28/5/07

Βασιλιάς βεβαίως, αλλά γυμνός [Σαββόπουλος, α΄]

Τα Νέα, 21 Αυγούστου 2004

Ο Σαββόπουλος είναι η πολύτιμη, ζωντανή μουσική μας παράδοση· δεν χρειάζεται, ντε και καλά, να είναι και η πολιτική-ιδεολογική μας καθοδήγηση

το πλήρες κείμενο

Βασιλιάς βεβαίως. Με διάσημα και πορφύρα την Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη και τη Θαλασσογραφία, την Άννα, την Επέτειο ή Πρωινό («Σβήνω αυτό το φως») και το Ζεϊμπέκικο («Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια»), να βασιλεύει, και μόνο γι’ αυτά απ’ όλα του τα τραγούδια, στους αιώνες. Μαζί και με τη Συννεφούλα, το Μια θάλασσα μικρή και τη Συγκέντρωση της ΕΦΕΕ, σήματα μιας εποχής, περισσότερο κι από τραγούδια.

Και μάγος, απαράμιλλος. Θυμάμαι λόγου χάρη, όχι τις δικές του συναυλίες, όπου έτσι κι αλλιώς είναι ο μόνος κύριος και αφέντης, αλλά τη συναυλία για τα 70 χρόνια της Δόμνας Σαμίου, το κατάμεστο Μέγαρο, τις συναρπαστικές ερμηνείες της τιμωμένης και τις εμφανίσεις φίλων και κατά καιρούς συνεργατών της, από την Ελευθερία Αρβανιτάκη ώς τον Λυκούργο Αγγελόπουλο με τη χορωδία του. Το κοινό ενθουσιασμένο αλλά όχι και ανάλογα ενθουσιώδες, μέσα στον ξένο εν πολλοίς για τέτοια μουσική χώρο του Μεγάρου. Ώσπου βγήκε ο Σαββόπουλος. Μέσα σε δύο δευτερόλεπτα έστησε πανηγύρι ολόκληρο, όπου παρέσυρε τους πάντες.

Τέτοια μαγική, ή οπωσδήποτε ευφρόσυνη στιγμή φαντάζομαι πως ήταν η τούρτα με την Καλομοίρα στη συναυλία-πάρτι που οργάνωσε πρόσφατα στο Ηρώδειο. Και μόνο γι’ αυτήν τη σκηνή, που ξεσήκωσε αντιδράσεις μεγάλες, λυπάμαι που δεν βρέθηκα εκεί. Το ’γραψα πάντως στην προηγούμενη επιφυλλίδα, πως ήμουν μαζί του αυτήν τη φορά, μαζί κι εγώ για τα «αθώα μάτια» της Καλομοίρας, για τα οποία και δήλωσε ότι την κάλεσε. Αλλά τόσο μόνο. Κι όχι επειδή «το Φέιμ Στόρι έφτασε να περνάει σε ακροαματικότητα τις εκλογές· είναι δυνατόν να κάνεις ότι δεν το βλέπεις;», όπως θεωρητικοποίησε εκ των υστέρων την επιλογή του ο Σαββόπουλος, απαντώντας στους επικριτές του. Που, ακόμα χειρότερα, τους χαρακτήρισε «κατεστημένους προοδευτικούληδες», ιδεολογικοποιώντας δηλαδή επιπλέον το θέμα.

Εδώ, με άρπαξε από το σβέρκο η αφόρητα κοινότοπη αλληγορία του «γυμνού βασιλιά», που κι αν δεν «έπαιξε» πια μέχρις απελπισίας σε τηλεόραση κι εφημερίδες τις μέρες αυτές, με τον Κεντέρη και το ντόπινγκ, και δεν μπόρεσα να της ξεγλιστρήσω: την έκανα και τίτλο. Όχι τόσο για να πω το εντελώς αυτονόητο, πως ο Σαββόπουλος είναι βασιλιάς, μαζί με το λιγότερο προφανές, πως είναι γυμνός, όσο για να καταλήξω σε κάτι που θα ’πρεπε να είναι εξίσου αυτονόητο: πως ο Σαββόπουλος είναι η ζωντανή μουσική μας παράδοση· δε χρειάζεται, ντε και καλά, να είναι και η πολιτική-ιδεολογική μας καθοδήγηση. Ας αφεθούμε στη μαγεία του δημιουργού, ανεξάρτητα κι από τις ίδιες του τις προθέσεις, από τις ιδεολογικές του καταβολές, από την πρώην, τη μετέπειτα, τη νυν ή τη μέλλουσα, την όποια τέλος πάντων πολιτεία του. Έτσι ακριβώς όπως αφηνόμαστε σε μια καντάτα του Μπαχ, χωρίς να είμαστε προτεστάντες, ή και χωρίς να είμαστε καν θρήσκοι.

