11/9/07

Βολή των εφήβων και χαριστική βολή [α΄]

Τα Νέα, 15 Οκτωβρίου 2005

Πίσω από θεσμούς κολακείας των νέων όπως η Βουλή των εφήβων υπάρχει μια ασυνείδητη ίσως τάση να εξουδετερώσουμε την αντίσταση της νέας γενιάς, βάζοντάς τη να μας κοπιάρει


«Είναι η σημαντικότερη στιγμή της ζωής σου;» «Της καριέρας μου ναι, όχι της ζωής μου» απάντησε αυθόρμητα ο Διαμαντίδης, τη βραδιά τού χρυσού. Ας μπουν τα λόγια αυτά πλάι σε διάφορα άλλα της Βουλής των εφήβων

το πλήρες κείμενο:

Δέκα χρόνια Βουλή των εφήβων, θα ’πρεπε να είναι φανερό ότι (τέτοιου είδους) βουλή ίσον βολή –της σκέψης, της δικής μας καταρχήν και όσων βιάστηκαν απ’ την εφηβική τους κιόλας ηλικία να μας μοιάσουν.

Μεγάλα λόγια; Όχι πάντως μεγαλύτερα από κοτζάμ «Βουλή των εφήβων»! Αλλά τι θέλουν να πουν αυτά τα σκοπίμως μεγάλα λόγια, στο μήκος κύματος ακριβώς του θέματός μου, αν δηλαδή αυτή είναι η γλώσσα που καταλαβαίνουν όσοι επιλέγουν να στεγάσουν τα πιο φρέσκα χρόνια και τις πιο φρέσκες ιδέες τους σ’ ένα θεσμό που αναδίδει την αποφορά της μεγαλορρημοσύνης και της συμβατικότητας του;

Μεγαλορρημοσύνη και συμβατικότητα; Μακάρι μόνο τόσο. Μα δυστυχώς, συντηρητισμός και αντίδραση. Κι έπειτα, φρέσκα χρόνια και φρέσκες ιδέες; Χρόνια, ναι· ιδέες, όχι.

Τι λένε όμως τα μεγάλα λόγια του σημερινού τίτλου; Ότι το βόλεμα των νέων, και μάλιστα των εφήβων, στα προκατασκευασμένα ιδεολογικά σχήματα που τους παρέχουμε αφειδώλευτα εμείς, αυτή η βολή τους, έτσι όπως εικονογραφείται στην περιώνυμη Βουλή των εφήβων, είναι αυτομάτως υποθήκευση του μέλλοντός τους, άρα του μέλλοντος νέτα σκέτα, είναι χαριστική βολή σε ό,τι ελπιδοφόρο σημαίνει εξ ορισμού η νεανική ηλικία.

Σπεύδω όμως να βγω από τον ζόφο και τον μελοδραματισμό, μια και η Βουλή των εφήβων, από τη σύλληψή της κιόλας, δεν είναι αντιπροσωπευτική, παρά μια λέσχη εκλεκτών, των εκλεκτών των δασκάλων τους και βαθμολογητών μιας βελτιωμένης τάχα εκδοχής της έκθεσης ιδεών, μιας γραπτής εργασίας, που ετοιμάζεται μάλιστα στο σπίτι.

Δεν είναι αντιπροσωπευτική η Βουλή των εφήβων, σε κανένα στάδιο της προετοιμασίας, της συγκρότησης και τέλος των εργασιών της, εφόσον οι έφηβοι βουλευτές δεν εκλέγονται από τους συνομηλίκους τους, παρά επιλέγονται άνωθεν, και εν συνεχεία, για τις διάφορες επιτροπές, κληρώνονται. Πόσο πιο αντιδημοκρατικό θα μπορούσε τάχα να είναι αυτό;

