Παραχάραξη και οικειοποίηση
Τα Νέα, 28 Νοεμβρίου 2009 [εδώ, με μικροπροσθήκες]
Θα γραφτεί κάποια στιγμή, πού θα πάει, η ιστορία του Πολυτεχνείου, θα έρθει ο νηφάλιος λόγος, που το βρήκε αν μη τι άλλο μάταιο να αναμετρηθεί με ντουντούκες και μεγάφωνα.
Θα πει ποιοι ήταν, ποιοι δεν ήταν, τι λέγαν και τι κάνανε. Αφού προηγουμένως χαρτογραφηθεί πλήρως η εποχή. Για να αποφευχθούν ιστορικοί αναχρονισμοί και παραναγνώσεις, στην καλύτερη περίπτωση.
διαβάστε τη συνέχεια...
Έγραφα στην προηγούμενη επιφυλλίδα για τους αυτόκλητους θεματοφύλακες της Ιστορίας και φύλακες ειδικότερα της σημαίας του Πολυτεχνείου, των σφραγίδων και των πρακτικών της Αντι-ΕΦΕΕ, για την ανύπαρκτη τότε και τυπικά ΠΑΣΠ και την ανύπαρκτη ουσιαστικά ΚΝΕ. Δεν έχει καμία αξιολογική έννοια η διατύπωση αυτή· έχει να κάνει απλώς με τον τότε συσχετισμό δυνάμεων στον φοιτητικό και γενικότερα αντιστασιακό χώρο, όπου δέσποζε συγκεκριμένα ο Ρήγας Φεραίος του ΚΚΕ Εσωτερικού, η ΑΑΣΠΕ του μαοϊκού ΕΚΚΕ, καθώς και άλλες, μικρότερες μαοϊκές και τροτσκιστικές οργανώσεις, ενώ εντονότατη ήταν η παρουσία αρκετών, και από πολλές απόψεις υπολογίσιμων, αναρχικών ομάδων.
Και ίσα ίσα η παρουσία της ΚΝΕ ήταν η ισχνότερη, όπως και του τότε ΚΚΕ Εξωτερικού γενικότερα, που λίγα χρόνια μετά τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία και τη διάσπαση του ενιαίου ΚΚΕ περιοριζόταν στη σκληροπυρηνική κομματική γραφειοκρατία, με ελάχιστη έως μηδαμινή ακτινοβολία στον αριστερό και τον ευρύτερο προοδευτικό χώρο.
Ας περιοριστούμε όμως στη «συμβολή» του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, μέσα από δικά τους κείμενα: είδαμε ήδη το εκτενές απόσπασμα της περιλάλητης «Πανσπουδαστικής αρ. 8» που κατάγγελλε σαν πράκτορες της ΚΥΠ τον εντυπωσιακό όγκο των φοιτητών της Νομικής (ανάμεσά τους και μέλη της ΚΝΕ!) που ενώθηκαν με την κατάληψη του Πολυτεχνείου. Το τεύχος εκείνο, υπενθυμίζω, εξαφανίστηκε πάραυτα και αμφισβητήθηκε η γνησιότητά του, μολονότι ποτέ δεν αποκηρύχτηκε επίσημα από το Κόμμα.
Τη συνέχεια θα τη διαβάσουμε μέσα από την απόφαση της 4ης Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, που έγινε τον Ιούλιο του 1976, με τίτλο Έκθεση και συμπεράσματα για τα γεγονότα του Νοέμβρη 1973· το κείμενο κυκλοφόρησε στις εκδόσεις του Οδηγητή, Αθήνα 1983, και βρίσκεται τώρα δημοσιευμένο, με μικροπερικοπές (!) καθώς και ένα ελαφρό γλωσσικό ρετουσάρισμα (τις μέθοδες = τις μεθόδους κτλ.) στην επίσημη ιστοσελίδα του Κόμματος.
