Μετά το Τρίτο, ένα Τέταρτο [α΄]
περ. "Αντί", Β΄ 285, 12 Απριλίου 1985
Κάπου στο εβδομηκοστό χιλιοστό αντίτυπο διαπιστώθηκε ότι το Τέταρτο, το περιοδικό με διευθυντή τον Μάνο Χατζιδάκι και συντακτική ομάδα αριστερών διανοουμένων, δεν ήταν ακριβώς το αναμενόμενο. Και πολτοποιήθηκε, μαζί με ικανό αριθμό εκατομμυρίων δραχμών –ικανό τουλάχιστον να συνθλίψει οποιονδήποτε άλλο διευθυντή· ο Μ. Χατζιδάκις όμως, ο χαρισματικός συνθέτης, ετοιμάζει ένα άλλο Τέταρτο. Θα αλλάξει, λέγεται, η εμφάνισή του, το «κασέ». Θα αλλάξει ίσως και η σύνθεση της συντακτικής επιτροπής. Και θα αλλάξει και ο υπερβολικά λογοτεχνικός χαρακτήρας του: κάποια κείμενα θα περικοπούν, κάποια άλλα θα κοπούν, και θα δοθεί έμφαση στην πολιτική φυσιογνωμία του περιοδικού.
διαβάστε τη συνέχεια...
Αν φτάσαμε στην καρδιά του ζητήματος, τα πράγματα είναι παρήγορα.
Είναι δηλαδή παρήγορα τα πράγματα αν το εν λόγω περιοδικό, ό,τι κι αν ήταν, απολιτικό –λες και δεν είναι πολιτικότατο το απολιτικό, με όνομα μάλιστα πολύ συγκεκριμένο–, αν ήταν λοιπόν απολιτικό, θα γίνει τώρα πολιτικό·
ή αν ήταν πολιτικό –και αν ήταν, που ήταν, ξέρουμε καλά τι θα ήταν, ακόμη και αν ήταν ανεξάρτητο, αφού το ανεξάρτητο, το να μην υπακούει δηλαδή τυφλά σε γραμμή κομματική, δεν σημαίνει ότι στερείται γραμμή ιδεολογική, ότι δεν κάνει δηλαδή πολιτική–, αν ήταν λοιπόν πολιτικό, θα γίνει τώρα πολιτικότερο.
Είναι δηλαδή παρήγορα τα πράγματα αν πρόκειται επιτέλους να ειπωθούν με το όνομά τους· αν πρόκειται, καλύτερα, να ονομάσουν μόνα εαυτόν),
για όσους δυσκολευόμαστε, δεν μπορούμε, ή και δεν θέλουμε, για λόγους π.χ. στρατηγικούς, να διακρίνουμε την πολιτική ανεξιθρησκία από την πολυφωνία (ποια πολυφωνία!) και τη νοθεία κριτηρίων, στην υπηρεσία αυτής της «πολυφωνίας», από την ανεξιγνωμία και την αντικειμενικότητα (ποια αντικειμενικότητα!)·
για όσους δυσκολευόμαστε, δεν μπορούμε, ή και δεν θέλουμε, για λόγους π.χ. συναισθηματικούς, να διακρίνουμε την ευαισθησία από την ιεροφαντική υστερία, και την αποφασιστικότητα από την αυθαιρεσία,
και να ονομάσουμε τελικά –αφού αναφέρομαι συγκεκριμένα στον Μ. Χατζιδάκι, όχι βέβαια το δημιουργό, παρά το δημόσιο, πολιτικό πρόσωπο, από το Τρίτο Πρόγραμμα (κυρίως αυτό) ώς την ΕΔΕΤ κτλ.– να ονομάσουμέ λοιπόν με όρους αυστηρά πολιτικούς την αλαζονεία, δηλαδή τη βαθιά αντιδραστική ιδεολογία.
Εκτός αν... Εκτός αν το κλάσμα Τέταρτο, μετά το τακτικό αριθμητικό Τρίτο, έτσι όπως δηλώνει υπερηφάνως την καταγωγή του, υπαινίσσεται μαζί και μια αναδίπλωση, κάποια συρρίκνωση αντίστοιχη της αριθμητικής υποτίμησης. Ας περιμένουμε.
