Σημαία: σύμβολο εθνικό ή εθνικιστικό;
Τα Νέα, 29 Νοεμβρίου 2003
Είμαστε Ολυμπιακοί οι πιο πολλοί ή Παναθηναϊκοί, λιγότεροι Αεκτζήδες, και άλλοι άλλες ομάδες. Είμαστε Πασόκ οι πιο πολλοί ή Νεοδημοκράτες, λιγότεροι αριστεροί, και άλλοι άλλα κόμματα. Παντού μας ακολουθεί η ταυτότητά μας και μας προσδιορίζει, περισσότερους ίσως η ποδοσφαιρική, λιγότερους η πολιτική, κι ωστόσο μόνο σε ειδικές περιστάσεις εκθέτουμε σε κοινή θέα εμβλήματα και σύμβολα δηλωτικά της πίστης μας, όσο μεγάλη κι αν είναι.
διαβάστε τη συνέχεια...
Αλλά πέρα από το ποδόσφαιρο και την πολιτική, που άλλους πολλούς δεν τους απασχολούν καθόλου, εντονότερα έχουμε προβληματιστεί όλοι μας σε σχέση με το θρήσκευμα, σε τι Θεό δηλαδή πιστεύουμε ή αν δεν πιστεύουμε καν. Και ακόμη περισσότερο: όλοι έχουμε κάποια εθνικότητα. Κι όμως, μετρημένες είναι και πάλι οι φορές που καλούμαστε να επιδείξουμε τη σχετική ταυτότητά μας –σημαντικά λιγότερες μάλιστα απ’ όσο την ποδοσφαιρική ή την πολιτική.
Δεν κυκλοφορούμε δηλαδή, ακόμα και οι πιο βαμμένοι, οι πιο κολλημένοι, με σημαιάκι Ολυμπιακού ή με πράσινο ήλιο, με σφυροδρέπανο ή με τριφύλλι, με γαλανόλευκη ή με τη Βρεφοκρατούσα στο πέτο ή στο παρμπρίζ του αυτοκινήτου μας. Μόνο τις Κυριακές στα γήπεδα, με το κόκκινο ή πράσινο κτλ. κασκόλ στο δρόμο, λίγο πριν - λίγο μετά τον αγώνα, αλλά και πάλι όχι πάντα, μη μας πάρουν με τις πέτρες ή και με τις μολότοφ οι αντίπαλοι. Και σε κάνα μεγάλο ντέρμπι, μπορεί να βάλουμε και μια σημαία της ομάδας μας στο μπαλκόνι. Και μόνο, πάλι, σε προεκλογικές περιόδους, στις σχετικές συγκεντρώσεις, με τα σχετικά λάβαρα και πανό, και ίσως ίσως, πάλι, μια σημαία του κόμματός μας στο μπαλκόνι. Ποτέ όμως θρησκευτικό σύμβολο, ακόμα και στις μεγαλύτερες γιορτές –και δεν ενδιαφέρουν εδώ τα δίκην κοσμήματος σταυρουδάκια, ή οι μισό μέτρο μεγαλόσταυροι στο αβυσσαλέο ντεκολτέ στάρλετ και αοιδών κατηγορίας γάμα. Όσο για το εθνικό σύμβολο, και πάλι σε ειδικές περιστάσεις, στις εθνικές επετείους και γιορτές το βλέπουμε.
Και όχι καν οι κολλημένοι, αλλά ακόμα και οι κάθε λογής παράγοντες και επαγγελματίες αθλητικών συλλόγων, πολιτικών κομμάτων κτλ. δεν κυκλοφορούν με διακριτικά γνωρίσματα. Με εξαίρεση τους παπάδες με τα ράσα (που για πολλούς πάντως από αυτούς τους ίδιους είναι ανεπιθύμητα), ούτε οι θεολόγοι φοράν σταυρό στο πέτο, ούτε η Παπαρήγα σφυροδρέπανο, ούτε ο Σημίτης πράσινο ήλιο, ούτε ο Αλβέρτης τριφύλλι κ.ο.κ., και κανένας απ’ όλους αυτούς γαλανόλευκη.