Νιώθω περίεργα, «ριαλιτζής» ομολογημένα εγώ, και εν προκειμένω «Καλομοιρικός», να επανέρχομαι για να υπερασπιστώ τώρα τους φίλους και όποιους άλλους καταδικάζουν τη χειρονομία του Σαββόπουλου, να τους υπερασπιστώ απέναντι στην ετικέτα των «κατεστημένων προοδευτικούληδων» –που σημαίνει τότε πως οι άλλοι εμείς είμαστε οι μη κατεστημένοι τάχα και όντως προοδευτικοί!

Πρώτα όμως θα σταθώ στο γεγονός ότι τα περισσότερα πυρά τα δέχτηκε η Καλομοίρα και όχι η εμφάνιση στη σκηνή του Ηρωδείου των «εκδρομέων του ’60», που τους κάλεσε ο Σαββόπουλος να τραγουδήσουν μαζί του. Και ήταν μέσα στου ’60 τους εκδρομείς, όχι λόγου χάρη ο Κυριτσόπουλος, αλλά, από τους πιο ζοφερούς εφιάλτες μας βγαλμένοι, ο Ζουράρις, με υψωμένη μάλιστα γροθιά, και ο Λυκουρέζος. Δικαίωμά του, εννοείται, του Σαββόπουλου, να καλεί στη γιορτή του όποιον θέλει, κι ακόμα ακόμα συγκινητικό να τιμά παλιούς φίλους ή συνοδοιπόρους. Αν όμως, λέω αν, αν ήταν λόγου χάρη φίλος του παλιός κάποιος που έγινε μετά Δημοσθένης Βεργής ή Λεβέντης, ακόμα χειρότερα Γεωργαλάς ή Παττακός, θα μας τον έβγαζε κι εκείνον στη σκηνή; Υπάρχουν όρια δηλαδή ή δεν υπάρχουν; Αν λοιπόν δεν θα τον έβγαζε, όπως θέλω να πιστεύω, υπάρχουν όντως κάποια όρια. Και τότε εντεύθεν των ορίων είναι Ζουράρις-Λυκουρέζος; Που, έστω κι έτσι, δε θα ’πρεπε να μας νοιάζει, αν η ιστορία έμενε στο χώρο του ιδιωτικού, του αυστηρά προσωπικού και οσοδήποτε συναισθηματικού: πάλι συγκινητικό θα ήταν. Όχι όμως όταν μπαίνει, αν όχι εξ ορισμού, πάντως με δηλώσεις του δημιουργού, σε ιδεολογικό πλαίσιο. Και γενικότερα όχι όταν το αυτονόητο δικαίωμα του οικοδεσπότη να καλεί όποιον θέλει, καταργεί περίπου αξιωματικά το εξίσου αυτονόητο δικαίωμα κριτικής που έχει κάθε αποδέκτης της κάθε δημόσιας χειρονομίας του, κάθε «καταναλωτής» του έργου του, δηλαδή όλοι εκείνοι που, χωρίς την παρουσία τους, ο Σαββόπουλος θα εξακολουθούσε μεν να είναι μεγάλος δημιουργός, όμως απλούστατα δε θα ’κανε συναυλίες.

Για την περιλάλητη συναυλία-πάρτι έγραψαν και εδώ πολλά, όλοι καταρχάς θετικά αλλά με τις γνωστές πλέον ενστάσεις, άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο: Πόπη Διαμαντάκου, Χάρη Ποντίδα, Γ.Δ.Κ. Σαρηγιάννης, Μικέλα Χαρτουλάρη. Ειδικότερα ο Σαρηγιάννης, με τίτλο το γνωστό σαββοπούλειο «Ισίς τρώτι κι πίνιτι…», υποβάλλει την άποψη πως και τον ίδιο το Σαββόπουλο, όπως και τα «Θοδωράκια, Χατζηδάκια» που τα σάρκαζε αλύπητα, έπαψε να τον τρώει η αρκούδα –από καιρό, «από την εποχή της προσγείωσης με αερόστατο στο Ολυμπιακό Στάδιο, του Κωλοέλληνες και του Ψηφίστε Μητσοτάκη…»

