Κ.Γ., "Γλώσσα=λαός=έθνος;"

Φίλος εξ Εσπερίας, ο Κ.Γ., μου έστειλε το ακόλουθο μέιλ, που το δημοσιεύω εδώ με την άδειά του, αφού με έπρηξε λιγάκι πρώτα:

Δεν είχα κέφι για δουλειά σήμερα και διάβασα για σένα ένα άρθρο (ΤΟ ΒΗΜΑ, 5.1.2008):

Για μιαν ακόμη φορά, ο Μπαμπι. αναρωτιέται αν τάχα χρειάζεται η ιστορική ορθογραφία.

Ήδη δέκα χρόνια πριν (1.2.1998) στο ίδιο θέμα και από το ίδιο ΒΗΜΑ δήλωνε ότι «είναι καθολικά αποδεκτή στην Ελλάδα η ιστορική ορθογραφία των λέξεων με την ετυμολογική και ιστορική προέλευσή τους, και δεν υπάρχει κανείς που να μιλάει (παρά τη σχετική κινδυνολογία) για φωνητική ορθογραφία ή κατάργηση της ιστορικής ορθογραφίας...»

Μολαταύτα, με αυτά ακριβώς τα φαντάσματα ξεκινά το φετινό άρθρο του, με τον μπαμπούλα των γκρίκλις και του λατινικού αλφαβήτου, το εύκολα ανατρεπόμενο σκιάχτρο.

διαβάστε τη συνέχεια...

Άλλαξε τίποτα μέσα στη δεκαετία που κύλησε, εκτός από τη ρητορική δεινότητα του συγγραφέα; Μάλλον ναι· ενώ στο άρθρο του '98 μιλάει για αρχές, και κανόνες της ετυμολογίας, της ορθογραφικής συνέπειας και πειθαρχίας, διδάγματα της επιστήμης κ.λπ., τώρα το ύφος αλλάζει άρδην: «όπως και να το δούμε, η ιστορική ορθογραφία των λέξεων μιας γλώσσας είναι μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς ενός λαού». Ποιανού λαού; Μήπως μιλάμε για ομιλητές μιας γλώσσας; Ποια κληρονομιά; Υπάρχουν και δικαιώματα, μάλιστα δε απαράγραπτα;

Κάπως φάλτσα, αλλά και οικεία ταυτόχρονα, ηχούν αυτά.

Στο πρώτο άρθρο ο Μπαμπι. καθησυχάζει, προοδευτικά: «η ορθογραφία δεν μπορεί να έχει στατικό χαρακτήρα, μόνη αυτή από όλη τη γλώσσα, που εξελίσσεται δυναμικά, όπως και η γλωσσική επιστήμη που μελετά τη γλώσσα». Μόνο που αυτή η δυναμική κίνηση έχει μία μόνο κατεύθυνση, προς τα πίσω! Και το πρόβλημα εδώ δεν είναι το παρελθόν εν γένει –για ετυμολογική προσέγγιση μιλάμε άλλωστε– αλλά το συγκεκριμένο ιδεολογικό παρελθόν του κλασικισμού. Η συστηματική αναφορά στο κλασικό ζενίθ σαν αλάθητο καθοδηγητικό νήμα για τη σημερινή ορθογράφηση –και ας γίνει με ανατροπή παγιωμένων επί αιώνες τύπων, ακόμα και από την ελληνιστική εποχή– αναγκάζεται να συνηχήσει μέσα στο εθνικό καλούπι: ...(ο πλούτος και η «σημασιολογική ιστορία των λέξεων) είναι μια ελκυστική διανοητική περιπλάνηση στα εκφραστικά μέσα ενός λαού». Ταχυδακτυλουργικά, αντί για γλώσσα βγαίνει έθνος!

