Συνωστισμός αδιάβαστων

Ανεπιθύμητη στην Κρήτη χαρακτηρίστηκε τις προάλλες η Μαρία Ρεπούση, όταν Ανεξάρτητοι Έλληνες διέκοψαν την παρουσίαση ενός βιβλίου της. Ο λόγος; Ο περιλάλητος «συνωστισμός».

Ασκήσεις μνήμης, είπαμε. Οπότε ξαναδιαβάζουμε: «Οι τουρκικές δυνάμεις, με ηγέτη τον Κεμάλ, επιτίθενται και αναγκάζουν τα ελληνικά στρατεύματα να υποχωρήσουν προς τα παράλια. Στις 27 Αυγούστου ο τουρκικός στρατός μπαίνει στη Σμύρνη. Χιλιάδες Έλληνες συνωστίζονται στο λιμάνι, προσπαθώντας να μπουν στα πλοία και να φύγουν για την Ελλάδα…» Αυτά, μέσα από έξι ολόκληρες αλλά αδιάβαστες σελίδες, με μαρτυρίες και φωτογραφικό υλικό, π.χ. τη Σμύρνη στις φλόγες και το λιμάνι να βουλιάζει από κόσμο.

Έτσι κι αλλιώς, όπως κι αν διαβαστεί, δεν μπορεί να φταίει η λ. «συνωστισμός». Αλλά τότε τι; Ότι γενικότερα το βιβλίο είναι, λέει, εργαλείο αφελληνισμού, και ιδού, π.χ., εξωραΐζει την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, όπου οι Έλληνες καλοπερνούσαν, και ποιος ο λόγος τότε να εξεγερθούν. Ωστόσο, μια σχετική ενότητα («Οι μορφές αντίστασης») αρχίζει ως εξής:

«Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, πολλές είναι οι μορφές αντίστασης ενάντια στους Οθωμανούς κατακτητές. Οι Ρωμιοί αντιστέκονται στους Οθωμανούς, διατηρώντας τις μνήμες, τη γλώσσα και τη θρησκεία τους. Στις ένοπλες μορφές αντίστασης περιλαμβάνονται εξεγέρσεις...»

Αντίσταση, κατακτητές, αντιστέκονται, εξεγέρσεις; γιατί, εάν καλοπερνάνε οι Ρωμιοί; Και διατηρώντας μνήμες, γλώσσα, θρησκεία; πώς, αφού το βιβλίο πολεμάει ακριβώς μνήμη, γλώσσα και θρησκεία;

Εχθροί - αδερφοί λαοί

«Ντούτσε, πω πω κουτουράδα! / Τι σου έφταιξε η Ελλάδα; / Ήθελες και την Αθήνα. / Νόμιζες πως μες στο μήνα / θα την πάρεις κομπανία / όπως την Αβησσυνία! // Μα στον τόπο αυτό οι μανάδες / γέννησαν παλικαράδες / που τη γη υπερασπίσαν, / σαν λαγό σε κυνηγήσαν / και σε πήγαν με μανία / ώς βαθιά στην Αλβανία!»

Εγκώμιο στην ανδρεία των Ελλήνων, μικρή αλυσίδα μεγάλων εκπλήξεων: ούτε της Βέμπο τραγούδι είναι, ούτε επώνυμο, παρά δημοτικό, ανώνυμων δηλαδή δημιουργών, και το κυριότερο: δεν είναι ελληνικό, αλλά, το κυριότατο: αλβανικό. Γραμμένο στα αλβανικά, την εποχή του ’40, και μεταφρασμένο εμπνευσμένα από τον γιατρό-συγγραφέα Θωμά Στεργιόπουλο, Έλληνα της μειονότητας στην Αλβανία, που από το 1991 ζει στην Ελλάδα.

Το τραγούδι δημοσιεύεται στο Κάποιοι τραγουδούν δίπλα μας: Ανθολογία αλβανικής δημοτικής ποίησης (Ροές, 2007), και τη γνωριμία μαζί του την οφείλουμε στον Παντελή Μπουκάλα (Καθημερινή, 28/10).

Ώστε Αλβανοί για Έλληνες! Άραγε θα τους λένε «εθνοπροδότες» οι δικοί τους Κασιδιαραίοι; Ούτε λόγος.

Αμπεμπαμπλόμ…

Εντάξει, το μάθαμε ότι το «κουπεπέ» που κάνουν οι μανάδες στα μωρά κατάγεται, λέει, από το «κούπα, παι» με το οποίο ξεγελούσαν τα μωρά οι αρχαίες Ελληνίδες, τείνοντας την άδεια χούφτα τους, πως τάχα θα τους δώσουν γάλα! Και μάθαμε ότι η λ. «πούστης» έρχεται κι αυτή απ’ την αρχαία Ελλάδα, όπου η ομοφυλοφιλία ήταν, λέει, είδος άγνωστο, και αν ποτέ υπήρχε και κανείς τοιούτος, τον κυνηγούσαν οι αστυνόμοι, ρωτώντας: «ποῦ στῆ;», δηλαδή «πού είναι;»

Ώρα να μάθουμε ότι το παιδικό «αμπεμπαμπλόμ…» με το οποίο «τα βγάζαμε» στο κρυφτό, κι αυτό αρχαίο είναι! Προέρχεται, λέει κάποιος ευφάνταστος νους στο διαδίκτυο, από παιχνίδι των Αθηναίων πιτσιρικάδων, που προετοιμάζονταν έτσι και για τον πόλεμο, λέγοντας:

«Απεμπολών, του κείθεν εμβολών!» Που σήμαινε, λέει: «Σε απεμπολώ, σε απωθώ, σε σπρώχνω, πέραν (εκείθεν) εμβολών σε με το δόρυ μου, με το ακόντιό μου!»

Ότι η «κούπα» είναι ιταλική, ότι το «στῆ» (υποτακτική αορ. β΄ τού ίστημι!) δεν στέκει εδώ, ότι ρήμα «εμβολώ» δεν υπάρχει κτλ., ανθελληνικές ενστάσεις θα είναι!