Βαράτε βιολιτζήδες

Τα Νέα, 12.11.05

H «ολισθηρή πορεία των γλωσσικών μας πραγμάτων», που λέει η Ιερά Σύνοδος;


Αν η θρησκεία είναι καλό για πολλούς, πάρα πολλούς ανθρώπους, η Εκκλησία μπορεί να είναι κακό για ακόμα πιο πολλούς, προπάντων για την ίδια τη θρησκεία

το πλήρες κείμενο:

Τι νταμπλ, τι τριπλ… Σωστή τεσσάρα, στο γήπεδο το γλωσσικό. Νικητής, οι εντυπώσεις. Ηττημένος, η κοινή λογική. Τόσο δραματικά; Όχι βεβαίως. Κι ας το ’θελαν, κι ας το θέλουν, οι επιτιθέμενοι εδώ, που δίνουν ακριβώς τον τόνο, με σάλπιγγες και καραμούζες.

Κατεβασιά γερή λοιπόν, στο γήπεδο όπου σκηνοθετείται από αμνημονεύτων χρόνων το μέγα δράμα: «ο θάνατος της γλώσσας». Και η τεσσάρα;

1. Εν αρχή εποίησεν ο Θεός Παπαθεμελή και Πολύδωρα, που ζήτησαν να ρυθμιστεί νομοθετικά –ας το μεταφέρω όμως καλύτερα όπως το βρήκα σε πολεμική ιστοσελίδα μακεδονομάχων, με τίτλο «Ο λόγιος ΒΥΡΩΝ της ελληνικής γλώσσας»: «με ερώτησή του προς τους Υπουργούς Εσωτερικών και Παιδείας, ο κ. Πολύδωρας ζητά να μάθει “εάν είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης η νομοθετική ρύθμιση για την άρση της επικρατούσας αντισυνταγματικότητας, με την εισαγωγή της προαιρετικής χρήσης του πολυτονικού συστήματος γραφής στο δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα”». Δεν ξέρω τι εσωκομματικές ισορροπίες αποτυπώνει η συγκεκριμένη ιστοσελίδα, προβάλλοντας μόνο τον «λόγιο ΒΥΡΩΝΑ» και όχι και τον κ. Παπαθεμελή, που έχει μάλιστα διατελέσει υπουργός παιδείας. Τη χρησιμοποίησα όμως σαν πηγή, όχι βεβαίως για να βάλω τους δύο βουλευτές να τσακωθούν, αλλά επειδή δεν βρήκα αλλού τα περί «επικρατούσας αντισυνταγματικότητας», τα οποία μου χρειάζονταν π.χ. για να υποδείξω τους δραματικούς τόνους που είπα στην αρχή.

2. Και είδεν ότι καλόν. Βγαίνει δηλαδή η Ιερά Σύνοδος (19.10.05), και «συγχαίρει τους δύο κοινοβουλευτικούς άνδρες». Και λιγότερο πονηρή από τους δύο κοινοβουλευτικούς άνδρες, που μιλούν για προαιρετική χρήση, έτσι, για τη συνταγματικότητα ρε γαμώτο, η Ι.Σ. προτείνει «να επανέλθει παντού το παραδοσιακό τονικό σύστημα», καθώς μάλιστα «η χρήση του μονοτονικού αύξησε την δυσλεξία στα παιδιά».

3. Ή παίζουμε μπάλα ή δεν παίζουμε. Με ζηλευτό συγχρονισμό, σε πρωτοσέλιδο της Απογευματινής (31.10.05), αναγγέλλεται, ποια δυσλεξία πια, ο αφανισμός της γλώσσας, με βάση την (αλχημιστική) ανάγνωση μιας (αλχημιστικής) «έρευνας-σοκ», την οποία πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Επικοινωνίας, με την υποστήριξη της γενικής γραμματείας Νέας Γενιάς. «Χάνεται η ελληνική γλώσσα!» είναι ο τίτλος, «Ξεχάσαμε τα ελληνικά, σύμφωνα με έρευνα-σοκ του Ινστιτούτου Επικοινωνίας» ο υπέρτιτλος. Και η έρευνα παρουσιάστηκε επισήμως στη Στοά του Βιβλίου (3.11.05), όπου η υπουργός αρχαίας παιδείας «δεσμεύτηκε για αξιοποίηση των ευρημάτων της έρευνας».