Από αυτήν αντιγράφω όσα αποσπάσματα μπορεί να χωρέσει η σελίδα, από εκεί όπου γίνεται λόγος για τη στάση απέναντι στις καταλήψεις λ.χ. και ομολογείται η έλλειψη του καθοδηγητικού ρόλου του ΚΚΕ, του ρόλου ακριβώς τον οποίο διεκδικεί το Κόμμα εκ των υστέρων:
«τονιζόταν, και μάλιστα έντονα (πράγμα που γενικά ήταν σωστό), ότι θα έπρεπε να αποφευχθούν οι περιπτώσεις ξεκομμένων ενεργειών του φοιτητικού κινήματος –και ειδικά με τη μορφή κατάληψης κτιρίων– κάτω από την επίδραση των αυθόρμητων και αριστερίστικων στοιχείων. Αυτό όμως είχε και την αρνητική του πλευρά, γιατί περιόριζε σε λειψό, καθολικά απορριπτικό προσανατολισμό την αντιμετώπισή τους. Τονιζόταν (σωστά): “όχι απρογραμμάτιστες ενέργειες, όχι καταλήψεις. Δεν γινόταν όμως επεξεργασία συγκεκριμένων μεθόδων για τη θετική παρέμβασή μας σ’ οποιαδήποτε τέτοια ξεκομμένη ενέργεια…”»
«η κατάληψη [του Πολυτεχνείου] αποτέλεσε αιφνιδιασμό για τις καθοδηγήσεις του Κόμματος και της ΚΝΕ. Δεν ήσαν προετοιμασμένες να δουν τις μεθόδους παρέμβασής τους στα γεγονότα, καθώς και τις μεθόδους συντονισμού της δράσης τους. Η Κομματική Οργάνωση Αθήνας και το Γραφείο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ είδαν καταρχήν την κατάληψη σαν μια επικίνδυνη περιπλοκή στην ανάπτυξη της αντιχουντικής πάλης. Η σκέψη τους ήταν κυρίως να πάρουν μέτρα για την άμεση απαγκίστρωση των φοιτητών από το Πολυτεχνείο και για εξέλιξη της εκδήλωσης σε αντιδικτατορικές διαδηλώσεις προς μία η περισσότερες κατευθύνσεις...»
«“για αγώνα σε τέτοια έκταση δεν υπήρχε ούτε καν σκέψη”. Είχε μόνο προγραμματιστεί, μαζί με την ΚΝΕ, μία δημόσια εκδήλωση για το Γληνό στις αρχές Δεκέμβρη. “Τα γεγονότα μας έπιασαν απαράσκευους και μην προβλέποντας την έκτασή τους”. Το Γραφείο Κλιμακίου όχι μόνο δεν πρόβλεψε τα συγκεκριμένα γεγονότα, αλλά ούτε μπόρεσε να τα παρακολουθήσει (και φυσικά, πολύ περισσότερο, να τα καθοδηγήσει), δεν ήξερε ούτε στην πορεία τους την έκταση που είχαν πάρει, αφού “ακόμα και την Παρασκευή το μεσημέρι είναι γεγονός ότι δεν πήγε το μυαλό μας πως τα γεγονότα θα έπαιρναν αυτή την εξέλιξη” (τα αποσπάσματα είναι από έκθεση εκείνης της περιόδου...)»
«Το Γραφείο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ έμαθε τα γεγονότα σχεδόν τυχαία την Πέμπτη το πρωί. Δεν εξασφαλίστηκε όμως άμεση επαφή ούτε με την ΚΟΑ, ούτε με το Γραφείο Κλιμακίου, ούτε με το Γραφείο Σπουδάζουσας της ΚΝΕ. Πρώτη του εκτίμηση ήταν ότι τα γεγονότα αποτελούν ανεύθυνη, ως ένα βαθμό, ενέργεια, έξω από τη γραμμή της οργάνωσης…»
«Η “κατάληψη” απ’ έξω έδινε εντύπωση, τότε ακόμα, εξτρεμισμού. Τα αριστερίστικα συνθήματα επικρατούσαν. Γίνονταν προκλήσεις σε αστυνομικούς. Οι χειρόγραφες προκηρύξεις (τρυκ κλπ.), καθώς και οι πολυγραφημένες, είχαν προωθημένα και αριστερίστικα συνθήματα. Ήσαν, οπωσδήποτε, πρόχειρα και πολλά αυτοσχέδια. Έτσι, εκτιμήθηκε ότι πρόκειται για μια ανεύθυνη και βιαστική κίνηση με έντονο το αριστερίστικο στοιχείο, που ήταν, ως ένα βαθμό, έξω από τη γραμμή της οργάνωσης, η οποία εκείνο τον καιρό, γενικά ήταν κατά των καταλήψεων και των βιαστικών και απρογραμμάτιστων ανοιχτών εκδηλώσεων. Η θέση αυτή, φυσικά, δεν ήταν πολύ καθαρή και επεξεργασμένη… Παίρνοντας υπόψη την κατάσταση της οργάνωσης, οι δύο καθοδηγητές της ΚΝΕ περιορίστηκαν κυρίως στο πώς θα ελεγχθεί η κατάσταση, με σκοπό την απαγκίστρωση...»
