κριτική παρουσίαση από τον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου

στο ένθετο Βιβλιοθήκη (στήλη "Ξεφυλλίζοντας"), Ελευθεροτυπία, 14 Νοεμβρίου 2003

ΓΙΑΝΝΗΣ Η. ΧΑΡΗΣ Η γλώσσα, τα λάθη και τα πάθη, «ΠΟΛΙΣ», σελ. 532, ευρώ 22

Νηφάλιος και συνάμα μαχητικός, ο λόγος του Γιάννη Η. Χάρη για τη γλώσσα (για τα ελληνικά που μιλάμε και γράφουμε καθημερινά) είναι πριν και πάνω απ' όλα ένας τόπος γόνιμου και συνεχούς διαλόγου. Χωρίς προκαθορισμένες αφετηρίες και στριμμένες ιδεολογικές εμμονές, με οδηγό το σε κάθε περίπτωση ασφαλές κριτήριο της χρήσης, καθώς και με σωρεία παραδειγμάτων, από την παράθεση των οποίων δεν λείπουν και ορισμένες προσεκτικά ισορροπημένες δόσεις χιούμορ, ο Χάρης μας ξεναγεί σ' ένα τοπίο όχι μόνο σπαρακτικών παρεξηγήσεων αλλά και ζωτικών ψευδαισθήσεων. Πεπεισμένοι πως θεμελιώνουμε αξίες, αποδίδουμε συχνά στη γλώσσα ιδιότητες που ούτε έχει ούτε και μπορεί να διεκδικήσει. Κι από εκεί αρχίζουν όλα: ο φόβος για τον εθνικό μας αφανισμό, η βεβαιότητα ότι με μια σειρά υπερήφανα αποφασισμένων διοικητικών μέτρων θα σηκώσουμε ισχυρό ανάχωμα απέναντι στις απειλές οι οποίες μάς κυκλώνουν ή η ιδέα της ακούραστης υπεράσπισης των ιερών και απαραβίαστων θεσφάτων. Γραμμένα για εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας («ΤΑ ΝΕΑ», όπου και η στήλη του «Μικρά Γλωσσικά»), τα άρθρα του Χάρη ξέρουν να πιάνουν το σφυγμό της καθημερινότητας και των εντελώς συγκεκριμένων χαρακτηριστικών της, χωρίς να καταπονούν τον αναγνώστη με άβολα και ανοικονόμητα θεωρητικά σχήματα, αλλά και χωρίς να αγνοούν τη θεωρία, όπου επιβάλλεται να ερωτηθεί και να χρησιμοποιηθεί. Σε μια περίοδο κατά την οποία οι τόνοι για τη γλώσσα έχουν, όπως και να το κάνουμε, χαμηλώσει πολύ, βιβλία σαν κι αυτό του Χάρη προσφέρουν μια πρώτης γραμμής ευκαιρία για μιαν ερεθιστική και εις βάθος συζήτηση. Και μακάρι σε μια τέτοια συζήτηση να πάρουν μέρος άνθρωποι όλων των παρατάξεων, με πνεύμα ουσιαστικής συνεννόησης.