Αντί, Β΄ 285, 12 Απριλίου 1985
2 σχόλια:
αυτό κι αν είναι περσινά ξινά σταφύλια: ποιος το θυμάται πια το "Τέταρτο"... τι σημασία έχουν σήμερα οι φήμες που συνόδευσαν την έκδοσή του, τι σημασία έχει επίσης ένα εξαντλητικό, κουραστικό πια σήμερα και μάλλον άνευ αντικειμένου, ξεφύλλισμά του, όπως αυτό που επιχειρείται στο οικείο άρθρο μου...
ωστόσο, με κίνδυνο να αποδυναμώσω την εικόνα που δίνω λόγου χάρη στο άρθρο μου για τον "Πολιτικό τουρισμό", που αυτό έχει περισσότερο απ' όλα τη θέση του εδώ και στη συζήτηση που άρχισε, αναδημοσιεύω και τα άλλα άρθρα μου της εποχής, το παρόν, που δημοσιευόταν με τα αρχικά μου [Γ.Η.Χ.] σαν σχόλιο, καθώς και το εξαντλητικό, όπως είπα, "Ξεφυλλίζοντας", περίπου "υποχρεωτικά", απ' τη στιγμή που αποφάσισα να μεταφέρω ονλάιν το αρχείο μου [ε, καλά, η γνωστή πλην καταστατική ματαιοδοξία του γραφιά] αλλά και επειδή δίνουν κάποια ιστορικά δεδομένα της εποχής -όπως κάθε κείμενο κάθε εποχής βεβαίως.
Για την ιστορία λοιπόν, που μπορεί να υποστηρίξει έτσι κάποιους χαρακτηρισμούς, πέρα από το καθαυτό καλλιτεχνικό έργο, αλλά και επειδή -το άφησα τελευταίο ενώ είναι βασικότατο- η έκδοση του "Τετάρτου" εντέλει αποτέλεσε βασική πολιτιστική και συνάμα την καθαρότερα πολιτική παρέμβαση του Χατζιδάκι.
στην ίδια σελίδα με το δικό μου σχόλιο δημοσιευόταν μέσα σε πλαίσιο και ένα ανυπόγραφο σχόλιο, με τίτλο "Κοσκωτάς: Θα ήθελα να είχα και ΕΝΑ και δύο και τρία και ΤΕΤΑΡΤΟ περιοδικό" [όπου οι λέξεις "και" και "ΕΝΑ" τυπώνονταν με το λογότυπο των φερώνυμων περιοδικών του Κοσκωτά]. Το δίνω κι αυτό σχεδόν ολόκληρο, για την ιστορία:
«Όλοι περιμέναμε την Πρωταπριλιά, όπως τουλάχιστον είχε προαναγγελθεί, το Τέταρτο, νέο περιοδικό με διευθυντή τον Μ. Χατζιδάκι, και χρηματοδότη τον ιδιοκτήτη της εκδοτικής επιχείρησης ΓΡΑΜΜΗ ΑΕ (περιοδικό ΕΝΑ) Στ. Κοσκωτά. Το περιοδικό δεν κυκλοφόρησε τελικά την Πρωταπριλιά· θα κυκλοφορήσει όμως, όπως μας διαβεβαιώνουν, την Πρωτομαγιά.
»Το ιστορικό αυτής της αναβολής στοιχειοθετείται μέσα από φήμες, τις οποίες και παραθέτουμε, μια και η έλλειψη επίσημης ανακοίνωσης, έστω ενός δελτίου Τύπου, τουλάχιστον τις υποθάλπει: ο κ. Τσούτσιας, διευθυντής σήμερα στο ΕΝΑ (μετά την αποπομπή του Π. Μπακογιάννη), παλαιός πολέμιος του Μ. Χατζιδάκι, όταν και οι δύο κατείχαν διευθυντικές θέσεις στην ΕΡΤ επί ΝΔ, επισήμανε στο χρηματοδότη του περιοδικού ενδεχόμενους κινδύνους από την καθαρή, και βεβαίως αναμενόμενη, πολιτική γραμμή που χάραξε το κύριο άρθρο του Μ. Χατζιδάκι.