4. Δυσλεξία είπατε; είπε δηλαδή η Ιερά Σύνοδος, πως είπαν «πειράματα και μελέτες ψυχιάτρων»; Αμέσως! Άρθρο στην Καθημερινή (28.10.05), με τίτλο «Αρχαία Ελληνικά κατά δυσλεξίας», με την παρουσίαση άλλης έρευνας, που είχε ήδη παρουσιαστεί ένα χρόνο πριν (π.χ. Νέα 18.5.04): μόνη της όμως τότε, τι σκορ να σημειώσει, έπεσε στο κενό. Ξαναβγαίνει έτσι στη σκηνή, ευλογημένη από την Ιερά Σύνοδο, και νά η τεσσάρα. Ανεπαισθήτως στην αρχή, με το άρθρο της Καθημερινής, στην οποία όμως έστειλε δυο μόλις αράδες ο γνωστός ψυχίατρος Θανάσης Τζαβάρας, που αρνείται να πάρει στα σοβαρά την καινούρια αυτή καραμέλα, τζούφια κροτίδα στο οπλοστάσιο κατά του μονοτονικού και της νεοελληνικής γενικότερα. Και ήρθε τότε απάντηση στην Καθημερινή (6.11.05), από ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή, που ήθελε να βάλει τον κ. Τζαβάρα και τα πράγματα στη θέση τους, πέτυχε όμως ουσιαστικά ένα μοναδικό αυτογκόλ, καθώς «καρφώθηκε» με μια του φράση και κατέρριψε την αξιοπιστία της περίφημης έρευνας. Αυτά όμως στη σειρά τους.

Εδώ, από Θεού άρξασθε, δηλαδή από εκπροσώπων Του, από Ιεράς Συνόδου, αφού η ερώτηση-πρόταση των βουλευτών είναι απολύτως μέσα στο πνεύμα των καιρών, της παράταξης και της ιδεολογίας της/τους, και οπωσδήποτε δεν μπορούμε να μην της αναγνωρίσουμε τον ρεαλιστικό της χαρακτήρα: έτσι κι αλλιώς θύλακες αντίστασης στο μονοτονικό υπάρχουν πολλοί και σοβαροί, σε όλους ανεξαιρέτως τους (ιδεολογικούς) χώρους.

Αλλά αν η πρόταση των δύο βουλευτών είναι στο πνεύμα των καιρών και της ιδεολογίας τους, δεν είναι τάχα το ίδιο και η πρόταση των εκπροσώπων του Θεού; Είναι. Ακριβώς όσο ήταν, μόλις χτες, στο πνεύμα των καιρών και της ιδεολογίας τους, της λαϊκιστικής αυτήν τη φορά, η ανάγνωση του ευαγγελίου στη δημοτική, σαπουνόφουσκα που έσκασε πριν καλά καλά σχηματιστεί, ή η έγκριση της Ι.Σ., το 1988, να κυκλοφορήσει μονοτονικά μετάφραση της Καινής Διαθήκης, σε έκδοση της Βιβλικής Εταιρίας (βλ. τις εκτενείς επιφυλλίδες του Παντ. Μπουκάλα στην Καθημερινή: «Οι τόνοι και το “πνεύμα της παραδόσεως”, 30.10, και «Η δυσλεξία, η αριστεροχειρία και το μονοτονικό», 6.11.05). Είδαν όμως και αυτοί, από το 1988, μέσα σ’ αυτά τα 17 χρόνια, την «ολισθηρή πορεία των γλωσσικών μας πραγμάτων» γενικότερα, τη «δυσλεξία» ειδικότερα, και αλλάζουν ρότα, «όπισθεν ολοταχώς», κατά το γνωστό κήρυγμα του Πιο Εκπροσώπου απ’ αυτούς.

Επειδή λοιπόν οι άγιοι πατέρες, εκτός από το τονικό σύστημα, θίγουν το θέμα της γλώσσας γενικά, και μαζί κάποια άλλα, πολύ γενικότερα και κρισιμότερα θέματα, γι’ αυτό από Θεού αρξώμεθα. Και επειδή πρέπει κάθε φορά να επανερχόμαστε και να θυμόμαστε όχι μόνο τι μας λένε αλλά και ποιοι μας το λένε.