«το μεσημέρι της Παρασκευής, λίγα λεπτά πριν από τη συνεδρίαση της Συντονιστικής Επιτροπής, ο τότε Γραμματέας ΚΝΕ του Πολυτεχνείου συναντά μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής και του ανακοινώνει ότι λίγο πριν η καθοδήγηση του έβαλε ζήτημα για το πώς θα κατορθώσουν να φύγουν από το Πολυτεχνείο…» Και τα λοιπά, και τα λοιπά.
Έχουμε χρεία άλλων μαρτύρων; Παραχάραξη και οικειοποίηση, κοινώς καπέλωμα. Στο DNA θαρρείς του συγκεκριμένου κόμματος.
Ιδού λ.χ. δείγμα πρόσφατο, για να προσγειωθούμε στο σήμερα· ένα μόνο, ενδεικτικό γεγονός, που αναδεικνύει τη συνέπεια του ΚΚΕ, εν πάση περιπτώσει των ανθρώπων του ΚΚΕ, στην παραχάραξη και την οικειοποίηση της Ιστορίας:
Το κόκκινο της ντροπής
Παραμονές των εκλογών, Πέμπτη 1/10, η εμπνευσμένη αλλά ώρες ώρες αφόρητα κνίτικη σατιρική εκπομπή «Ελληνοφρένεια» φιλοξενεί τον Ν. Μπογιόπουλο, υποψήφιο του ΚΚΕ, ο οποίος απαντά σε ερωτήσεις των ακροατών. Η τελευταία ήταν: «Αξίζει να ανταλλάξουμε την ελευθερία μας με παιδεία, υγεία και όλα αυτά που είπατε [για τις σοσιαλιστικές χώρες];» Η απάντηση ήρθε ποιητικότατη:
«Όταν μιλάμε για σοσιαλιστικές χώρες κι όταν μιλάμε για Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, μιλάμε για τους 200 της Καισαριανής, μιλάμε για τον Άρη το Βελουχιώτη και την Ηλέκτρα την Αποστόλου, μιλάμε για την Κοκκινιά και την Καλογρέζα, μιλάμε για την Αλαμάνα και τον περήφανο χαιρετισμό της στο Γοργοπόταμο [σ.σ. ανάποδα τα ’πε εδώ, κι αυτό σηκώνει... διαγραφή], μιλάμε για τον ΕΛΑΣ και το Δημοκρατικό Στρατό της Ελλάδας, μιλάμε για τον Μπελογιάννη, μιλάμε για τον Πλουμπίδη, μιλάμε για το Ρίτσο και για το Χαρίλαο».
Ώστε μιλάει το ΚΚΕ για τον αποκηρυγμένο Βελουχιώτη, με την «ύποπτη και τυχοδιωκτική δράση», και μιλάει το ΚΚΕ για τον «προδότη» Πλουμπίδη...
Αλλ’ ιδού και η συνέχεια του «ποιήματος», για την ιστορία, αυτή με την οποία επιχειρείται να ξαναγραφτεί η Ιστορία:
«Όταν μιλάμε για κάπα κάπα έψιλον, μιλάμε για το κόκκινο του αίματος, μιλάμε για το κόκκινο της σημαίας με το σφυροδρέπανο, μιλάμε για το κόκκινο αστέρι στον μπερέ του Τσε Γκεβάρα, μιλάμε για το κόκκινο της Μακρονήσου, της Γυάρου και του Αναπλιού, κι αν όλα αυτά δε σημαίνουν ελευθερία, τότε δεν υπάρχει τίποτα που να σηματοδοτεί την ελευθερία».
Όλα τα κόκκινα τα είδε ο υποψήφιος του ΚΚΕ, μόνο το κόκκινο της ντροπής ούτε που το ’χει ακουστά...