Ενώ αναγνώστης στέλνει ιμέιλ στην εφημερίδα: «Εμείς του ’60 οι εκδρομείς, που τον ακολουθήσαμε σ’ αυτό το ατέλειωτο ταξίδι, νιώθουμε εδώ και χρόνια ότι φαλίρισε η εταιρεία που εμπιστευτήκαμε γι’ αυτήν τη διαδρομή». Και άλλος: «Μας είχε προειδοποιήσει από καιρό, απ’ όταν τραγουδούσε Σαν βγω απ’ αυτή τη φυλακή στα φεστιβάλ της ΟΝΝΕΔ ή όταν έπρεπε να πληρώσουμε 100.000 δρχ. το μπουκάλι για να τον ακούσουμε στον Κεραμεικό…»

Όμως, «κατεστημένοι προοδευτικούληδες» όλοι αυτοί! Μεταξύ μας, ποτέ κανένας μας δεν ανέχεται εύκολα, ή και δεν ανέχεται καθόλου, την κριτική. Στο χώρο μάλιστα των τεχνών αναπαράγεται με θλιβερή κανονικότητα το πιο φτηνά κοινότοπο διπολικό σχήμα δημιουργού και κριτικού, όπου ο κριτικός είναι, λέει, πάντοτε ένας συμπλεγματικός ζηλόφθονος, αποτυχημένος δημιουργός, που θα χαθεί στη λησμονιά, όταν το έργο του καθαυτό δημιουργού θα μένει εις τον αιώνα –αυτό, εννοείται, όταν η κριτική είναι αρνητική, ή και απλώς επιφυλακτική· όποτε όμως μας συμφέρει, υμνούμε και υπερυψούμε τους κριτικούς, που ανασύρουν από την αφάνεια και την ανυποληψία, όπως λ.χ. τον Σαίξπηρ ο Σάμουελ Τζόνσον και ο Ουίλλιαμ Χάζλιτ κτλ. Ακραίο σήμερα παράδειγμα αντιμετώπισης κριτικού από κρινόμενο συγγραφέα είναι η αγωγή δεκάδων χιλιάδων ευρώ κατά του «απελπιστικά», πολλές φορές, νηφάλιου Παντελή Μπουκάλα από νέο συγγραφέα που κυκλοφορεί στην πιάτσα με μια τσάντα και μοιράζει αντίγραφα της εν λόγω αγωγής. Και ο Σαββόπουλος υπήρξε ανέκαθεν αρνητικός, αλαζονικά απαξιωτικός ακόμα και σε καλοπροαίρετες, επιμέρους ενστάσεις, αλαζονικά απαξιωτικός, αλλά γοητευτικά, θα έλεγα, είρων.

Όμως, από την «αλλήθωρη νεολαία… την τσογλανοπαρέα που κάνει κριτική…» ώς τους «κατεστημένους προοδευτικούληδες» υπάρχει απόσταση. Κι αυτό όχι επειδή ο ίδιος αποτελεί πλέον –και γιατί όχι;– ιδιαίτερα προβεβλημένο εκπρόσωπο του κατεστημένου, ούτε επειδή έπαψε, όπως του καταλογίζουν, να είναι αριστερός –που και πάλι, γιατί όχι, αν όντως έτσι έχουν τα πράγματα και είναι βάσιμη μια τέτοια κριτική. Αλλά επειδή κατά τα άλλα, πέρα από την καθαυτό δημιουργία του, με την όλη του πολιτεία και τον δημόσιο λόγο του, ακόμα και στις πλέον αναντίλεκτα αριστερές του μέρες, ισχυρίζομαι πως ο Σαββόπουλος υπήρξε, τουλάχιστον εξ αντικειμένου, παραγωγός εντέλει σύγχυσης και προαγωγός ακρισίας.

Αλλά αυτό θα επιχειρήσω να το δείξω στην επόμενη επιφυλλίδα –έτσι, για τους καλούς λογαριασμούς και μόνο, που μπορεί να μην κάνουν κυριολεκτικά, σε επίπεδο προσώπων, τους καλούς φίλους, κάνουν πάντως τους καλούς φίλους της μουσικής του.

buzz it!

5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ Ιωάννη,
παλιέ συμπαίχτη σε κάποιες παρτίδες τάβλι (μη με μαλώσεις αν το σωστό είναι "ταβλιού"), γυμνός ο βασιλιάς... αλλά τι χαριτωμένος και γοητευτικός που είναι έτσι γυμνός!

Τυχερός που ήμουν αυτόπτης στη σκηνή της τούρτας.

Γιώργος Κόρινθος (πρώην George42, τι γρήγορα που περνούν τα χρόνια!).

