Ιδεολογικός αμοραλισμός και αντίδραση

Τα Νέα, 23 Ιουνίου 2007

Δεν κινδυνεύει σίγουρα η δημοκρατία από τον Καρατζαφέρη, κινδυνεύει όμως η υγεία του κοινωνικού σώματος από την ανοχή απέναντι στον Καρατζαφέρη, που εκφράζεται μ’ έναν ιδεολογικό αμοραλισμό

«Προσβολή Εθνικού Συμβόλου» τιτλοφορεί τη φωτογραφία αυτή στο μπλογκ του Gravity and the Wind ο cyrusgeo, που σχολιάζει παρακάτω: «η διαφορά μας μ’ αυτούς είναι ότι εμείς ασκούμε κριτική ή σατιρίζουμε –αυτοί φωνάζουν τον εισαγγελέα…» Μωρέ μήπως να το σκεφτόμασταν κι εμείς σοβαρά;

το πλήρες κείμενο

«Η Στεφανή δεν στερείται ελευθερίας έκφρασης. Στερείται ταλέντου» διάβασα από πένα μάλλον λαϊφστάιλ, αλλά σε «μεγάλη δημοκρατική εφημερίδα», όπως λέμε, τις προάλλες. Η Ρεπούση, παραθέτω από μνήμης αλλά και πάλι από «μεγάλες δημοκρατικές εφημερίδες» ή από «μεγάλους αριστερούς ιστορικούς», «καταργεί την αφηγηματικότητα», «το βιβλίο έχει στρυφνές διατυπώσεις», άσε πια το «ξινό ύφος της ίδιας στις συνεντεύξεις».

Ο φονταμενταλισμός δρα συντονισμένα, ο θρησκευτικός καταρχήν, αν τάχα υπάρχουν σαφώς διακριτά όρια, παρέα με τον εθνικιστικό, σ’ όλες του τις αποχρώσεις, από τις παραδοσιακά καταγάλανες και μαύρες έως τις κατακόκκινες, με βούλα το σφυροδρέπανο, παρακαλώ. Ο φονταμενταλισμός λοιπόν συντάσσεται, ο φασισμός, να το πούμε ανοιχτά, με τα διαφορετικά προσωπεία του χτυπά την πόρτα μας αντί για τον γαλατά, και οι μεγάλες δημοκρατικές εφημερίδες, οι δημοκρατικές φωνές, ο προοδευτικός λόγος σταθμεύει στο ξινό ύφος της Ρεπούση και στο ταλέντο ή το μη ταλέντο της Στεφανή, θαρρείς κι αυτό είναι το επίμαχο θέμα.

Από μια άποψη, προοδεύσαμε: λίγες δεκαετίες πριν, «τι περιμένεις από γυναίκες» θα έλεγαν, όχι τόσο για τη Στεφανή (στην τέχνη, βλέπεις, όλα τα παράδοξα χωρούν, ακόμα και γυναίκα καλλιτέχνης δηλαδή) όσο για τη Ρεπούση: γυναίκα-επιστήμονας, σου λέει, ιστορικός! Ή μήπως ειπώθηκαν και τέτοια και δεν τα πήρα απλώς χαμπάρι, νά όπως έλεγαν πως «του κουνιόταν» του πρόσφατα δολοφονημένου διοικητή του ΙΚΑ η γραμματέας και ερωμένη του. Αυτά όμως τα έλεγαν Τραγκοκακαουνάκηδες, ενώ εδώ μιλάμε για δικούς μας, είπαμε, προοδευτικούς, αριστερούς, απ’ τη δική μας μπάντα, όχι του ΚΚΕ, αφού αυτοί για τη Ρεπούση λόγου χάρη βάδισαν χέρι χέρι με τον Καρατζαφέρη· οι δικοί μας λοιπόν πεφωτισμένοι αριστεροί ή εν γένει προοδευτικοί βρήκαν να απαντήσουν στην επιδρομή του πιο ακραίου και αγοραίου εθνικισμού με το δικό τους ξινισμένο εντέλει ύφος, όταν μιλούσαν για τις «ατέλειες» του βιβλίου και το ύφος της Ρεπούση ή το ταλέντο της Στεφανή.

Ένα σκανδαλισμένο άπαπα ή τσου-τσου-τσου, Μαρίες Αντουανέτες απέναντι σε Χριστόδουλους, Καρατζαφέρηδες και Ψωμιάδηδες, την ώρα που αυτοί ορμούσαν με τα όργανα ή τα οργανέτα τους, καλοκουρντισμένα σε όλα τα μέσα και επίπεδα, από τις εφημερίδες και τα τηλεοπτικά πάνελ-τηλεδικεία ώς τις σατιρικές εκπομπές, ο θίασος όλος, σε απαρτία, οι παραπάνω, ο Παπαθεμελής βεβαίως, ο άλλος λέων του Βορρά, ο Άνθιμος, κι ο Άδωνης, και ο Ζουράρις, και ο παπα-Τσάκαλος, και οι κάποτε αστέρες των αριστερίστικων γκρουπούσκουλων και άλλοι αριστερογενείς, και η Πρωθιέρεια της Δεξιάς μα τώρα της Αριστεράς, συγνώμη του ΚΚΕ, Λιάνα Κανέλλη, με επίκουρους προβεβλημένους, στις χιουμοριστικές εκπομπές, όπως είπα, Θέμο και Λαζόπουλο.