Δεν δηλώνουμε δηλαδή άνευ λόγου και σε καθημερινή βάση το αυτονόητο, την εθνική μας ταυτότητα. Και για άλλους πια λόγους, τακτικής ή επιτέλους καθαρά κοινωνικούς, καλής γειτονίας και αρμονικής συμβίωσης, δεν δηλώνουμε την πολιτική ή την αθλητική μας ταυτότητα, στο δρόμο, στο γραφείο κτλ., ακόμα κι όταν είναι ευρύτερα γνωστή, με βάση όσα είπαμε παραπάνω.
Επιθετικά δηλαδή και μόνο προβάλλεται η ταυτότητά μας, όταν οι περιστάσεις το καλούν. Σε αναμέτρηση δηλαδή, σε πόλεμο ή σε ανάμνηση πολέμου αναρτάται η σημαία, η εθνική, η πολιτική, η αθλητική. Μόνο τότε νιώθουμε την ανάγκη, μόνο τότε υπάρχει λόγος να προβάλουμε την ταυτότητά μας, να την αντιδιαστείλουμε προς κάποιαν άλλη, να την αντιτάξουμε σε κάποιαν άλλη.
Διαφορετικά, όταν θέλουμε απλώς και μόνο να προκαλέσουμε. Και υποδηλώνοντας κάποια ειδική, ακραία τοποθέτηση.
Οι μεγαλύτεροι θυμόμαστε ίσως τα σήματα του κατηχητικού που φορούσαμε στο πέτο, περισσότερο τα σήματα των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων, της Ζωής και του Σωτήρος, με το μακρύ τους πόδι στην εκκλησία γενικά και στον δημόσιο βίο, και πιο επιδεικτικά στον μαθητικό πληθυσμό, με τα «κυκλάμινα», τα «χελιδόνια», τους «χαρούμενους αγωνιστές» κτλ. Και θυμόμαστε και την καρφίτσα λ.χ. ή άλλα σηματάκια εθνικιστικών ή παρακρατικών οργανώσεων και ομάδων. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, επιθετική πράξη ήταν κατά βάθος η προβολή της σχετικής ταυτότητας.
Θυμόμαστε όμως και ειδικότερα το εθνικό σύμβολο, τη σημαία, που, εκτός από τους αγώνες για την ανεξαρτησία, κυμάτισε περήφανα και πάνω από πολέμους κατακτητικούς. Ή θυμόμαστε στους πιο πρόσφατους χρόνους τη σημαία μας στην Κορέα. Και στις παρελάσεις και στους τόπους εξορίας του Μεταξά και έπειτα του Παπαδόπουλου.
Κι αν την 28η Οκτωβρίου και την 25η Μαρτίου κυματίζει η σημαία του αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία, φοβάμαι ότι τις άλλες μέρες κυματίζει η σημαία του Μεταξά και του Παπαδόπουλου. Και αν με συγκινεί η σημαία της 28ης Οκτωβρίου και της 25ης Μαρτίου, ή η σημαία που θα τύχει να δω όταν βρίσκομαι σε ξένη χώρα, μετανάστης αλλά ακόμα και περαστικός, τουρίστας, ή η σημαία που θα δω σε μια αθλητική νίκη – η σημαία που θα δω στα χέρια Χρυσαυγιτών σε διαδήλωση ή ντεκόρ στο κανάλι π.χ. του Καρατζαφέρη μού φέρνει τρόμο, με παγώνει.