Αλλά ο κλασικισμός δεν είναι μόνο ορθογραφικός· η ορθογραφία μιας λέξης είναι ετυμολογική παράσταση, «απ’ όπου συνάγεται η βασική σημασία της», πιο κάτω «η αρχική βασική σημασία». Πόσες λέξεις με ταυτόσημη γραφή στην αρχαία και τη σημερινή γλώσσα, αλλά με διαφορετική πια σημασία, πρέπει να αραδιάσουμε για να κλονίσουμε αυτήν την άποψη; Πόσων αιώνων άλματα πάνω από τα (απολίτιστα; ασυμμάζευτα;) μεσαιωνικά ελληνικά πρέπει να κάνουμε για να δικαιωθούν τέτοιες αντιλήψεις;

Η παγίωση της σημασίας μέσω της ετυμολογίας πώς συμβιβάζεται με έναν πανεπιστημιακό, ο οποίος επί χρόνια εμφανίζεται γλωσσολογικά ως ο Τσόμσκι επί (ελληνικής) γης; Πιστεύει ο κ. Μπαμπι. ότι οι λέξεις όχι μόνο ορθογραφήθηκαν αλλά και σημασιολογήθηκαν ως κυριολεξίες από τους ένδοξους προγόνους μας; Ότι η σημασία τους χαλκεύτηκε άπαξ και διά παντός; Ότι η επικοινωνία επιτρέπεται αποκλειστικά με τα νάματα και τις απαρχές, και ότι μόνο έτσι θα πρέπει να πειθαρχούμε μεταξύ μας;

Φαντάσου, ότι τσίμπησα διαβάζοντας ένα απόσπασμα του Γκράμσι, από τα Τετράδια της φυλακής: «Η σύγχρονη γλώσσα είναι μεταφορική σε σχέση με τις σημασίες και το ιδεολογικό περιεχόμενο που οι λέξεις, τις οποίες χρησιμοποιούμε, είχαν σε μια προηγούμενη φάση του πολιτισμού». (Από το άρθρο, "Τα Τετράδια της φυλακής του Αντόνιο Γκράμσι, προ-θεωρητικές παραδοχές, θεωρίες για τη γλώσσα και γλωσσική πολιτική", της Μ. Τζεβελέκου, Ο Πολίτης 160, Νοέμβριος 2007). [...]

Με κάνα δυο κλικ δεξιά, χαϊδεύοντας τα εθνικά αυτιστικά αφτιά μας, περνάει από το σήμερα στο αττικό κλέος και από τη γλώσσα στο λαό (διάβαζε έθνος), ώστε, στο τέλος του άρθρου, να έχει αποκτήσει όλο το θάρρος να δηλώσει ότι η «δημιουργική» διδασκαλία της γλώσσας «αποτελεί μύηση στις διαδικασίες της έκφρασης, της σκέψης και του πνεύματος και, κατ’ επέκτασιν, του πολιτισμού ενός λαού». Με τέτοια μυθικής ισχύος καλούπια, τι χρείαν πλέον έχομεν ρυθμιστικής γραμματικής;

Η μυθοποίηση φυσικά δεν θα τονίσει:
–ότι το αλφάβητο είναι και αυτό ένα αυθαίρετο σύστημα σήμανσης ήχων,
–ότι η αρχαία γλώσσα διαμορφώθηκε ιστορικά από πλήθος ελληνικών διαλέκτων, έτσι και η γραφή της.
Ο Benedict Anderson (Imagined Communities) λέει για τα αγγλικά ότι η ορθογραφική απόκλιση (πρβλ. τα διάφορα -ough του Μπαμπι. στο τελευταίο άρθρο) "shows both the idiolectic variety out of which the now standard-spelling of English emerged, and the idiographic quality of the final product".

O Μπαμπι. με τα ίδια του τα λόγια: «Ο Έλληνας, οπουδήποτε Γης κι αν βρίσκεται, πρέπει να αισθάνεται υπερήφανος με ένα προνόμιο που είναι η Ελληνική Γλώσσα του» (20.12.2003, συνέντευξη στο ιντερνετικό Sofia Times Magazine - το περιοδικό του παγκόσμιου Έλληνα πολίτη, μια ματιά θα σας πείσει,

Μήπως είμαι μητραλοίας;
[Κ.Γ.]

για την αντιγραφή -και ολόθυμη "συνυπογραφή"-
Γ.Η.Χ.