Φασισμός, εθνικισμός, επιδρομή; μήπως τα παραλέω; Και κινδυνεύει τότε η δημοκρατία; Όχι, δεν κινδυνεύει από Καρατζαφέρηδες η δημοκρατία –ας πούμε, από αισιοδοξία μάλλον παρά από καθαρά πολιτική ανάλυση, αφού κάπως έτσι έφτασε στο κατώφλι της προεδρίας της δημοκρατίας, πού, στη χώρα των Φώτων, ένας Λεπέν, δεν κινδυνεύει λοιπόν η δημοκρατία, μπορεί όμως να κινδυνεύει η υγεία της δημοκρατίας, σίγουρα η συνοχή του κοινωνικού ιστού (αυτό πια κι αν είναι ολοφάνερο από τη συμπόρευση Φαιών και ΚΚΕ, όχι μόνο στο θέμα της «Ιστορίας της Ρεπούση» αλλά γενικότερα σε εθνοπατριωτικά θέματα), η υγεία της κοινωνίας πιο απλά.

Και ο κίνδυνος, προσοχή, δεν προέρχεται από τη δύναμη καθαυτήν του Χριστόδουλου και του Καρατζαφέρη, με το άθροισμα που δίνει η περιστασιακή ή μονιμότερη πρόσθεση του ΚΚΕ και των αριστερογενών. Ο κίνδυνος προέρχεται από την ανοχή στην καλύτερη περίπτωση, την προβολή, εμπρόθετη συχνά, των θέσεων του Χριστόδουλου και του Καρατζαφέρη, των θέσεων της ακροδεξιάς, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, που σερβίρονται με τον πιο αποτελεσματικό λαϊκισμό και με περισσή μαεστρία –το σημειώνω αυτό, γιατί εύκολα υποτιμάται η όλη υπόθεση με απλουστευτικές αναφορές στη γραφικότητα (άρα ακινδυνότητα) του Καρατζαφέρη λ.χ., ενώ αυτή ακριβώς είναι η δύναμή του και η μαεστρία του.

Άφησα πια το ΚΚΕ απέξω, αφού αναφέρομαι στη συγκροτημένη ιδεολογία της ακροδεξιάς, και επειδή στο σημείο αυτό, μιλώντας για την ανοχή ή την προβολή του Καρατζαφέρη συγκεκριμένα, το ΚΚΕ διά της Παπαρήγα είπε τις προάλλες και μια σωστή κουβέντα, πως το ΠΑΣΟΚ στηρίζει Καρατζαφέρη προκειμένου να αποδυναμώσει τη Νέα Δημοκρατία. Αλλά ότι το ΠΑΣΟΚ στηρίζει άμεσα σχεδόν (βλ. Πρετεντέρη) ή με τις ποικίλες προσβάσεις του στα ΜΜΕ τον Καρατζαφέρη δεν φτάνει να εξηγήσει την κάρτα που χτυπούν καθημερινά σχεδόν ο αρχηγός Καρατζαφέρης και ο Άδωνής του στα ραδιοτηλεοπτικά μέσα, από πρωίας μέχρι νυκτός, από χαβαλεδιάρικες εκπομπές ώς τα σοβαρά δελτία ειδήσεων και τοκ σόου.

Ο κίνδυνος λοιπόν είναι η ανοχή, άρα ο μιθριδατισμός, ο σταδιακός δηλητηριασμός του κοινωνικού σώματος, η ανοχή που εκφράζεται μ’ έναν κυνισμό κι έναν ιδεολογικό αμοραλισμό. Ο οποίος ιδεολογικός αμοραλισμός εκφράζεται με τη σειρά του άλλοτε με επιτελικά σχέδια που αποσκοπούν σε πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη (όπως καληώρα με την προβολή του ΛΑΟΣ από το ΠΑΣΟΚ ), άλλοτε γενικότερα με τη λογική των ίσων αποστάσεων, με το ιδεολόγημα –σ’ αυτή την περίπτωση– της αντικειμενικότητας ή της επιστημονικής ουδετερότητας.