Τι λέει λοιπόν πρώτα η περίφημη πρόταση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος;

«Θεωρεί ότι είναι καιρός να γίνει ένας ευρύτερος απολογισμός των αρνητικών συνεπειών από την καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος και προτείνει για λόγους εθνικούς, πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς να επανέλθει σε όλα τα επίπεδα η χρήση του παραδοσιακού τονικού συστήματος (πολυτονικού)». Γιατί «είναι οφθαλμοφανές ότι η χρήση του μονοτονικού δεν βελτίωσε την ορθογραφική ικανότητα των μαθητών», τους απέκοψε «από τις παλαιότερες μορφές της μιας και ενιαίας ελληνικής γλώσσας», και τους προκάλεσε, «δυσλεξία». Διά ταύτα, καταλήγει το κείμενο, η Ι.Σ. «εύχεται να σταματήσει η ολισθηρή πορεία των γλωσσικών μας πραγμάτων και να επανέλθει παντού το παραδοσιακό τονικό σύστημα. Έτσι θα είμαστε συνεπείς προς την συνέχεια και την διαχρονικότητα του Ελληνισμού, υπέρ της οποίας η ορθόδοξος Εκκλησία έχει δώσει σκληρούς αγώνας καταθέτουσα το πνεύμα Της και το αίμα Της».

Αυτά είναι τα γενικότερα που έλεγα. Φαίνονται έτσι καλύτερα, όπως κλιμακώνονται μέσα στο κείμενο, με τις λέξεις που υπογράμμισα, από τις αναμενόμενες κενορητορικές, περί εθνικών, πολιτιστικών και εκπαιδευτικών λόγων, ώς τις αυθαίρετες, τα οφθαλμοφανή και τα περί δυσλεξίας, για να κορυφωθούν στο τέλος στα απλώς ψευδή.

Τα απλώς ψευδή

Και ποια τα ψεύδη; Η βιβλιογραφία είναι πλούσια, έχει μιλήσει αμετάκλητα η Ιστορία, ωστόσο πρέπει, όπως είπα, να επανερχόμαστε ολοένα, όσο συχνά και όσο κουραστικά το απαιτεί η περίσταση, όσο συχνά δηλαδή και κουραστικά ακούγεται ο λόγος ο παραπλανητικός ή και ψευδής.

Πρώτα, η πάντοτε απαραίτητη υπόμνηση πως άλλο η θρησκεία, άλλο η Εκκλησία (και ακόμα πιο πολύ οι εκπρόσωποί της)· κι αν μάλιστα η θρησκεία αντιπροσωπεύει, είναι, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, πολύτιμο, καλό για πολλούς, πάρα πολλούς ανθρώπους, η Εκκλησία μπορεί να αντιπροσωπεύει, να είναι, κακό για ακόμα πιο πολλούς, προπάντων για την ίδια τη θρησκεία.

Ξέρουμε λοιπόν από την Ιστορία πως η Εκκλησία, η επίσημη Εκκλησία, και πάλι όχι οι όσες κι όσο φωτεινές εξαιρέσεις, η επίσημη λοιπόν Εκκλησία, που εμφανίζεται και πάλι εγγυητής της συνέχειας και της διαχρονικότητας του Ελληνισμού, γενικά, θεματοφύλακας της γλώσσας ειδικά, όπως το λέει σ’ άλλες περιστάσεις, υπήρξε πάντοτε και είναι ακόμα εγγυητής της συντήρησης, της οπισθοδρόμησης, της αντίδρασης, με την παντί τρόπω και αφειδώλευτη στήριξη που παρείχε σε κάθε λογής καταπιεστικό-τυραννικό καθεστώς, ξένο (οθωμανικός ζυγός) ή ντόπιο (δικτατορικά καθεστώτα). Όσο για τη γλώσσα, εδώ η Ι.Σ. υπήρξε πάντοτε και είναι ακόμα ο σφοδρότερος πολέμιος της συνέχειας και της εξέλιξής της. Γιατί η εξέλιξη είναι η συνέχεια.

Κι εδώ έχουμε πολλά να πούμε: υπομονή.