Γιάννης Χάρης είπε...

με παίδεψες αρκετά, αλλά σε ξετρύπωσα απ' τη βαθιά υπνώττουσα μνήμη μου, Γιώργο [αφού άλλο νικ είχες στο ίντερνετ: με τη γάτα! οκ;]

παρτίδες τάβλι είναι, ζήτω, το σωστό

και καλή η τούρτα, αλλά να φας μαζί και Λυκουρεζοζουράριδες κ.ά.; μπλιαχ!

Ανώνυμος είπε...

Και η τούρτα με Καλομοίρα μπλιαχ είναι!Απορώ με την αισθητική του Γ.Χ στο συγκεκριμένο!Ουδείς τέλειος θα πείς και θαχεις δίκιο :)

kafouroutsos είπε...

"Ο Σαββόπουλος είναι η πολύτιμη, ζωντανή μουσική μας παράδοση· δεν χρειάζεται, ντε και καλά, να είναι και η πολιτική-ιδεολογική μας καθοδήγηση". Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο αγαπητέ. Σαν άνθρωπος που δεν πρόλαβε τις καλές εντός και εκτός εισαγωγικών εποχές του Σαββόπουλου (ούτε καν τις πολυ κακές δεν πρόλαβα) είχα και έχω πάντα μια αμηχανία όταν ακούω τον εν λόγω κύριο να μιλάει κατα καιρούς σε τηλεοράσεις εφημεριδες κλπ. Δεν μπορώ να συμβιβάσω στο μυαλό μου την ύπαρξη ενός και μόνο προσωπου , αυτού που μιλάει και αυτού που έγραψε κομμάτια όπως το ζειμπεκικο. Επανέρχομαι στα σύγκαλα μου, σκεφτόμενος ότι οι ανθρωποι έχουν δικαίωμα να άλλαζουν (το αν άλλαζουν προς το καλύτερο ή το χειρότερο είναι ένα άλλο θέμα) και έχουν επίσης αναφαίρετο δικαίωμα στην αντίφαση (τουλάχιστον στον δικό μου κόσμο). Από την άλλη αυτό δεν τους καθιστά υπεράνω κριτικής. Κάθε αλλο μάλιστα. Μια βλακεία εκστομισμένη από κάποιον σημαντικό άνθρωπο, είναι βλακεία πολλαπλάσια μιας βλακείας εκστομισμένης από ενα μη δημόσιο πρόσωπο. Ως εκ τούτου, η κριτική μας πρέπει να είναι πολύ πιο αυστηρή προς τα δημόσια πρόσωπα, όποια και αν είναι αυτά. H περίπτωση του Μίκη Θεοδωράκη είναι μια παρομοια αν και όχι ίδια περίπτωση (λόγω της εντονοτερης πολιτικής δράσης του πρώτου).Δυστυχώς, σε αυτήν την χώρα, μια ομολογουμένως σθενάρη, ορθή ή όπως αλλιώς θέλετε πολιτική στάση κατά τη διάρκεια μιας περιόδου της γεμάτης περιόδους ζωής σου, φτάνει για να σε καταστήσει ήρωα απυρόβλητο για πάντα. Ας το σταματήσουμε κάποια στιγμή

Γιάννης Χάρης είπε...

ευφρόσυνο αστείο τη βρήκα απλώς την τούρτα, ανώνυμε, ένα από τα παιχνίδια του Σ., που άλλα μου αρέσουν, άλλα όχι [π.χ. παλιά το αερόστατο!], απλώς επειδή άλλα τα βρίσκω αθώα, άλλα όχι -γιατί αν μπλέξουμε με τα γούστα και τις γεύσεις, τώρα με την τούρτα, θα μπερδευτούμε. πάντως, στο συγκεκριμένο, καταλαβαίνω πολύ καλά το να τη βρίσκει κάποιος και την τούρτα μπλιάχ :-)

οι Λυκουρεζοζουράριδες όμως δεν είναι με τίποτα αστείο: πιο πολύ κι από γκραν γκινιόλ, είναι επικίνδυνο παιχνίδι ιδεολογικά! [και ζήτω τού Κυριτσόπουλου που αρνήθηκε ν' ανέβει με τον ελεεινό αυτό θίασο στη σκηνή!]

kafouroutsos, πολύ ωραίος στο σχόλιό σου, και επίσης ωραιότατος με τα εργαλεία σου, απ' ό,τι είδα ανταποδίδοντας την μπλογκοεπίσκεψη, που βάρα τα δυνατά, να τους [ξε]κουφάνεις όλους :-)