Αντιδημοκρατικό που φτάνει να γίνει ανατριχιαστικό, όταν αυτή η κατάφωρη μη αντιπροσωπευτικότητα έχει θεωρητική κάλυψη, μέσα από την οποία εμφανίζεται ακριβώς σαν εξασφάλιση της αντιπροσωπευτικότητας! Τον πρώτο χρόνο υλοποίησης του θεσμού, σε σφαιρική κριτική του Ιού της Ελευθεροτυπίας (7.7.1996· με χαρακτηριστικό τον τίτλο της πρώτης ενότητας: «Ο βαθμός μηδέν της δημοκρατίας»), ένα μέλος της οργανωτικής επιτροπής εξηγεί ότι οι μαθητές δεν έπρεπε να εκλεγούν ή να ψηφίσουν, για να αποφευχθεί «εμπλοκή παραταξιακών ανταγωνισμών, αποκλεισμών και συγκρούσεις γραμμών», μια και «ο παραταξιακός ανταγωνισμός έχει φθείρει την ίδια την ουσία του μαθητικού συνδικαλισμού». Διότι με την εκλογή «θα γινόταν ένα ξεσκαρτάρισμα από τα ίδια τα παιδιά που δεν θα μπορούσε να διασφαλίσει την αντιπροσωπευτικότητα, έτσι όπως εμείς την αντιλαμβανόμασταν»: Υπογραμμίζω εγώ, μολονότι και τη σύλληψη βρίσκω σωστή θεωρητικά και δεν αμφισβητώ και τις προθέσεις. Αυτό όμως σημαίνει πρακτικά ότι η όποια αντιπροσωπευτικότητα επιβάλλεται εκ των άνω: επιλέγουμε εμείς, επειδή δεν θεωρούμε ικανά τα παιδιά να επιλέξουν! Αλίμονο, μόνο η εγνωσμένη δημοκρατική ευαισθησία και πολιτεία τού συγκεκριμένου μέλους της επιτροπής αποδιώχνει κάπως τον συνειρμό με τον περί φθοράς και διαφθοράς τής πολιτικής και των πολιτικών λόγο όσων κατά καιρούς επιχείρησαν να μας σώσουν, εμάς κι ολόκληρη τη χώρα. Οπότε, μένω απλώς με την απορία, μπροστά στη μάλλον τρικυμία.

Αλλά τι χρεία έχουμε μαρτύρων άλλων, για τον πατερναλιστικό χαρακτήρα του «πειράματος», από τα λόγια του τότε προέδρου της Βουλής και φερόμενου ως εμπνευστή του θεσμού Απόστολου Κακλαμάνη, τον πρώτο χρόνο της Βουλής των εφήβων: «Εκπροσωπείτε [...] τους μαθητές που πήραν μέρος στο πρόγραμμα. Κατά κάποιον τρόπο εκπροσωπείτε, δεν σας εξέλεξαν γι’ αυτό. Σας επέλεξε η Επιτροπή με βάση την αξιολόγηση της εργασίας σας» (υπογραμμίσεις δικές μου).

Αν όμως ο λαός, τώρα, επιλέγει, άμεσα ή έμμεσα, «με βάση την αξιολόγηση της εργασίας τους» τον Ιωαννίδη, τον Καρατζαφέρη, τον Ψωμιάδη ή τον Αβραμόπουλο, γιατί να αποκτήσουμε και αντίγραφα αποπάνω, δοτά περίπου, με διορισμό;

Ιδού λοιπόν, νωρίς νωρίς, οι βλαστοί μας ζητούν να λογοκριθούν κάποια βιβλία του Χάρβαρντ, που τα θεωρούν «σκοπιανής προέλευσης», ζητούν να απαγορευτεί η λειτουργία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Μειονοτήτων, ζητούν να επιβληθεί στους Πομάκους εκπαιδευτικό πρόγραμμα ελληνικό, που αντιβαίνει στη Συνθήκη της Λωζάννης, ζητούν κυρίως να τους βάλουμε κάτω τους Πομάκους και να τους διαφωτίσουμε «για την ελληνική καταγωγή τους». Αυτά, από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του "θεσμού" αυτού, όπως επισημαίνει το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι και η Ελληνική Ομάδα για τα Δικαιώματα των Μειονοτήτων (19.6.1998).

Ενώ πέρσι σχολιάστηκε τουλάχιστον ευρύτερα το ψήφισμα των εφήβων βουλευτών, όπου ζητούσαν να μειωθεί ο αριθμός των μεταναστών στη χώρα μας στις 300.000, και άλλα, πιο «προχωρημένα» απ’ όσα (αποτολμούν και) εκφράζουν επίσημα πολλοί πατέρες βουλευτές. Είχε μάλιστα γραφτεί ότι στο πλήρες κείμενο του ψηφίσματος, που δεν δόθηκε ολόκληρο στη δημοσιότητα, οι μικροί μας Παπαθεμελήδες ζητούσαν να εφαρμοστεί σκληρότερη πολιτική στο θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη, όπου «οι Έλληνες κινδυνεύουν να βρεθούν στο περιθώριο».

Το πρόβλημα δεν είναι να μην τους ακούμε, ή στο κάτω κάτω να μην πληρώνουμε κιόλας για να τους ακούμε τώρα και αυτούς, μαζί με κάποιους, εκλεγμένους όμως, εθνοπατέρες –γιατί θα μπορούσε κάλλιστα να τεθεί και έτσι το ζήτημα.