»Γιατί είναι φανερό ότι ο κ. Κοσκωτάς έχει στραφεί τώρα πια, τουλάχιστον εκδοτικά, προς το κυβερνών κόμμα. Αυτό επιβεβαιώνεται έμμεσα από τη στροφή προς ουδετεροποίηση του περιοδικού ΕΝΑ, που επιδιώκει σήμερα να αποβάλει τον νεοδημοκρατικό του χαρακτήρα που του προσέδιδε η μέχρι πρόσφατα παρουσία του κ. Μπακογιάννη. Ο κ. Κοσκωτάς προτίθεται να ιδρύσει στην επαρχία 32 υποκαταστήματα της «Τράπεζας Κρήτης» και επιδιώκει να υπερβεί τις γραφειοκρατικές διαδικασίες και τα προσκόμματα. Φαίνεται πως ορισμένοι κυβερνητικοί παράγοντες τού έχουν παράσχει διαβεβαιώσεις για τις σχετικές διευκολύνσεις. Αλλά το σημαντικότερο φαίνεται να είναι το γεγονός ότι η «ΓΡΑΜΜΗ Α.Ε.» έχει αναλάβει να εκτυπώσει όλο το προεκλογικό υλικό του κυβερνώντος κόμματος, που η δαπάνη του ανέρχεται στο ύψος των 7,5 δις [όπως διορθώθηκε θαρρώ σε επόμενο τεύχος: 75 εκατ.] δραχμών.
»Έτσι, λοιπόν, αποφασίστηκε να πολτοποιηθεί το Τέταρτο, λίγες μέρες πριν από την κυκλοφορία του και να πεταχτούν 65 εκατ. δραχμές. Έτσι και έγινε. Και στο γεγονός αυτό, καθώς και στις σχέσεις του κ. Κοσκωτά με το ΠΑΣΟΚ, στηρίχτηκαν οι φήμες ότι λόγοι πολιτικοί ματαίωσαν την κυκλοφορία του νέου περιοδικού την Πρωταπριλιά.
»Ο Μ. Χατζιδάκις, σε επικοινωνία μας, διέψευσε τις φήμες αυτές, δηλώνοντας ότι οι σχέσεις του με τον κ. Κοσκωτά είναι άριστες. Απλώς, απασχολημένος με άλλη του εργασία δεν παρακολούθησε επαρκώς την εργασία στο Τέταρτο. Το αποτέλεσμα δεν τον ικανοποίησε και αποφάσισε με τον κ. Κοσκωτά να πολτοποιηθεί το τεύχος. [...]»
Παρότι θεωρούσα περίπου τίτλο τιμής τότε -και το έλεγα μεταξύ σοβαρού και αστείου- ότι δεν δούλεψα ούτε στο Τρίτο ούτε στο Τέταρτο και ειδικότερα στον Κοσκωτά, παρά τις συχνές προτάσεις που είχα (πιεστικές μάλιστα, ειδικά για το Τέταρτο, από τον Αχιλλέα Κυριακίδη, που τότε δεν τον γνώριζα ούτε εξ όψεως, εκτιμούσα όμως ιδιαίτερα το έργο του και τώρα θα 'θελα να του σφίξω ολόθερμα από εδώ το χέρι για το κρατικό βραβείο μετάφρασης που επαξιότατα πήρε επιτέλους φέτος [κι ας είναι για να τιμηθούν έτσι, όπως συχνότατα γίνεται με τα βραβεία, δύο τουλάχιστον από τα μέλη τής, αν είναι δυνατόν, επιτροπής]), παρότι λέω θεωρούσα περίπου τίτλο τιμής ότι δεν δούλεψα ειδικά για τον Κοσκωτά δεν είπα ποτέ τίποτα ούτε θα είχα ποτέ να πω το παραμικρό για τους επαγγελματίες που χρειάστηκε να δουλέψουν γι' αυτόν.
Δεν είπα φυσικά [;] ούτε για τον Χατζιδάκι, παρ' όσα άλλα του καταλόγιζα. Λέω όμως τώρα: είναι τάχα ίδια η περίπτωσή του με του κάθε επαγγελματία που κάπου πρέπει διάολε να δουλέψει, πολύ συχνά σε δουλειά κόντρα σε βασικές επιλογές του; Όχι λοιπόν ένας επαγγελματίας που βιοπορίζεται, αλλά ένας καταξιωμένος δημιουργός, και προπαντός ο μέγας αισθητής, στον Κοσκωτά;
Αλλά δε βαριέσαι, πιο πολύ στέκομαι τώρα στην τελευταία εδώ παράγραφο του σχολίου, ότι ο Μ. Χατζιδάκις, "απλώς, απασχολημένος με άλλη του εργασία, δεν παρακολούθησε επαρκώς..." Και, με το συμπάθιο, χαμογελάω...
Δημοσίευση σχολίου