Γύρισα έτσι εκεί απ’ όπου ξεκίνησα, στην κατάσχεση του έργου της Εύας Στεφανή στο Art Athina και στο βιβλίο της Ιστορίας της Στ΄ δημοτικού, όπου επικεφαλής τής συγγραφικής ομάδας ήταν η Μαρία Ρεπούση. Για την υπόθεση της Ιστορίας γράφτηκαν και ειπώθηκαν πάμπολλα, αν και μένει και πρέπει να γραφτούν ακόμα, καθώς το θέμα δεν έχει κλείσει, ίσα ίσα μοιάζει σίγουρο πως το βιβλίο τελικά θα αποσυρθεί! Το μείζον όμως για μένα θέμα είναι, πέρα κι από τη διαφαινόμενη νίκη του Ενιαίου Μετώπου Εκκλησίας-ΛΑΟΣ-ΚΚΕ (αλλά και την άτολμη, με μισό στόμα, υποστήριξη από μέρους του ΠΑΣΟΚ, για να μην πω κυρίως τη σιωπή του!), το μείζον λοιπόν θέμα είναι η απέξω και υπεράνω και ουδέτερη στάση των «δικών μας», όταν ξέρουμε πια τόσο καλά πως δεν υπάρχει αντικειμενικότητα και ουδετερότητα, αφού στην πράξη, σε δεδομένη στιγμή, ουδετερότητα σημαίνει έμμεση έστω ενίσχυση του μετώπου των εκάστοτε ισχυρών και επιτιθεμένων.

Έτσι και τώρα στην υπόθεση της Εύας Στεφανή, ο ίδιος αποστασιοποιημένος λόγος, οι ίσες αποστάσεις, τα μισόλογα, όχι τα αναμενόμενα, του υπουργού πολιτισμού της Νέας Δημοκρατίας στο κάτω κάτω, ή της διευθύντριας της Εθνικής Πινακοθήκης. Ακόμα χειρότερα, ο λόγος σε στιλ Μαρίας Αντουανέτας, όπως έγραψα, ο λόγος π.χ. απ’ όπου άντλησα την εισαγωγική φράση της σημερινής επιφυλλίδας: «Η Στεφανή δεν στερείται ελευθερίας έκφρασης. Στερείται ταλέντου».

Δε θα μιλήσω για το ταλέντο της Στεφανή, αυτόκλητος τεχνοκριτικός και εγώ, κι ας έχω ενθουσιαστεί με όσα, λίγα δυστυχώς, έργα της είδα: έχουν μιλήσει άλλοι, όντως ειδικοί, οι εδώ και έξω βραβεύσεις της, και δεν έχει σημασία τώρα η οσοδήποτε επηρμένη απόφανση του εν λόγω περί μη ταλέντου. Αλλά αλήθεια «δεν στερείται ελευθερίας έκφρασης»; Επειδή, λέει, «η λογοκρισία δεν είναι πια αυτό που ήταν», επειδή, λέει, ακόμα κι αν κατασχέθηκε «το κακόγουστο έργο», μπορούσε ο καθένας να το δει στο ίντερνετ, άρα, λέει, «η λογοκρισία είναι πια ένα πρόβλημα ξεπερασμένο στον Δυτικό Κόσμο». Αμετροέπεια, θα πει κανείς, πλήρης σύγχυση –όχι «διαστρέβλωση», είναι πιο σοβαρή υπόθεση αυτή, απαιτεί σοβαρή σκέψη εννοώ.

Το μαύρο χρώμα του λαϊφστάιλ

Όμως εγώ μίλησα για ιδεολογικό αμοραλισμό, που εξαλλάσσεται σε αντιδραστικό λόγο, σε αντιδραστική ιδεολογία. Αλλά κι αυτά προϋποθέτουν στοιχειώδη πολιτική σκέψη και ανάλυση. Ο λαϊφστάιλ λόγος τα σνομπάρει ευθέως όλα αυτά. Δείγμα γραφής: «σύμπασα η φιλελεύθερη Ελλάς συζήτησε ακόμα μια φορά για τη φριχτή λογοκρισία», αλλά «τα αντιφατικά παιδιά» δεν έχουν καταλάβει «ότι σε αυτή τη νέα εποχή η λογοκρισία…» κτλ. Προσέξτε δηλαδή, επιμένω: ανάλαφρη ειρωνεία μέσω της καθαρεύουσας: «σύμπασα η φιλελεύθερη Ελλάς», τα επίθετα: η «φριχτή λογοκρισία», τα «αντιφατικά παιδιά», το ίδιο το συγκαταβατικό: «παιδιά».

Ενώ, αντίθετα με τα «αντιφατικά παιδιά», η Μαρία Αντουανέτα πάντοτε έβλεπε μπροστά: «Προσωπικώς, ποτέ δεν τσίμπησα σε αυτήν τη σίξτις, ρομαντική τσιρίδα που πλέον είναι ανεφάρμοστη και ξεπερασμένη: “Όχι σε όλες τις λογοκρισίες”».

Πόσοι, αλήθεια, δρόμοι υπάρχουν για τη χυδαιότητα –με όρους δηλαδή πολιτικούς: για την πιο ζοφερή, κατάμαυρη αντίδραση!