Θα γραφτεί κάποια στιγμή, πού θα πάει, η ιστορία του Πολυτεχνείου, θα έρθει ο νηφάλιος λόγος, που το βρήκε αν μη τι άλλο μάταιο να αναμετρηθεί με ντουντούκες και μεγάφωνα.
Θα πει ποιοι ήταν, ποιοι δεν ήταν, τι λέγαν και τι κάνανε. Αφού προηγουμένως χαρτογραφηθεί πλήρως η εποχή. Για να αποφευχθούν ιστορικοί αναχρονισμοί και παραναγνώσεις, στην καλύτερη περίπτωση.
διαβάστε τη συνέχεια...
Έγραφα στην προηγούμενη επιφυλλίδα για τους αυτόκλητους θεματοφύλακες της Ιστορίας και φύλακες ειδικότερα της σημαίας του Πολυτεχνείου, των σφραγίδων και των πρακτικών της Αντι-ΕΦΕΕ, για την ανύπαρκτη τότε και τυπικά ΠΑΣΠ και την ανύπαρκτη ουσιαστικά ΚΝΕ. Δεν έχει καμία αξιολογική έννοια η διατύπωση αυτή· έχει να κάνει απλώς με τον τότε συσχετισμό δυνάμεων στον φοιτητικό και γενικότερα αντιστασιακό χώρο, όπου δέσποζε συγκεκριμένα ο Ρήγας Φεραίος του ΚΚΕ Εσωτερικού, η ΑΑΣΠΕ του μαοϊκού ΕΚΚΕ, καθώς και άλλες, μικρότερες μαοϊκές και τροτσκιστικές οργανώσεις, ενώ εντονότατη ήταν η παρουσία αρκετών, και από πολλές απόψεις υπολογίσιμων, αναρχικών ομάδων.
Και ίσα ίσα η παρουσία της ΚΝΕ ήταν η ισχνότερη, όπως και του τότε ΚΚΕ Εξωτερικού γενικότερα, που λίγα χρόνια μετά τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία και τη διάσπαση του ενιαίου ΚΚΕ περιοριζόταν στη σκληροπυρηνική κομματική γραφειοκρατία, με ελάχιστη έως μηδαμινή ακτινοβολία στον αριστερό και τον ευρύτερο προοδευτικό χώρο.
Ας περιοριστούμε όμως στη «συμβολή» του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, μέσα από δικά τους κείμενα: είδαμε ήδη το εκτενές απόσπασμα της περιλάλητης «Πανσπουδαστικής αρ. 8» που κατάγγελλε σαν πράκτορες της ΚΥΠ τον εντυπωσιακό όγκο των φοιτητών της Νομικής (ανάμεσά τους και μέλη της ΚΝΕ!) που ενώθηκαν με την κατάληψη του Πολυτεχνείου. Το τεύχος εκείνο, υπενθυμίζω, εξαφανίστηκε πάραυτα και αμφισβητήθηκε η γνησιότητά του, μολονότι ποτέ δεν αποκηρύχτηκε επίσημα από το Κόμμα.
Τη συνέχεια θα τη διαβάσουμε μέσα από την απόφαση της 4ης Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, που έγινε τον Ιούλιο του 1976, με τίτλο Έκθεση και συμπεράσματα για τα γεγονότα του Νοέμβρη 1973· το κείμενο κυκλοφόρησε στις εκδόσεις του Οδηγητή, Αθήνα 1983, και βρίσκεται τώρα δημοσιευμένο, με μικροπερικοπές (!) καθώς και ένα ελαφρό γλωσσικό ρετουσάρισμα (τις μέθοδες = τις μεθόδους κτλ.) στην επίσημη ιστοσελίδα του Κόμματος.