Το πρόβλημα είναι οι απόψεις, το γεγονός ότι θάλλουν απόψεις σαν αυτές σε νέα μυαλά, ότι βρίσκεται ξαφνικά να ταυτίζεται η νέα γενιά με τη μεγαλύτερη, ότι το χάσμα των γενεών βρίσκεται ξαφνικά γεφυρωμένο με την ελεεινότερη γέφυρα του κομφορμισμού και της αντίδρασης: γιατί το χάσμα των γενεών υφίσταται νομοτελειακά· γιατί ακόμα και η ανωριμότητα είναι στάδιο αναγκαίο στην ομαλή πορεία του ανθρώπου, που για να είναι ακριβώς ομαλή προϋποθέτει όλα τα στάδια, και όλων των ειδών, βιολογικά, συναισθηματικά κτλ. Αλλιώς, μια γερασμένη κοινωνία, όπου τα παιδιά μαϊμουδίζουν τους μεγάλους, μοιάζει εντέλει ξοφλημένη, δεν έχει τίποτα να πει, και κυρίως να περιμένει.

Το πρόβλημα είναι επίσης, απ’ την άλλη, η στάση η δική μας απέναντι στο φαινόμενο, μια ασυνείδητη ίσως τάση να εξουδετερώσουμε, καλύτερα: να πνίξουμε στη γέννησή της την εύλογη και αυθόρμητη αντίσταση της νέας γενιάς, βάζοντάς την απλούστατα να μας κοπιάρει. Έτσι, «τα παιδιά διδάσκονται να παριστάνουν τους ενηλίκους σε ένα ιδιότυπο μάθημα ηλικιακής “προσομοίωσης”» γράφει ο προπέρσινος Ιός (20.9.2003).

Και τότε (γι’ αυτό) τα χειροκροτούμε. Όλες οι αρχές και εξουσίες, μαζί και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ (πασοκικός εξάλλου είναι ο θεσμός) πέρσι, τη χρονιά ακριβώς του ξενοφοβικού ψηφίσματος που είδαμε πιο πάνω: «είναι ζωντανές και ρηξικέλευθες οι απόψεις σας» τους είπε. Φέτος, «μαθήματα στους πολιτικούς» είδε ο πρόεδρος του ΣΥΝ.

Όμως «η δημοκρατική πολιτεία δεν καλεί τους νέους να τη διδάξουν, αναλαμβάνει αντίθετα την ευθύνη να τους διδάξει εκείνη. Η κολακεία προς τους νέους συνδέεται με την τυραννία, όπως ξέρουμε από την εποχή του Πλάτωνα» γράφει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης (Αυγή 2.7.99), επιμένοντας ακριβώς πως η Βουλή των εφήβων είναι «θεσμός κολακείας των νέων, [...] λαϊκισμού και δημαγωγίας, άρα θεσμός αντιπαιδαγωγικός και αντιδημοκρατικός», με πρώτα θύματά του τους εφήβους βουλευτές, που από το δρόμο αυτόν οδηγούνται «μόνο στη συμβατικότητα και τον πολιτικό κομφορμισμό».

Θα τελειώσω στο επόμενο.

Βίοι ευτυχώς μη παράλληλοι

«Είναι η σημαντικότερη στιγμή της ζωής σου;» κλήθηκε να απαντήσει στο δημοσιογραφικό μαρκούτσι ο βασικός αυτουργός του χρυσού Δημήτρης Διαμαντίδης, αμέσως μετά την κατάκτηση του Πανευρωπαϊκού στο μπάσκετ, σε στιγμές δηλαδή που θα ήταν απολύτως συγγνωστή κάποια δόση αμετροέπειας, μες στο μεθύσι μιας μεγάλης νίκης. «Της καριέρας μου ναι, όχι της ζωής μου» απάντησε εντελώς αυθόρμητα, κι έχει σημασία αυτό, ο διεθνής. Πρόσφατα πάλι, ο Άρης Γρηγοριάδης, το παγκόσμιο χρυσό της κολύμβησης, είπε, σε σχετική παρατήρηση, πως δεν πανηγυρίζει έξαλλα στο βάθρο, γιατί σέβεται τον αγώνα του αντιπάλου. Ας μπουν αυτές οι δηλώσεις πλάι στα γνωστά που μας σέρβιραν άλλη μια χρονιά ορισμένα μικρομέγαλα της Βουλής των εφήβων, αυτά τα αυτάρεσκα –κι αυτό είναι το θλιβερότερο– αντίγραφα του χειρότερου εαυτού μας, του βερμπαλιστή και του ξενόφοβου.

buzz it!