Αλλά ούτε Χρυσή Αυγή ούτε Καρατζαφέρης: παντελώς άγνωστός μου γείτονας, άγνωστων δηλαδή φρονημάτων, δένοντας ένα κοντάρι με το άλλο, ύψωσε όσο πιο ψηλά μπορούσε στην ταράτσα της πολυκατοικίας του την ελληνική σημαία. Προσοχή, όχι στο διαμέρισμά του, ούτε τη μέρα της 28ης Οκτωβρίου, αλλά έτσι, μια ωραία πρωία, «καπέλο» σ’ όλη την πολυκατοικία, απέναντι σε ποιος ξέρει ποιον εχθρό, ύψωσε την ελληνική σημαία. Ποια άραγε σημαία είναι αυτή; Φοβάμαι όχι η δική μου, η εθνική, αλλά –ερήμην ίσως των προθέσεων του γείτονα– η εθνικιστική.
Και σκέφτομαι πως μια τέτοια σημαία έκαψε τις προάλλες στην πορεία του Πολυτεχνείου κάποιος διαδηλωτής. Φταίει αυτός; Ή μήπως εγώ, που δεν κατάφερα να τον πείσω πως άλλη η σημαία στην πύλη του Πολυτεχνείου και άλλη η σημαία του τανκς που έριξε την πύλη;
Εθνικό φρόνημα και ριάλιτι
Σ’ ένα από τα ριάλιτι που παίζονται τώρα, κάθε παίκτης είχε το δικαίωμα να πάρει μαζί του κάποιο προσωπικό αντικείμενο, που θα τον βοηθούσε, εννοείται, στις δύσκολες συνθήκες και στην απομόνωση δύο και πλέον μηνών, και μάλιστα σε ζούγκλα μακρινή. Άλλος πήρε οδοντόβουρτσα, άλλος σαμπουάν, άλλος στρώμα φουσκωτό, άλλος σιντιέρα για ν’ ακούει μουσική, άλλος βιβλίο να χαλαρώνει, έστω τους «Χαιρετισμούς της Παναγίας»! Και μια εξηντάχρονη κυρία, την ελληνική σημαία! Με μελιστάλαχτη, άκρως επιτηδευμένη φωνή και ύφος δασκάλας του κατηχητικού, με όλο τον συνακόλουθο βερμπαλισμό, έκανε έπαρση της ελληνικής σημαίας μέσα στο ριάλιτι σε χώρα ασιατική, και απάγγειλε και τον εθνικό ύμνο. Ό,τι συνιστά κανονικά ύβρη, μέσα από το πιο ελεεινό μάρκετιγκ, πλασαρίστηκε σαν πράξη υποδειγματική. Την επομένη άστραψαν και βρόντησαν οι μεσημεριανές κουτσομπολίστικες εκπομπές, για δύο παίκτριες που αντάλλαξαν ειρωνικό χαμόγελο μπροστά στην όλη θεατρική σκηνή και το στόμφο της εν λόγω κυρίας. «Δημοσιογράφοι» συνεργάτες των εκπομπών και οργισμένοι τηλεθεατές ζητούσαν την κεφαλή των κοριτσιών επί πίνακι. Κάποιος μάλιστα τηλεθεατής δήλωσε πως, έτσι και έβλεπε τη σκηνή ένας άλλος παίκτης, επαγγελματίας στρατιωτικός και «με σημάδια στο κορμί του από τα Ίμια», θα τα σκότωνε κυριολεκτικά τα ασεβή κορίτσια.
Περιττό να πω τι έγινε όταν κάποιος άλλος τόλμησε να παρατηρήσει τι δουλειά έχει η ελληνική σημαία στη Μαλαισία, κι αν θα μας άρεσε να υψώνουν οι Αλβανοί τη σημαία τους στη χώρα μας!
Αλλά σε κάθε ριάλιτι έχουμε κι από μια σημαία, μαζί με τεράστιους σταυρούς, παρεκκλήσια και εικονοστάσια που τα κατασκευάζουν εθνοσεβέστατοι και θεοσεβέστατοι οι εκάστοτε παίκτες. Μπαίνουμε όμως στον μαγικό κόσμο των ριάλιτι, που αξίζει να μας απασχολήσει ιδιαίτερα.