Από αυτήν αντιγράφω όσα αποσπάσματα μπορεί να χωρέσει η σελίδα, από εκεί όπου γίνεται λόγος για τη στάση απέναντι στις καταλήψεις λ.χ. και ομολογείται η έλλειψη του καθοδηγητικού ρόλου του ΚΚΕ, του ρόλου ακριβώς τον οποίο διεκδικεί το Κόμμα εκ των υστέρων:
«τονιζόταν, και μάλιστα έντονα (πράγμα που γενικά ήταν σωστό), ότι θα έπρεπε να αποφευχθούν οι περιπτώσεις ξεκομμένων ενεργειών του φοιτητικού κινήματος –και ειδικά με τη μορφή κατάληψης κτιρίων– κάτω από την επίδραση των αυθόρμητων και αριστερίστικων στοιχείων. Αυτό όμως είχε και την αρνητική του πλευρά, γιατί περιόριζε σε λειψό, καθολικά απορριπτικό προσανατολισμό την αντιμετώπισή τους. Τονιζόταν (σωστά): “όχι απρογραμμάτιστες ενέργειες, όχι καταλήψεις. Δεν γινόταν όμως επεξεργασία συγκεκριμένων μεθόδων για τη θετική παρέμβασή μας σ’ οποιαδήποτε τέτοια ξεκομμένη ενέργεια…”»
«η κατάληψη [του Πολυτεχνείου] αποτέλεσε αιφνιδιασμό για τις καθοδηγήσεις του Κόμματος και της ΚΝΕ. Δεν ήσαν προετοιμασμένες να δουν τις μεθόδους παρέμβασής τους στα γεγονότα, καθώς και τις μεθόδους συντονισμού της δράσης τους. Η Κομματική Οργάνωση Αθήνας και το Γραφείο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ είδαν καταρχήν την κατάληψη σαν μια επικίνδυνη περιπλοκή στην ανάπτυξη της αντιχουντικής πάλης. Η σκέψη τους ήταν κυρίως να πάρουν μέτρα για την άμεση απαγκίστρωση των φοιτητών από το Πολυτεχνείο και για εξέλιξη της εκδήλωσης σε αντιδικτατορικές διαδηλώσεις προς μία η περισσότερες κατευθύνσεις...»
«“για αγώνα σε τέτοια έκταση δεν υπήρχε ούτε καν σκέψη”. Είχε μόνο προγραμματιστεί, μαζί με την ΚΝΕ, μία δημόσια εκδήλωση για το Γληνό στις αρχές Δεκέμβρη. “Τα γεγονότα μας έπιασαν απαράσκευους και μην προβλέποντας την έκτασή τους”. Το Γραφείο Κλιμακίου όχι μόνο δεν πρόβλεψε τα συγκεκριμένα γεγονότα, αλλά ούτε μπόρεσε να τα παρακολουθήσει (και φυσικά, πολύ περισσότερο, να τα καθοδηγήσει), δεν ήξερε ούτε στην πορεία τους την έκταση που είχαν πάρει, αφού “ακόμα και την Παρασκευή το μεσημέρι είναι γεγονός ότι δεν πήγε το μυαλό μας πως τα γεγονότα θα έπαιρναν αυτή την εξέλιξη” (τα αποσπάσματα είναι από έκθεση εκείνης της περιόδου...)»
«Το Γραφείο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ έμαθε τα γεγονότα σχεδόν τυχαία την Πέμπτη το πρωί. Δεν εξασφαλίστηκε όμως άμεση επαφή ούτε με την ΚΟΑ, ούτε με το Γραφείο Κλιμακίου, ούτε με το Γραφείο Σπουδάζουσας της ΚΝΕ. Πρώτη του εκτίμηση ήταν ότι τα γεγονότα αποτελούν ανεύθυνη, ως ένα βαθμό, ενέργεια, έξω από τη γραμμή της οργάνωσης…»
«Η “κατάληψη” απ’ έξω έδινε εντύπωση, τότε ακόμα, εξτρεμισμού. Τα αριστερίστικα συνθήματα επικρατούσαν. Γίνονταν προκλήσεις σε αστυνομικούς. Οι χειρόγραφες προκηρύξεις (τρυκ κλπ.), καθώς και οι πολυγραφημένες, είχαν προωθημένα και αριστερίστικα συνθήματα. Ήσαν, οπωσδήποτε, πρόχειρα και πολλά αυτοσχέδια. Έτσι, εκτιμήθηκε ότι πρόκειται για μια ανεύθυνη και βιαστική κίνηση με έντονο το αριστερίστικο στοιχείο, που ήταν, ως ένα βαθμό, έξω από τη γραμμή της οργάνωσης, η οποία εκείνο τον καιρό, γενικά ήταν κατά των καταλήψεων και των βιαστικών και απρογραμμάτιστων ανοιχτών εκδηλώσεων. Η θέση αυτή, φυσικά, δεν ήταν πολύ καθαρή και επεξεργασμένη… Παίρνοντας υπόψη την κατάσταση της οργάνωσης, οι δύο καθοδηγητές της ΚΝΕ περιορίστηκαν κυρίως στο πώς θα ελεγχθεί η κατάσταση, με σκοπό την απαγκίστρωση...»
