμός, πιστεύοντας πως θα γλιτώσει από εθνορήτορες, εθνοκάπηλους ή εθνικιστές, είχε προσθέσει (κι έχει σημασία αυτή η εκ των υστέρων, ακόμα πιο μελετημένη δηλαδή, κίνησή του) μετά τη λέξη «Ελλάδα» το εξής: o altra cosa, δηλαδή: «ή ό,τι άλλο». Δηλαδή: «Κλείσε στην ψυχή σου την Ελλάδα –ή ό,τι άλλο– και θα αισθανθείς…»
Αυτό είναι το πνεύμα του Σολωμού, το εύρος της προοπτικής και των οριζόντων του, η καθολικότητα των αξιών του, μπροστά πολύ από την εποχή του –και την εποχή μας. Που σβήνονται μανιωδώς από τους σεβαστικούς τάχα απογόνους του και στύβονται να βγάλουν φτηνή ρητορεία και εθνοκεντρική ιδεολογία. Στα μέτρα των εκάστοτε λογοκριτών του. (Κάντε πάλι μια βόλτα στο διαδίκτυο, να δείτε εθνικιστικές και άλλες, ανάλογες σελίδες, που βάζουν στην προμετωπίδα τους αυτόν ακριβώς τον κατακρεουργημένο Σολωμό.) Όταν τώρα αυτό το κάνει εκπαιδευτήριο, το θέμα θα έπρεπε να μας απασχολήσει ιδιαίτερα. Γιατί είναι ιδιαίτερα σοβαρό, αν τέτοια γράμματα μαθαίνουν στα παιδιά μας, και προπαντός τέτοιο ήθος, εννοώ την πλαστογράφηση, την παραχάραξη, που αναρωτιέμαι πόσο τάχα να απέχει αντικειμενικά –πέρα και από τις αγαθότερες προθέσεις– από την εξαπάτηση.
Για τον «μάλλον οικουμενικό παρά εθνικό» Σολωμό, όπως αναδεικνύεται μέσα ακριβώς από την «κρισιμότατη παρένθεση»: o altra cosa, που μόνιμα λογοκρίνεται, είχε γράψει εκτενέστερα ο Παντ. Μπουκάλας (Καθημερινή 5.2.2002). Ειδικότερα για το γλυπτικά δοσμένο ανοσιούργημα είχε γράψει με σκληρότατη γλώσσα εδώ (2.6.2000) ο Κ. Γεωργουσόπουλος, με τίτλο «Αγράμματοι ή εθνικιστές “δάσκαλοι”». Και κατέληγε: «Αν σε σύντομο χρόνο δεν διορθωθεί το τέρας, θα ανακοινώσω το εθνικιστικό ή αγράμματο εκπαιδευτήριο». Τι σύντομο… πέρασαν πέντε χρόνια. Το εν λόγω εκπαιδευτήριο δεν θα διαβάζει εφημερίδες. Δεν έχει χρόνο. Μορφώνει τα παιδιά μας.