Είμαστε Ολυμπιακοί οι πιο πολλοί ή Παναθηναϊκοί, λιγότεροι Αεκτζήδες, και άλλοι άλλες ομάδες. Είμαστε Πασόκ οι πιο πολλοί ή Νεοδημοκράτες, λιγότεροι αριστεροί, και άλλοι άλλα κόμματα. Παντού μας ακολουθεί η ταυτότητά μας και μας προσδιορίζει, περισσότερους ίσως η ποδοσφαιρική, λιγότερους η πολιτική, κι ωστόσο μόνο σε ειδικές περιστάσεις εκθέτουμε σε κοινή θέα εμβλήματα και σύμβολα δηλωτικά της πίστης μας, όσο μεγάλη κι αν είναι.
διαβάστε τη συνέχεια...
Αλλά πέρα από το ποδόσφαιρο και την πολιτική, που άλλους πολλούς δεν τους απασχολούν καθόλου, εντονότερα έχουμε προβληματιστεί όλοι μας σε σχέση με το θρήσκευμα, σε τι Θεό δηλαδή πιστεύουμε ή αν δεν πιστεύουμε καν. Και ακόμη περισσότερο: όλοι έχουμε κάποια εθνικότητα. Κι όμως, μετρημένες είναι και πάλι οι φορές που καλούμαστε να επιδείξουμε τη σχετική ταυτότητά μας –σημαντικά λιγότερες μάλιστα απ’ όσο την ποδοσφαιρική ή την πολιτική.
Δεν κυκλοφορούμε δηλαδή, ακόμα και οι πιο βαμμένοι, οι πιο κολλημένοι, με σημαιάκι Ολυμπιακού ή με πράσινο ήλιο, με σφυροδρέπανο ή με τριφύλλι, με γαλανόλευκη ή με τη Βρεφοκρατούσα στο πέτο ή στο παρμπρίζ του αυτοκινήτου μας. Μόνο τις Κυριακές στα γήπεδα, με το κόκκινο ή πράσινο κτλ. κασκόλ στο δρόμο, λίγο πριν - λίγο μετά τον αγώνα, αλλά και πάλι όχι πάντα, μη μας πάρουν με τις πέτρες ή και με τις μολότοφ οι αντίπαλοι. Και σε κάνα μεγάλο ντέρμπι, μπορεί να βάλουμε και μια σημαία της ομάδας μας στο μπαλκόνι. Και μόνο, πάλι, σε προεκλογικές περιόδους, στις σχετικές συγκεντρώσεις, με τα σχετικά λάβαρα και πανό, και ίσως ίσως, πάλι, μια σημαία του κόμματός μας στο μπαλκόνι. Ποτέ όμως θρησκευτικό σύμβολο, ακόμα και στις μεγαλύτερες γιορτές –και δεν ενδιαφέρουν εδώ τα δίκην κοσμήματος σταυρουδάκια, ή οι μισό μέτρο μεγαλόσταυροι στο αβυσσαλέο ντεκολτέ στάρλετ και αοιδών κατηγορίας γάμα. Όσο για το εθνικό σύμβολο, και πάλι σε ειδικές περιστάσεις, στις εθνικές επετείους και γιορτές το βλέπουμε.
Και όχι καν οι κολλημένοι, αλλά ακόμα και οι κάθε λογής παράγοντες και επαγγελματίες αθλητικών συλλόγων, πολιτικών κομμάτων κτλ. δεν κυκλοφορούν με διακριτικά γνωρίσματα. Με εξαίρεση τους παπάδες με τα ράσα (που για πολλούς πάντως από αυτούς τους ίδιους είναι ανεπιθύμητα), ούτε οι θεολόγοι φοράν σταυρό στο πέτο, ούτε η Παπαρήγα σφυροδρέπανο, ούτε ο Σημίτης πράσινο ήλιο, ούτε ο Αλβέρτης τριφύλλι κ.ο.κ., και κανένας απ’ όλους αυτούς γαλανόλευκη.