«το μεσημέρι της Παρασκευής, λίγα λεπτά πριν από τη συνεδρίαση της Συντονιστικής Επιτροπής, ο τότε Γραμματέας ΚΝΕ του Πολυτεχνείου συναντά μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής και του ανακοινώνει ότι λίγο πριν η καθοδήγηση του έβαλε ζήτημα για το πώς θα κατορθώσουν να φύγουν από το Πολυτεχνείο…» Και τα λοιπά, και τα λοιπά.
Έχουμε χρεία άλλων μαρτύρων; Παραχάραξη και οικειοποίηση, κοινώς καπέλωμα. Στο DNA θαρρείς του συγκεκριμένου κόμματος.
Ιδού λ.χ. δείγμα πρόσφατο, για να προσγειωθούμε στο σήμερα· ένα μόνο, ενδεικτικό γεγονός, που αναδεικνύει τη συνέπεια του ΚΚΕ, εν πάση περιπτώσει των ανθρώπων του ΚΚΕ, στην παραχάραξη και την οικειοποίηση της Ιστορίας:
Το κόκκινο της ντροπής
Παραμονές των εκλογών, Πέμπτη 1/10, η εμπνευσμένη αλλά ώρες ώρες αφόρητα κνίτικη σατιρική εκπομπή «Ελληνοφρένεια» φιλοξενεί τον Ν. Μπογιόπουλο, υποψήφιο του ΚΚΕ, ο οποίος απαντά σε ερωτήσεις των ακροατών. Η τελευταία ήταν: «Αξίζει να ανταλλάξουμε την ελευθερία μας με παιδεία, υγεία και όλα αυτά που είπατε [για τις σοσιαλιστικές χώρες];» Η απάντηση ήρθε ποιητικότατη:
«Όταν μιλάμε για σοσιαλιστικές χώρες κι όταν μιλάμε για Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, μιλάμε για τους 200 της Καισαριανής, μιλάμε για τον Άρη το Βελουχιώτη και την Ηλέκτρα την Αποστόλου, μιλάμε για την Κοκκινιά και την Καλογρέζα, μιλάμε για την Αλαμάνα και τον περήφανο χαιρετισμό της στο Γοργοπόταμο [σ.σ. ανάποδα τα ’πε εδώ, κι αυτό σηκώνει... διαγραφή], μιλάμε για τον ΕΛΑΣ και το Δημοκρατικό Στρατό της Ελλάδας, μιλάμε για τον Μπελογιάννη, μιλάμε για τον Πλουμπίδη, μιλάμε για το Ρίτσο και για το Χαρίλαο».
Ώστε μιλάει το ΚΚΕ για τον αποκηρυγμένο Βελουχιώτη, με την «ύποπτη και τυχοδιωκτική δράση», και μιλάει το ΚΚΕ για τον «προδότη» Πλουμπίδη...
Αλλ’ ιδού και η συνέχεια του «ποιήματος», για την ιστορία, αυτή με την οποία επιχειρείται να ξαναγραφτεί η Ιστορία:
«Όταν μιλάμε για κάπα κάπα έψιλον, μιλάμε για το κόκκινο του αίματος, μιλάμε για το κόκκινο της σημαίας με το σφυροδρέπανο, μιλάμε για το κόκκινο αστέρι στον μπερέ του Τσε Γκεβάρα, μιλάμε για το κόκκινο της Μακρονήσου, της Γυάρου και του Αναπλιού, κι αν όλα αυτά δε σημαίνουν ελευθερία, τότε δεν υπάρχει τίποτα που να σηματοδοτεί την ελευθερία».
Όλα τα κόκκινα τα είδε ο υποψήφιος του ΚΚΕ, μόνο το κόκκινο της ντροπής ούτε που το ’χει ακουστά...
