Το μπουκάλι, το τσεκούρι, το καλάσνικοφ - Απεργία και ηθική - Νόστος τι σημαίνει;

(Εφημερίδα των συντακτών, 16 Φεβρουαρίου 2013, εδώ με μικροπροσθήκες)


Το μπουκάλι, το τσεκούρι, το καλάσνικοφ

«Πώς καταλήγει κανείς μ’ ένα καλάσνικοφ στο χέρι; Μήπως επειδή το είδε στην τηλεόραση; στο σινεμά;» ρωτούσε ο Γιάννης Πρετεντέρης, σε εκπομπή του.

Μπορεί και επειδή το είδε, μου ’ρχεται να πω. Το πλαστικό μπουκάλι προς τον διαιτητή ενός αγώνα μπάσκετ, ή το τσεκούρι στο χέρι του άλλου, στο κέντρο της Αθήνας.

Αμάν, ξανά το μπουκάλι; και το τσεκούρι; Ξανά. Γιατί μόλις τις προάλλες, στην περίφημη συνέντευξη όπου ο κ. Πρετεντέρης ομολόγησε πως απέκρυψε τη μη βιωσιμότητα του χρέους, όταν ρωτήθηκε για το επεισόδιο με το μπουκάλι, απάντησε: «Δεν με ενδιαφέρει να [το] κουβεντιάσω... Στην αρχή είχα στεναχωρηθεί. Δεν με αφορά πια». Εμάς όμως μας αφορά, επειδή ακριβώς ποτέ δεν υπήρξε οποιαδήποτε αυτοκριτική: Όταν ένα γήπεδο πετάει μπουκάλια, είχε δηλώσει τότε, «εύλογο είναι κι εσύ ν’ αντιδράσεις με τον ίδιο τρόπο... εθιμικά. Δεν καταλαβαίνω γιατί γίνεται θέμα. Όποιος δεν έχει πάει γήπεδο, δεν μπορεί να καταλάβει [...]. Όταν νιώθεις ότι αδικείσαι, αντιδράς με όποιον τρόπο βρίσκεις πρόσφορο εκείνη τη στιγμή»!

Το ίδιο και ο Βορίδης. Ψέματα είπε για τότε που εξορμούσε με τους ομοϊδεάτες του και το τσεκούρι, πως τάχα είχαν ήδη δεχτεί επίθεση, και τις προάλλες αγόρευε ότι δεν κρίνεται κάποιος για ό,τι έκανε πριν από 30 χρόνια, αλλά από το παρόν του και μόνο!

Και καλά το τσεκούρι του "γονιδιακά" ακροδεξιού Βορίδη. Αλλά ένα πλαστικό μπουκάλι; ίδιο με το καλάσνικοφ;

Στοιχειώδης δικαιοσύνη απαιτεί να κριθεί ο κ. Πρετεντέρης με τα μέτρα τα δικά του, με το ηθικό και δικαιικό σύστημα που πρεσβεύει. Και τότε, αφού είναι ίδιο το γιαούρτι στον Πάγκαλο με το μαχαίρι των Χρυσαυγιτών στον μετανάστη…

Η συνέχεια δική σας, κύριε Πρετεντέρη.

Απεργία και ηθική

Περπατάμε δύο στο δρόμο, φίλοι ή άγνωστοι, αδιάφορο. Με τα χρόνια μου εγώ, νέος γυμνασμένος ο άλλος. Και πλησιάζει κάποιος απειλητικά. Μένω στο έλεός του εγώ, δίνει μια κι εξαφανίζεται ο νέος. Και βέβαια θα ήθελα να κάτσει να με υπερασπίσει ––με κίνδυνο ίσως να μη γλιτώσει κανείς μας. Μπορώ όμως και να το απαιτήσω; Και αν ίσως είναι θέμα «ηθικό» για κείνον το αν θα με βοηθήσει ή όχι, ποια τάχα ηθική δική μου μού επιτρέπει την επιθυμία μου να την κάνω απαίτηση;

Ανέκαθεν αμφισβητούνταν το «ηθικό» δικαίωμα κάποιου επαγγελματικού κλάδου στην απεργία, εφόσον κάθε απεργία πάντα κάποιους ενοχλεί ή και βλάπτει σοβαρά. Η αμφισβήτηση σχετιζόταν με υποκειμενικούς λόγους (κάποιος που δεν ταξιδεύει δεν παίρνει καν είδηση την απεργία των τεχνικών του αεροδρομίου κτλ.), αλλά και «αντικειμενικούς»: «δεν επιτρέπεται» να απεργούν π.χ. οι γιατροί ή οι εκπαιδευτικοί, επειδή «ασκούν λειτούργημα» κτλ.

Με άλλα λόγια, πάντα ένα θέμα ηθικής χρωμάτιζε μια απεργία και επηρέαζε τη στάση μας απέναντί της. Τώρα και με την κρίση, που τόσο εύκολα υποδαυλίζεται το μένος κατά των όποιων απεργών, μήπως να σκεφτούμε και από μιαν άλλη πλευρά το κρίσιμο ακριβώς θέμα της ηθικής;

Της ηθικής δηλαδή που δεν νοείται να με κάνει να απαιτώ να μην αγωνιστεί ο άλλος για να σωθεί, επειδή μου έκοψαν εμένα το μισθό ή με απέλυσαν κτλ. ––άρα να απολυθεί κι εκείνος;

Νόστος τι σημαίνει;

Τι σημαίνει νόστος; «Νοσταλγία» θα σας πουν πολλοί, αν όχι οι πιο πολλοί, ακόμα και εγγράμματοι και μεγάλοι στα χρόνια, με σπουδές και θητεία σε καθαρεύουσες και σε αρχαία.

Πρόσφατο παράδειγμα, ο συγγραφέας Η. Χ. Παπαδημητρακό­πουλος: «Είχα έντονο τον νόστο της πατρίδας μου…» είπε σε συνέντευξή του στο Βήμα (ενώ και ο δημοσιογράφος που του παίρνει συνέντευξη λέει κάποια στιγμή: «Είστε μάλλον συγγραφέας του νόστου και της μνήμης ––ή όχι;», 3.2.13).

Το λένε βέβαια, ιστορία και γλωσσολογία, το πώς αλλάζει συνεχώς, και μέσα από τα λάθη της, η γλώσσα· και πιο πολύ ότι μπορεί να είναι μία και ενιαία η γλώσσα, αλλά διακριτά τα στάδιά της, με χάσμα συχνά αναμεταξύ τους.

Ιδού, άγνωστη λέξη πια, καταφανώς, ο νόστος, που σημαίνει επιστροφή, και έτσι αδιαφανής η λέξη νοσταλγία, το άλγος δηλαδή, ο πόνος, η λαχτάρα για την επιστροφή.

Κάτι τέτοια παραδείγματα ας μας φυλάνε τουλάχιστον από ιδεοληψίες για την ενδιάθετη τάχα γνώση των αρχαίων ελληνικών, που κυλάνε πλούσια στις φλέβες μας.