Δεν δηλώνουμε δηλαδή άνευ λόγου και σε καθημερινή βάση το αυτονόητο, την εθνική μας ταυτότητα. Και για άλλους πια λόγους, τακτικής ή επιτέλους καθαρά κοινωνικούς, καλής γειτονίας και αρμονικής συμβίωσης, δεν δηλώνουμε την πολιτική ή την αθλητική μας ταυτότητα, στο δρόμο, στο γραφείο κτλ., ακόμα κι όταν είναι ευρύτερα γνωστή, με βάση όσα είπαμε παραπάνω.
Επιθετικά δηλαδή και μόνο προβάλλεται η ταυτότητά μας, όταν οι περιστάσεις το καλούν. Σε αναμέτρηση δηλαδή, σε πόλεμο ή σε ανάμνηση πολέμου αναρτάται η σημαία, η εθνική, η πολιτική, η αθλητική. Μόνο τότε νιώθουμε την ανάγκη, μόνο τότε υπάρχει λόγος να προβάλουμε την ταυτότητά μας, να την αντιδιαστείλουμε προς κάποιαν άλλη, να την αντιτάξουμε σε κάποιαν άλλη.
Διαφορετικά, όταν θέλουμε απλώς και μόνο να προκαλέσουμε. Και υποδηλώνοντας κάποια ειδική, ακραία τοποθέτηση.
Οι μεγαλύτεροι θυμόμαστε ίσως τα σήματα του κατηχητικού που φορούσαμε στο πέτο, περισσότερο τα σήματα των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων, της Ζωής και του Σωτήρος, με το μακρύ τους πόδι στην εκκλησία γενικά και στον δημόσιο βίο, και πιο επιδεικτικά στον μαθητικό πληθυσμό, με τα «κυκλάμινα», τα «χελιδόνια», τους «χαρούμενους αγωνιστές» κτλ. Και θυμόμαστε και την καρφίτσα λ.χ. ή άλλα σηματάκια εθνικιστικών ή παρακρατικών οργανώσεων και ομάδων. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, επιθετική πράξη ήταν κατά βάθος η προβολή της σχετικής ταυτότητας.
Θυμόμαστε όμως και ειδικότερα το εθνικό σύμβολο, τη σημαία, που, εκτός από τους αγώνες για την ανεξαρτησία, κυμάτισε περήφανα και πάνω από πολέμους κατακτητικούς. Ή θυμόμαστε στους πιο πρόσφατους χρόνους τη σημαία μας στην Κορέα. Και στις παρελάσεις και στους τόπους εξορίας του Μεταξά και έπειτα του Παπαδόπουλου.
Κι αν την 28η Οκτωβρίου και την 25η Μαρτίου κυματίζει η σημαία του αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία, φοβάμαι ότι τις άλλες μέρες κυματίζει η σημαία του Μεταξά και του Παπαδόπουλου. Και αν με συγκινεί η σημαία της 28ης Οκτωβρίου και της 25ης Μαρτίου, ή η σημαία που θα τύχει να δω όταν βρίσκομαι σε ξένη χώρα, μετανάστης αλλά ακόμα και περαστικός, τουρίστας, ή η σημαία που θα δω σε μια αθλητική νίκη – η σημαία που θα δω στα χέρια Χρυσαυγιτών σε διαδήλωση ή ντεκόρ στο κανάλι π.χ. του Καρατζαφέρη μού φέρνει τρόμο, με παγώνει.
Αλλά ούτε Χρυσή Αυγή ούτε Καρατζαφέρης: παντελώς άγνωστός μου γείτονας, άγνωστων δηλαδή φρονημάτων, δένοντας ένα κοντάρι με το άλλο, ύψωσε όσο πιο ψηλά μπορούσε στην ταράτσα της πολυκατοικίας του την ελληνική σημαία. Προσοχή, όχι στο διαμέρισμά του, ούτε τη μέρα της 28ης Οκτωβρίου, αλλά έτσι, μια ωραία πρωία, «καπέλο» σ’ όλη την πολυκατοικία, απέναντι σε ποιος ξέρει ποιον εχθρό, ύψωσε την ελληνική σημαία. Ποια άραγε σημαία είναι αυτή; Φοβάμαι όχι η δική μου, η εθνική, αλλά –ερήμην ίσως των προθέσεων του γείτονα– η εθνικιστική.
Και σκέφτομαι πως μια τέτοια σημαία έκαψε τις προάλλες στην πορεία του Πολυτεχνείου κάποιος διαδηλωτής. Φταίει αυτός; Ή μήπως εγώ, που δεν κατάφερα να τον πείσω πως άλλη η σημαία στην πύλη του Πολυτεχνείου και άλλη η σημαία του τανκς που έριξε την πύλη;
Εθνικό φρόνημα και ριάλιτι
Σ’ ένα από τα ριάλιτι που παίζονται τώρα, κάθε παίκτης είχε το δικαίωμα να πάρει μαζί του κάποιο προσωπικό αντικείμενο, που θα τον βοηθούσε, εννοείται, στις δύσκολες συνθήκες και στην απομόνωση δύο και πλέον μηνών, και μάλιστα σε ζούγκλα μακρινή. Άλλος πήρε οδοντόβουρτσα, άλλος σαμπουάν, άλλος στρώμα φουσκωτό, άλλος σιντιέρα για ν’ ακούει μουσική, άλλος βιβλίο να χαλαρώνει, έστω τους «Χαιρετισμούς της Παναγίας»! Και μια εξηντάχρονη κυρία, την ελληνική σημαία! Με μελιστάλαχτη, άκρως επιτηδευμένη φωνή και ύφος δασκάλας του κατηχητικού, με όλο τον συνακόλουθο βερμπαλισμό, έκανε έπαρση της ελληνικής σημαίας μέσα στο ριάλιτι σε χώρα ασιατική, και απάγγειλε και τον εθνικό ύμνο. Ό,τι συνιστά κανονικά ύβρη, μέσα από το πιο ελεεινό μάρκετιγκ, πλασαρίστηκε σαν πράξη υποδειγματική. Την επομένη άστραψαν και βρόντησαν οι μεσημεριανές κουτσομπολίστικες εκπομπές, για δύο παίκτριες που αντάλλαξαν ειρωνικό χαμόγελο μπροστά στην όλη θεατρική σκηνή και το στόμφο της εν λόγω κυρίας. «Δημοσιογράφοι» συνεργάτες των εκπομπών και οργισμένοι τηλεθεατές ζητούσαν την κεφαλή των κοριτσιών επί πίνακι. Κάποιος μάλιστα τηλεθεατής δήλωσε πως, έτσι και έβλεπε τη σκηνή ένας άλλος παίκτης, επαγγελματίας στρατιωτικός και «με σημάδια στο κορμί του από τα Ίμια», θα τα σκότωνε κυριολεκτικά τα ασεβή κορίτσια.
Περιττό να πω τι έγινε όταν κάποιος άλλος τόλμησε να παρατηρήσει τι δουλειά έχει η ελληνική σημαία στη Μαλαισία, κι αν θα μας άρεσε να υψώνουν οι Αλβανοί τη σημαία τους στη χώρα μας!
Αλλά σε κάθε ριάλιτι έχουμε κι από μια σημαία, μαζί με τεράστιους σταυρούς, παρεκκλήσια και εικονοστάσια που τα κατασκευάζουν εθνοσεβέστατοι και θεοσεβέστατοι οι εκάστοτε παίκτες. Μπαίνουμε όμως στον μαγικό κόσμο των ριάλιτι, που αξίζει να μας απασχολήσει ιδιαίτερα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου